تبعیض در لغت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تبعیض است. تبعیض از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تبعیض در لغت - تبعیض در حدیث - تبعیض در نهج البلاغه - تبعیض در معارف دعا و زیارات - تبعیض در اخلاق اسلامی - نکوهش تبعیض در معارف و سیره نبوی - تبعیض در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«تبعیض»، واژه‌ای عربی است و از کلمه «بعض» گرفته شده است. معادل کلمه بعض در فارسی، واژه «برخی» است. فرهنگ نویسان عرب، واژه بعض را به جزء، طایفه و قسمتی از کل یک چیز معنا کرده‌اند[۱]. این مفهوم گاهی با یک حرف عربی بیان می‌شود. برای نمونه در آیه شریفه وضو:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ...
[۲].
ائمه اطهار(ع) از حرف «ب» در واژه بِرُءُوسِكُمْ برای بیان روش وضوی شیعه و مسح کردن قسمتی از سر و پا، استفاده کرده‌اند.
واژه «تبعیض» به معنای جدا کردن، قسمت کردن و جزء جزء کردن است. این واژه به خودی خود بار منفی ندارد و با معنای عرفی و اصطلاحی آنکه به معنای نابرابری و ناعدالتی است، فاصله بسیاری دارد.
معنای عرفی و اصطلاحی تبعیض، اِعمال نابرابری و رعایت نکردن عدالت و ترجیح دادن و مقدّم داشتن چیزی بر چیز دیگر یا فردی بر فرد دیگر است؛ بدون وجود امتیازی ویژه. این معنای تبعیض، مصداق ستم است و از نظر عرف و شرع، زشت شمرده می‌شود.[۳].
منابع
پانویس
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۱، ص۲۸۳.
- ↑ «ای مؤمنان! چون برای نماز برخاستید چهره و دست‌هایتان را تا آرنج بشویید و بخشی از سرتان را مسح کنید و نیز پاهای خود را تا برآمدگی روی پا.».. سوره مائده، آیه ۶.
- ↑ رضوانفر، احمد، برابری و نفی تبعیض از دیدگاه پیامبر اعظم ص ۱۷.