بحث:ام‌کلثوم دختر امام علی
نقش ام کلثوم دختر امام علی در حماسه عاشورا
ام کلثوم دختر امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) است[۱]. تاریخ ولادت او به طور دقیق روشن نیست. نوشته‌اند پیش از رحلت پیامبر اکرم(ص) متولد شده است.
مؤرخان و محدثان اهل سنت بر آن هستند که عُمر خلیفه دوم او را از علی(ع) خواستگاری کرد و با مِهر چهل هزار درهم به همسری خود درآورد.
اکثر علمای شیعه ازدواج امّ کلثوم را با عمر آن هم با مهر چهل هزار درهم که با مهرالسنه سازگاری ندارد درست نمی‌دانند. برخی بر این باورند که علی(ع) دو دختر به نام امّ کلثوم داشته است: یکی از فاطمه زهراست که در زمان امام حسن، یعنی پیش از سال ۵۰ هجری از دنیا رفته است[۲]. ولی ابن‌شهرآشوب گفته است که امّ کلثوم پس از عمر، با عون، محمد و عبدالله پسران جعفر طیار یکی پس از مرگ دیگری ازدواج کرده است که بدون تردید ازدواجش با عبدالله همسر زینب کبری پس از وفات آن بانو بوده است[۳]. این دو تاریخ وفات باید متعلق به این دو امّ کلثوم باشد، نه یکی از آنها، اما کدام یک زودتر درگذشته‌اند؟ سید محسن امین می‌گوید: علی(ع) دو دختر به نام امّ کلثوم داشته است: ام کلثوم کبری دختر فاطمه که پیش از واقعه کربلا از دنیا رفته است و امّ کلثوم دیگر که به زینب صغری موسوم بوده است[۴]. بنابراین ام کلثومی که همراه کاروان حسینی بوده از یکی دیگر از همسران علی(ع) بوده است [۵].[۶]
امّ کلثوم با کاروان حسینی
یکی از زنان هاشمی که به هنگام خروج از مدینه، امام را همراهی کرد ام کلثوم بود. او در شب عاشورا پس از شنیدن اشعار امام درباره بی‌وفایی دنیا فریاد برآورد: "وا محمّداه، وا علياه، وا أمّاه، وا فاطماه، وا حسناه، وا حسيناه، واضيعتاه بعدك يا أباعبدالله" و در حالی که اینها را صدا میزد گفت: ای وای از آن درماندگی که پس از تو گریبان گیر ما خواهد شد ای اباعبدالله! امام خواهرش را تسلی داد و فرمود: خواهرم وعده الهی را از یاد مبر و مطمئن باش که ساکنان آسمان‌ها و اهل زمین همه از بین خواهند رفت. سپس آن حضرت خطاب به گروهی از خاندان خود از جمله امّ کلثوم فرمود: پس از شهادتم بی‌تابی نکنید. گریبان چاک نکنید، صورت‌های خود را مجروح نکنید و سخنان بیهوده‌ای که سبب نارضایتی خداوند گردد بر زبان نرانید[۷].
در روز عاشورا امام زین‌العابدین(ع) وقتی که تنهایی پدر را دید با عصا و شمشیر از جای برخاست تا امام حسین را یاری کند، اما امام به امّ کلثوم فرمود: خواهرم او را نگه دار و به خیمه بر گردان تا زمین از نسل آل محمد خالی نماند. وی نیز چنین کرد[۸].[۹]
پانویس
- ↑ الفصول المهمه، ج۱، ص۶۴۱؛ تاریخ طبری، ج۴، ص۱۱۸؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۴۱۱؛ الارشاد، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ اسدالغابه، ج۷، ص۳۸۷؛ الاصابه، ج۴، ص۴۶۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۴۶۹، حاشیه.
- ↑ بحارالانوار، ج۲، ص۹۰.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۱، ص۳۲۷.
- ↑ الملهوف، ص۲۰۰.
- ↑ مزینانی، محمد صادق، نقش زنان در حماسه عاشورا، ص۲۰۸-۲۰۹.
- ↑ ابن اعثم کوفی، الفتوح، ترجمه احمد مستوفی هروی، ص۸۸۴ - ۸۸۵؛ الملهوف، ص۱۴۰ - ۱۴۱.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین، ج۲، ص۳۶.
- ↑ مزینانی، محمد صادق، نقش زنان در حماسه عاشورا، ص۲۰۹-۲۱۰.