سیره اقتصادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)
| سیره اقتصادی معصومان (ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی اکبر ذاکری |
| ویراستاران | محمد باقر انصاری و مصطفی رضایی‌دیل |
| موضوع | سیره اقتصادی معصوم |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۸ ش |
| تعداد صفحه | ۳۹۹ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۴۶۸-۹ |
| شماره ملی | 5620912 ۵۶۲۰۹۱۲ |
سیره اقتصادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون سیره اقتصادی معصومان بر اساس احادیث و روایات چهار کتاب معتبر شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی اکبر ذاکری است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «سیره اقتصادی و مالی معصومان در مهم‌ترین کتب حدیثی شیعه از جهات مختلف اهمیت دارد. از یک سو باعث تشویق افراد به کار و از سوی دیگر نشانه ای بر نفی زهد منفی و رهبانیت در اسلام و الگویی مناسب برای تولید ثروت در جامعه است. فصل اول این اثر به کار و تلاش از دیدگاه معصومان: پرداخته که آن را نوعی جهاد معرفی کرده‌اند و افراد را از تنبلی، نیاز به مردم و حتی بیت المال باز می‌‌داشتند البته تعامل در کار و رسیدگی به دیگر امور را توصیه می‌‌نمودند. یاران خود را به کار و تلاش از جمله تجارت تشویق می‌‌کردند و برخی یارانشان را که تجارت را رها کرده مورد نکوهش قرار می‌‌دادند. با نظارت بر بازار افراد را از انجام کارهای خلاف مانند احتکار، کم فروشی و ربا، معاملات حرام، غش و تقلب باز می‌‌داشتند. فصل دوم در باره کارهای اقتصادی معصومان است. مانند کشاورزی، دامداری و تجارت و مدیریت تولید و حتی کار در مزرعه و کار برای دیگران که نمونه‌هایی از سیره امام علی (ع) بیان شده است. فصل سوم در باره شیوه مصرف است. موارد مصرف معصومان در تأمین مخارج خانواده و اولویت آن و وسعت و رفاه آنان مطرح شده است و این که بخشش باید بعد از بر طرف کردن نیاز خانواده باشد و لازم است به نزدیکان کمک شود. مصرف صحیح و بدور از اسراف، تبذیر و فساد باشد. البته در مسائل بهداشتی و حج محدودیت کمتری وجود دارد. فصل چهارم به منابع اموال عمومی و بیت المال مانند زکات پرداخته شده و موارد و مصارف هشت گانه آنکه در قرآن آمده، توضیح داده شده است. دیگر منابع بیت المال از جمله فیء، غنائم، خراج، جزیه، وقف و انفال معرفی شده است. و به ابداع وضع خراج در زمان خلیفه دوم به پیشنهاد امیرالمؤمنین (ع) پرداخته شده است. فصل پنجم در باره روش اصلاحی امیرالمؤمنین در باره مصرف عادلانه و بدور از تبعیض بیت المال است. این شیوه با روش خلفای گذشته در تضاد بود. به همین جهت با مخالفت جمعی رو به رو شد. به مواردی از این مخالفت‌ها اشاره شده است. حضرت پیشنهاد تبعیض در تقسیم بیت المال را که از سوی برخی یارانش مطرح شد، رد و بر تقسیم عادلانه بیت المال اصرار داشت»[۱].
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- پیش گفتار
- اهمیت و ضرورت تحقیق
- جایگاه سیره
- جایگاه کتاب‌های چهارگانه شیعه
- شیوه نگارش
- ساختار
فصل اول: کار و تلاش در سیره معصومان (ع)
- مدخل
- گفتار اول: تشویق به کار و تلاش
- امور مضر به کار و تلاش
- ۱. تنبلی و بیکاری
- ۲. احساس نیاز به مردم
- ۳. چشمداشت به بیت المال
- نکاتی برای تعادل در کار
- ۱. سهم منطقی کار و تلاش
- ۲. کفاف
- ۳. قناعت
- ۴. زهد صحیح، وابسته نبودن به مال
- گفتار دوم: تشویق به تجارت
- بازار، مکان تجارت
- آداب و شرایط تجارت
- دعا برای موفقیت در کسب و کار
- گفتار سوم: نظارت بر بازار
- نظارت پیامبر بر بازار
- نظارت امیرالمؤمنین بر بازار
- نهی از عمل خلاف شرع در کسب و کار
- ۱. جلوگیری از معاملات حرام
- ۲. حرمت غش و تقلب
- ۳. کم فروشی
- ۴. مبارزه با احتکار
- الف) برخورد پیامبر با محتکر
- ب) مبارزه امیرالمؤمنین با محتکران
- قیمت‌گذاری کالای احتکار شده
فصل دوم: کار و تلاش‌های اقتصادی معصومان (ع)
- مقدمه
- گفتار اول: کشاورزی
- ۱. کار در مزرعه
- ۲. آباد کردن مزرعه
- ۳. کاشت درخت
- الف) سیره رسول خدا (ص)
- ب) سیره امیرالمؤمنین (ع)
- گفتار دوم: کار و کارگری در سیره معصومان
- ۱. امیر مؤمنان علی (ع)
- ۲. امام باقر (ع)
- ۳. امام صادق (ع)
- ۴. دیگر امامان
فصل سوم: سیره معصومان در مصرف اموال
- مقدمه
- ۱. مصرف خانواده
- ۲. کمک به دیگران
- الف) کمک به نیازمندان
- ب) کمک برای تولد فرزند
- ۳. اصلاح بین شیعیان
- ۴. آزادی بردگان
- ۵. وقف
- ۶. میانه‌روی و دوری از اسراف و خست
- اسراف و تبذیر
- اسراف و اقتار (خست)
- کمترین اسراف
- پیامدهای منفی اسراف
- الف) فساد و خلاف
- ب) نابودی اموال
- ج) اجابت نشدن دعا
- موارد استثنا از اسراف
- الف) بهداشت و سلامتی
- ب) حج و عمره
- جمع‌بندی
فصل چهارم: اموال عمومی
- مقدمه
- گفتار اول: زکات
- زکات اسب و مال التجاره
- ۳. پرداخت زکات به حاکم و فقیه
- ۴. آیین گردآوری زکات
- دستورالعمل امیرالمؤمنین (ع) برای گردآوری زکات
- الف) توصیه گردآورنده به تقوا و امانتداری
- ب) شیوه ورود به میان اموال زکوی
- ج) روش برخورد با دارنده مال زکوی
- د) شیوه دریافت حیوان زکوی
- ه) پذیرش تقسیم مجدد اموال
- و) شرایط مسئول حفظ اموال زکات
- ز) شیوه حرکت دادن چارپایان زکوی
- ح) برخورد مهربانانه با حیوانات
- ط) پاداش کارگزار
- ی) انتقاد امام صادق (ع) به عملکرد حاکمان
- ۵. مصرف‌کنندگان زکات
- الف) فقیران و نیازمندان
- ب) کارگزاران زکات
- ج) تالیف قلوب و آزادی برده
- د) مقروضان
- ه) جهاد در راه خدا (امور خیر)
- و) در راه ماندگان
- گفتار دوم: منابع عمومی بیت المال
- ۱. غنمیت
- ۲. فیء
- موارد کاربرد فیء در روایات
- ۳. انفال
- حکم انفال
- موارد انفال در روایات
- الف) زمین‌ها
- ۱. مناطق به دست آمده بدون جنگ و با صلح
- ۲. مناطق متروکه
- ۳. جنگل‌ها
- ۴. کوه‌ها و وادی‌ها
- ۵. زمین‌های موات
- ب) مال بدون وارث
- ج) معادن
- د) اموال حاکمان
- جمع‌بندی
دربارهٔ پدیدآورنده
