پیشینه بحث از موعود قرآن

مقدمه

محدثان و مفسران گرانقدر شیعه از دیرباز به موضوع موعود در قرآن توجه کرده و در کتاب‌های خود به جمع آوری و تبویب آیاتی پرداخته‌اند که در کلمات معصومان: به این موضوع تفسیر با تأویل شده‌اند.
علامه سید هاشم حسینی بحرانی (م ۱۱۰۷ ه- ق) در کتاب المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة(ع) که با نام سیمای حضرت مهدی در قرآن به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است، با بهره‌گیری از روایات، ۱۲۰ آیه مرتبط با این موضوع را بررسی می‌کند. ناگفته نماند که در مستدرک المحجة، که در انتهای کتاب یاد شده آمده است، چهارده آیه دیگر به این مجموعه افزوده شده است.
علامه مجلسی (۱۰۲۷ - ۱۱۱۱ ه- ق) در بحار الأنوار با استفاده از تفاسیری مانند تفسیر القمی، تفسیر فرات الکوفی، تفسیر العیاشی، تفسیر کنز الفوائد و کتاب‌هایی چون الکافی ثقه‌الاسلام کلینی، کمال‌الدین و تمام النعمة شیخ صدوق، الإرشاد شیخ مفید، کتاب الغیبه شیخ طوسی، کتاب الغیبه نعمانی و... ، بیش از شصت آیه را که به قیام(ع) تأویل شده‌اند، جمع‌آوری کرده است^[۱].
در جلد پنجم از کتاب معجم أحادیث الامام المهدی(ع) که به همت هیئت علمی مؤسسه معارف اسلامی و با اشراف حجت الاسلام و المسلمین علی کورانی منتشر شده است، بیش از ۳۰۰ آیه قرآن کریم که به گونه‌ای با شخصیت امام مهدی(ع)، ظهور آن حضرت و موضوعاتی چون رجعت ارتباط دارند، جمع آوری و روایات ذیل آنها بررسی شده است^[۲]. در کتاب الآیات الباهرة فی بقیة العترة الطاهرة (تفسیر آیات القرآن فی المهدی صاحب الزمان)، اثر آقای سید داود میرصابری که به باور نویسنده آن، کامل کننده کتاب‌هایی است که پیش از این کتاب این زمینه نوشته شده، با استفاده از روایات معصومان(ع) حدود ۲۴۰ آیه مرتبط با موضوع مهدویت بررسی شده است^[۳].
سعید ابومعاش نیز در کتاب الإمام المهدی فی القرآن و السنة حدود ۵۰۰ آیه را که به نوعی با وجود مقدس امام عصر(ع) و ظهور ایشان ارتباط دارند، گردآورده و با بهره‌گیری از روایات به بررسی و شرح آنها پرداخته است^[۴]. گفتنی است برخی مفسران شیعه در کتاب‌های خود مجموعه آیاتی را که در شأن اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و تأویل شده‌اند، گرد آورده‌اند که به طور طبیعی بخش قابل توجهی از این کتاب‌ها نیز به آیات تأویل شده در شأن امام مهدی(ع) اختصاص دارد. از آن جمله می‌توان به کتاب تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة اثر سید شرف الدین علی الحسینی الاسترآبادی (از علمای نیمه دوم قرن دهم هجری) اشاره کرد^[۵]»^[۶].

پرسش مستقیم

پیشینه بحث از موعود در قرآن چیست؟ (پرسش)

منابع

شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه.

پانویس

↑ ر.ک: المجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، ۱۱۰ ج، چاپ سوم: بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ه-. ق. ج ۵۱، صص ۴۴ – ۶۴.
↑ الهیئة العلمیة فی مؤسسة المعارف الإسلامیة، معجم احادیث الإمام المهدی(ع)، تحت اشراف علی کورانی، چاپ اول: قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ ه- ق. ج ۵.
↑ ر.ک: سید داود میرصابری، الآیات الباهرة فی بقیة العترة الطاهرة، چاپ اول: تهران، قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعنة، ۱۴۰۲ ه-. ق.
↑ ر.ک: سعید ابومعاش، الإمام المهدی فی القرآن والسنة، چاپ دوم: مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۴۲۵ ه- ق.
↑ ر.ک: سید شرف الدین علی الحسین استرابادی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ ه- ق.
↑ شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۲۲.

[1] ر.ک: المجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار(ع)، ۱۱۰ ج، چاپ سوم: بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ه-. ق. ج ۵۱، صص ۴۴ – ۶۴.

[2] الهیئة العلمیة فی مؤسسة المعارف الإسلامیة، معجم احادیث الإمام المهدی(ع)، تحت اشراف علی کورانی، چاپ اول: قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ ه- ق. ج ۵.

[3] ر.ک: سید داود میرصابری، الآیات الباهرة فی بقیة العترة الطاهرة، چاپ اول: تهران، قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعنة، ۱۴۰۲ ه-. ق.

[4] ر.ک: سعید ابومعاش، الإمام المهدی فی القرآن والسنة، چاپ دوم: مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، ۱۴۲۵ ه- ق.

[5] ر.ک: سید شرف الدین علی الحسین استرابادی، تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة چاپ اول: قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۰۹ ه- ق.

[6] شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۲۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]