ینبع
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
«ینبع» شهری است در هفت منزلی مدینه، کنار دریای سرخ که در راه قدیم حجّاج مصر بوده و قلعه‌ای در آن است. هنگامی‌که پیامبر (ص) آنجا را قسمت نمود، قطعه زمینی سهم علی (ع) شد. حضرت چاهی در آن حفر کرد. آب از آن چاه به‌سان گردن شتر جوشیدن گرفت.[۱] علی (ع) در آنجا باغ‌هایی احداث نمود و معیشت خود را از آن باغستان‌ها تأمین می‌کرد، حتی در دورانی که در کوفه، متصدّی حکومت اسلامی بود. گاهی اسامة بن زید از آن حضرت مالی طلب کرد. حضرت فرمود: از بیت‌المال چیزی به تو نرسد، که آن ویژۀ رزمندگان است، ولی اگر خواهی از درآمد املاک شخصی‌ام در ینبع به تو دهم[۲]. حضرت علی (ع) آن چاه را وقف زائران خانۀ خدا و رهروان راه خدا و در راه‌ماندگان کرد و اظهار امیدواری نمود که خداوند پاداش اخروی آن را نجات از آتش قرار دهد. متن مفصّل وقفنامۀ حضرت امیر (ع) در کتب روایی آمده است[۳][۴]
یَنبُع
مراد از ینبع در کتب سیره و تاریخ دره «یَنبُع النخل» است و آن دره‌ای است با چشمه‌ها و آبادی‌ها و نخل‌های فراوان که نامش را از کثرت درختان خرما گرفته است. ابتدای این دره در بواط - در حدود ۷۰ کیلومتری غرب مدینه - است و همچنان پیش می‌‌رود تا این که میان دو سلسله کوه بزرگ، پس از انضمام شاخه‌های متعدد به آن، به انتها می‌‌رسد. جبل الاشعر - که امروزه الفِقرَه نامیده می‌‌شود - نام یکی از این دو کوه است. این کوه در قسمت جنوبی این دره واقع بوده و تأمین کننده آب دره‌هایی بزرگ در ینبع - از جمله نَخَلَی و عَباثر - است. دیگر کوه، کوه رضوی است در سوی شمال که دارای دره‌هایی است که ضأس مهمترین آنهاست. در آثار و منابع متقدم، از ینبع به عنوان موضعی در سمت راست رضوی یاد شده است.[۵] این مکان، در هفت مرحله‌ای مدینه و به فاصله یک شب راه از رضوی واقع شده و از متعلقات و املاک بنی حسن بن علی بن ابیطالب(ع) به شمار می‌‌رفته است.[۶] ساکنان این منطقه، مردمانی از انصار و جهینه و لیث‌اند. چشمه هایش پر آب و دره‌ای دارد به نام یلیل و دارای منبر. [۷] دره این روستای ثروتمند در غیقه ختم می‌‌شود. برخی هم ینبع را دژی گفته‌اند دارای نخل و آب و زرع که در آن موقوفات علی(ع) قرار دارد و تولیت آن را فرزندانش بر عهده دارند.[۸] بعضی هم در ترسیم موقعیت جغرافیایی ینبع، آن را مکانی بین مکه و مدینه و از بلاد بنی ضمره،[۹] و برخی آن را از اراضی تهامه بر شمرده‌اند.[۱۰] عمر بن خطاب این منطقه را به علی(ع) اقطاع نمود و حضرت چاههای زیادی را که تعدادش را ۱۰۰[۱۱] تا ۱۷۰ [۱۲]حلقه ذکر کرده‌اند حفر و سپس وقف نمود. غزوه ذات العشیره،[۱۳] پناه دادن امام سجاد(ع) به خانواده مروان بن حکم هنگام واقعه حره[۱۴] و مخفی شدن نفس زکیه در این منطقه[۱۵] از جمله رخدادهای مهم تاریخی در سرزمین ینبع است.[۱۶]
منابع
پانویس
- ↑ مجمع البحرین، واژه نبع
- ↑ معارف و معاریف، ج ۵ ص ۲۴۳۷
- ↑ .کافی، ج ۷ ص ۴۹ حدیث ۷
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۶۱۳.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۴۰۲.
- ↑ ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۳۸۸.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ج۴۱، ص۳۲.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۶؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، ص۲۰۳.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۸۵؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۱۳.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۶۰۱.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص۳۴۱.