نیایش هفدهم
مقدمه
این نیایش آن حضرت است به هنگامی که نام شیطان برده می‌شد و امام از دشمنی او به خدا پناه می‌برد. در قرآن کریم چهارده بار از شیطان نام می‌برد و به انسان‌ها هشدار می‌دهد و می‌فرماید: مراقب این دشمن باشید؛ و آن‌گاه که به شما هجوم آورد به خدا پناه ببرید؛ ﴿إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ﴾[۱].
امام سجاد(ع) در این دعا راه‌های مبارزره با شیطان و استمداد از خدای رحمان را به ما می‌آموزد و با پناه‌بردن به خدای عزیز دعای خود را شروع می‌کند: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ كَيْدِهِ وَ مَكَايِدِهِ، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِيِّهِ وَ مَوَاعِيدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَايِدِهِ»؛ «بارخدایا، به تو پناه می‌بریم از وسوسه‌های شیطان رجیم و کیدها وفریب‌های. و به تو پناه می‌بریم از دل‌بستن به تمناهای او و وعده‌های او و فریب‌ها و دام‌های او».
آن‌گاه امام عبادت و محبت خدا را دو عامل بازدارنده نفوذ شیطان اعلام می‌کند: «بارخدایا، ما را نیروی عبادت ده و با آن، شیطان را از ما بران؛ بر سعی ما در راه محبت خود بیفزای و به آن، شیطان را خوار گردان. میان ما و او حجابی قرار ده که بر افکندش را نتواند و سدی چنان استوار که از رخنه‌کردنش عاجز آید».
سپس تقوای الهی را به‌عنوان سومین عامل طلب می‌کند: «بارخدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و در برابر ضلالت شیطان ما را از هدایت خود بهره‌مند گردان و در برابر تلاش او به گمراهی ما، ما را از پرهیزگاری ره‌توشه ساز. اگر او ما را به راه تباهی می‌کشد، تو ما را به راه تقوی راه نمای».
و مجدداً چشم به هدایت‌های الهی می‌دوزد: «بارخدایا، حقیقت هر باطل را که شیطان در چشم ما می‌آراید به ما بشناسان. و چون شناساندی، ما را از ارتکاب آن بازدار؛ و به ما بیاموز که چسان فریبش دهیم و ما را آگاه کن که با چه آلت و عدّت با او جدال کنیم. و از خواب غفلت بیدارمان ساز که بدو نگرویم و توفیق خود رفیق ما گردان و در پیکار به خلاف او یاریمان نمای». در ادامه، از آنجا که این دشمن همه مسلمانان را تهدید می‌کند و امام سعادت همه را می‌خواهد، آهنگ دعایش را همگانی می‌کند: «بارخدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و پدران ما را و مادران ما را و فرزندان ما را و خاندان ما را و خویشاوندان ما را و نزدیکان ما را و همسایگان ما، مردان مؤمن و زنان مؤمنه را از گزند شیطان در ملاذی منیع و ملجأی رفیع و پناهگاهی استوار جای ده و برای پیکار با او سپرهایی نگهدارنده و شمشیرهایی برنده عطا فرما».
آن‌گاه لب به نفرین این دشمن مکّار باز می‌کند: «بارخدایا، در هرکار که شیطان گره افکند گره‌گشایی کن و هر در را که بربندد تو باز کن، و هر تدبیر که کند گسسته گردان، و هر آهنگ که کند برهم زن، و هر رشته که محکم برتابد پنبه نمای». «بارخدایا، لشکرش بشکن، کیدش باطل نمنای، پناهگاهش ویران ساز و بینی‌اش بر خاک مال».
از جمله درخواست‌های امام از خدا این است که ما را در شمار دشمنان شیطان قرار دهد و از زمره دوستانش دور دارد. این درخواست نشانگر آن است که لحظه‌ای از این دشمن لجوج و کینه‌توز نباید غافل بود و همواره در مخالفت او باید گام برداشت. و در پایان یک‌بار دیگر برای همه مردان و زنان باایمان مصونیت از شیطان را طلب می‌کند تا بدین سبب به درجات صالحان راه یابند.[۲].[۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «به راستی شیطان دشمن شماست پس او را دشمن بدارید! جز این نیست که او گروه خویش را فرا می‌خواند تا (سرانجام) از دوزخیان باشند» سوره فاطر، آیه ۶.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش هفدهم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۶۰.