سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)
| سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان (ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی اکبر ذاکری |
| ویراستاران | محمد باقر انصاری و مصطفی رضایی‌دیل |
| موضوع | سیره فرهنگی و اجتماعی معصوم |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ ش |
| تعداد صفحه | ۴۵۵ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۴۸۴-۹ |
| شماره ملی | 5602086 ۵۶۰۲۰۸۶ |
سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان (ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان بر اساس احادیث و روایات چهار کتاب معتبر شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی اکبر ذاکری است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر در خصوص جایگاه فرهنگ و آموزش در نزد معصومین (ع) و سیره عملی آنها در این موارد تهیه و تدوین شده است. در نوشتار مذکور ابتدا اهتمام ائمه (ع) به فرهنگ و آموزش را ذکر کرده و ادب پرسش و پاسخ را در سیره عملی آنها با بیان مصادیق عینی مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس نگارنده با ذکر ادب پاسخگویی معصومان (ع) به سیره اجتماعی آن اشاره کرده و شیوه برخورد آنها با فرقه‌های اسلامی و ناصبیان و غالیان را مورد توجه قرار می‌دهد. در پایان مجموعه پیش رو برخورد معصومان با دهریان و زندیق‌ها را آورده و به مجازات دهریان در سیره عملی معصومین (ع) می‌پردازد. برخورد امام رضا واقفه از موضوعات مهم و قابل ذکر در این تحقیق می‌باشد».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- پیش‌گفتار
- اهمیت و ضرورت تحقیق
- جایگاه سیره
- جایگاه کتاب‌های چهارگانه شیعه
- شیوه نگارش
- ساختار
بخش اول: سیره فرهنگی
- فصل اول: اهتمام به فرهنگ و آموزش
- مدخل
- گفتار اول: اهمیت فرهنگ
- مفهوم فرهنگ
- آگاهی نجات‌بخش
- تبیین ارزش‌های فرهنگ اسلامی
- کتاب و شعر، نماد فرهنگ
- سیره معصومان در برخورد با فرهنگ جاهلی
- نظارت بر امور فرهنگی
- گفتار دوم: اهمیت آموزش در قرآن و سنت
- دانش‌های مهم و لازم
- معنای آیه محکمه و فریضه عادله
- گفتار سوم: محل آموزش
- استفاده از فرصت‌ها برای آموزش
- گفتار چهارم: شیوه آموزش
- ۱. توجه دادن به نمونه عینی
- ۲. استفاده از مثل
- ۳. بهره بردن از زبان اشاره
- جمع‌بندی
- فصل دوم: ادب پرسش و پاسخ
- مقدمه
اول: اهمیت پرسش
- اعلمیت نشانه امامت
- اعلمیت شرط امامت کبرا
- اثبات امامت با پاسخگویی به پرسش‌ها
- امتحان امام جواد (ع) توسط علمای عامه
- توجه به اعلم برای پاسخگویی در ادیان و مذاهب
- شرط اعلمیت در امام جماعت
- ۴. خوب و درست پرسیدن
- الف) پاسخ امیرالمؤمنین (ع) به مسائل فقهی و قضایی خلفا
- ب) پاسخ حضرت علی (ع) به پرسش‌های معاویه
- ج) پاسخ امامان به پرسش‌های خلفای اموی و عباسی
- د) پاسخ به پرسش‌های والیان
- الف) پرسش از امام
- ب) پرسش امام
- گفتار سوم: ادب پاسخگویی
- الف) تقیه برای حفظ پرسشگر از ستم حکومت
- ب) جلوگیری از آسیب رساندن دیگران به پرسشگر
- ج) نگرانی از عیبجویی دیگران
- الف) ارجاع به امام بعدی
- ب) ارجاع به فقیه
- ج) ارجاع به زن و همسر
- زمان و مکان پرسش
- زمان پرسش
- مکان پرسش
- جمع‌بندی
- فصل سوم: تربیت شاگرد
- مقدمه
- گفتار اول: گستره فعالیت و شیوه آموزشی
- علی (ع) شاگرد برجسته پیامبر
- توجه به شاگردان مستعد
- ابان بن تغلب، شاگرد نمونه مکتب امامت
- نمونه‌هایی دیگر
- تخصص علمی
- گفتار دوم: مواد آموزشی
- الف) مفهوم وقف
- ب) مرزبندی بین مفاهیم
- ۳. تبیین سخن پیامبر
- گفتار سوم: راه‌های آموزش
- جمع‌بندی
بخش دوم: سیره اجتماعی
- فصل اول: اصولی کلی در سیره اجتماعی
- مدخل
- گفتار اول: اصول مورد تأیید اسلام در روابط بین‌الملل
- ۱. عدالت و حق‌گرایی
- ۲. همزیستی مسالمت‌آمیز
- ۳. وفای به عهد و پیمان
- ۴. امانت‌داری و راستگویی
- ۵. کمک به نیازمندان
- گفتار دوم: سیره اجتماعی در برابر مسلمانان
- ۱. رفتار برادرانه
- ۲. نص و خیرخواهی
- ۳. تساوی در حق و حد
- ۴. رفتار نیک و متواضعانه
- ۵. احترام به دیگر مسلمانان
- الف) برخورد اصلاح‌گرانه
- ب) شرکت در مراسم و جماعت مسلمانان
- جمع‌بندی
- فصل دوم: شیوه برخورد با فرقه‌های اسلام
- گفتار اول: خوارج
- ویژگی‌ها و نامهای خوارج
- خوراج پس از امیرالمؤمنین (ع)
- شیوه برخورد امیرالمؤمنین (ع) با خوارج
- اشکال خوارج
- علی (ع) در جمع خوارج
- نتیجه روشنگری، بازگشت جمعی از خوارج
- عبدالله بن کواء خارجی و امیرالمؤمنین (ع)
- الف) ابن کواء و قرائت قرآن در هنگام نماز... امیرالمؤمنین (ع)
- ب) پاسخ به شبهات ابن کواء، رهبر معنوی خوارج
- ج) پرسش‌های ابن کواء در دیگر کتب
- د) نکات درس‌آموز سیره امیرالمؤمنین (ع) در برخورد با ابن کواء
- برخورد دیگر معصومان با پرسش‌های خوارج
- ۲. دوری از خوارج
- الف) افتخار به تشیع و دوری از خوارج
- ب) لعن خوارج و گروه‌های انحرافی
- ج) نقد تنگ‌نظری خوارج
- د) ممنوعیت ازدواج با زنان خارجی و لزوم طلاق دادن آنان
- هـ) رفتار مهربانانه با زن خارجی نیازمند
- گفتار دوم: ناصبیان
- ۱. دوری از ناصبیان
- ۲. ترک ازدواج با ناصبی
- ۳. برخورد حضرت قائم با ناصبیان
- گفتار سوم: غالیان
- تعریف غلو
- سیره امیرالمؤمنین (ع) درباره غلات
- حدیث اول: غالیان کوفه
- حدیث دوم: غالیان بصره
- تحلیل و بررسی
- ۱. اشکال سندی
- ۲. اشکال متنی
- چند موضوع مهم قابل بررسی در روایات مجازات غالیان
- موقعیت زُط‌ها در بصره
- روایات دیگر درباره مجازات با آتش
- مجازات غالیان در منابع اهل‌سنت
- روابودن یا نبودن مجازات آتش برای مرتد
- نظر نهایی درباره کیفر غالیان
- گفتار چهارم: غالیان زمان صادقین (ع)
- ۳. خطابیه
- سابقه ابوالخطاب
- برخورد امام صادق (ع) با ابوالخطاب
- تأیید اولیه ابوالخطاب
- بی‌توجهی به دستورهای امام صادق (ع)
- ابوالخطاب و ثبت احادیث جعلی در کتب یاران امام صادق (ع)
- عقاید و دیدگاه‌های خطابیه
- الف) دیدگاه‌های فقهی
- ب) دیدگاه‌های کلامی و عقیدتی
- سرنوشت ابوالخطاب و یارانش
- برخورد معصومان با ابوالخطاب و لعن آنها
- گفتار پنجم: اسماعیلیه
- رد امامت اسماعیل توسط امام صادق (ع)
- اسماعیلیه و اسماعیل در کتب اربعه
- امام صادق (ع) در مرگ اسماعیل
- زمان مرگ اسماعیل
- پیوند اسماعیلیه و خطابیه
- گروه‌های اسماعیلیه
- نتیجه‌گیری
- گفتار ششم: مرجئه
- برخی معتقدان به ارجاء
- نقد مرجئه
- عقیده مرجئه درباره امامت
- سیره معصومان درباره مرجئه
- ۱. لزوم حفظ جوانان از تفکر انحرافی مرجئه
- ۲. لعن مرجئه
- ۳. ممنوعیت مجالست و ازدواج با مرجئه
- ۴. حکم شرعی تکالیف گذشته برگشتگان از انحراف
- گفتار هفتم: واقفه
- علل و بهانه‌های گرایش به عقیده واقفه
- ۱. مسائل مالی
- ۲. قائم دانستن موسی بن جعفر (ع)
- ۳. بهانه غسل ندادن امام جز امام
- ۴. فرزند نداشتن امام رضا (ع)
- برخورد امام رضا (ع) با واقفه
- عقیده معتزله
- دیدار معتزلیان با امام صادق (ع) برای بیعه با محمد بن عبدالله
- نقد اندیشه معتزله
- جمع‌بندی
- فصل سوم: موضع در برابر دهریان
- مقدمه
- گفتار اول: معنا و نوع کفر دهریان
- نوع کفر دهریان در روایات
- مشکلات علمی، علت گرایش به بی‌دینی
- گفتار دوم: برخورد معصومان با دهریان و زندیق‌ها
- شیوه گفتگوی امام صادق (ع) با دهریان و زنادقه
- پاسخ امام صادق (ع) به شبهات ابن ابی العوجاء
- الف) مسائل اعتقادی و حج
- ب) ادعای وجود تناقض در قرآن درباره حقوق زن
- برخورد امام صادق (ع) با دیگر دهریان
- الف) دیدار با عبدالله دیصانی
- ب) دیگر زندیق‌ها
- تحلیل و بررسی
- حکم مرتد
- الف) کیفر افراد مرتد
- ب) عفو مرتد
- ج) آزاد بودن زندیقیان غیرمرتد
- جمع‌بندی
- کتابنامه
- الف) کتاب‌ها
- ب) مجلات
نمایه‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
