علی بن صالح بن صالح

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

علی بن صالح بن صالح که بنا به نقل ابن حبّان در سال ۱۰۰ ﻫ.ق در کوفه به دنیا آمد. پدرش صالح بن صالح، از راویان بود و فرزندان‌اش علی و حسن که دوقلو بوده‌اند، از راویان اویند. از آنجا که علی کمی قبل از برادرش حسن به دنیا آمد، برادر کوچک‌تر همواره با احترام و نه به نام که با کنیه از او یاد می‌‌کرد. وی همراه برادرش حسن و نیز مادرش شب‌ها را با تلاوت قرآن کریم و شب زنده داری و روزها را با گرفتن روزه سپری می‌‌کرد.

ابن اثیر او و برادرش حسن را شیعی می‌‌دانست. ابن عماد حنبلی نیز همین ادّعا را درباره برادرش تکرار کرده است. مامقانی به این دلیل که شیخ طوسی نام او را در رجال خود آورده است، امامی بودن او را استنتاج کرده است که بارها از زبان شوشتری، تخطئه این گونه نتیجه‌گیری را یادآوری کرده‌ایم.

ابوالفرج اصفهانی نیز نام او را بارها در ضمن شرح حال عیسی بن زید، در میان نام بزرگان زیدیّه ذکر کرده است که شاید بتوان بر این اساس، او را شیعه زیدی دانست. وی که از دانشمندان کوفی به شمار می‌‌رود، قرائت قرآن کریم را نزد دو قاری بنام؛ یعنی عاصم و حمزه فرا گرفت و خود در این علم سرآمد شد و به تعلیم آن پرداخت و عبیداللّه بن موسی نزد او این علم را فرا گرفت. وی که در کوفه ساکن بود، مدّت‌ها عیسی بن زید راکه از سران سپاه نفس زکیه و برادرش ابراهیم بود و علیه منصور شوریده بود، در خانه خویش پنهان کرد و دختر خود را به همسری او درآورد و در نشست‌های شبانه‌ای که عیسی با سران زیدیّه تشکیل می‌‌داد، همراه با برادرش شرکت می‌‌کرد. نزدیک بود که در یکی از این نشست‌ها به دنبال خبرچینی جاسوسان حکومتی، دستگیر شود.

رجالیون شیعی از جرح یا تعدیل او خودداری کرده‌اند، امّا تمام دانشمندان اهل سنت، از جمله: ابن سعد، ابن حنبل، ابن معین، عجلی، ابن حبّان و نسائی او را که از راویان طبقه هفتم است، توثیق کرده‌اند.

شیخ طوسی او را در شمار صحابه امام صادق(ع) نام برده است. او از افرادی چون: پدرش و اسود بن قیس، سلمة بن کهیل، اعمش، عاصم بن بهدله و ابواسحاق سبیعی روایت کرده است. و برادرش حسن، سفیان بن عیینه، سعید بن سالم قدّاح، فضل بن دکین، وکیع بن جراح و محمد بن عبداللّه بن زبیر و دیگران از او روایت کرده‌اند.

ابن سعد او را قلیل الحدیث خوانده و علی بن مدینی شمار احادیث او را ۸۰ مورد دانسته است که جز بخاری، سایر نویسندگان صحاح شش گانه اهل سنّت آنها را در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند. همین طور در برخی از منابع روایی شیعه روایت او به چشم می‌‌خورد.

از برادرش حسن نقل کرده‌اند که: علی هنگام جان دادن، چشم خود را به سوی آسمان گشود و این آیه را تلاوت کرد: ﴿مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا﴾ و سپس جان سپرد.

این حادثه بنابر قول معتبر و مشهور در سال ۱۵۴ ﻫ.ق رخ داد.

جستارهای وابسته

• صالح بن صالح (پدر)
• حسن بن صالح بن صالح (برادر)

منابع

1. عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک