حجاز
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
منطقه «حجاز»، از شرق تهامه و شمال یمن، شروع و تا فلسطین کشیده میشود و چون بین نجد و تهامه، فاصله انداخته، به آن حجاز می‌گویند[۱]. حجاز از سمت شرق تا پشته‌های نجد، ادامه می‌یابد؛ در شمال حجاز، «وادی القری» قرار دارد که حد حجاز است با «علا» که در قدیم به آن «دادان» می‌گفتند[۲]. این منطقه دارای سرزمین‌های کوهستانی و صخره‌ای با صحراهای گرم و سوزان است. شهرهای مهم آن مکه، مدینه و طائف است[۳].
در تاریخ، حجاز بیشتر از مناطق دیگر مورد عنایت است و علت آن را وجود کعبه معظمه در این منطقه می‌توان دانست[۴].
حجاز و مهدویت
این سرزمین مبدأ قیام حضرت حجت(ع) است و انقلاب بزرگ جهانی توسط آن حضرت، از این سرزمین در کنار کعبه در شهر مکه آغاز میشود. هرچند قیام حضرت مهدی(ع) از مکه آغاز میشود، ولی سرزمین حجاز را پس از ظهور می‌گشاید. امام باقر(ع) در این‌باره می‌فرماید: "حضرت مهدی(ع) در مکه ظاهر میشود و خداوند، سرزمین حجاز را می‌گشاید و حضرت هرکس از بنی هاشم را که در زندان است، آزاد می‌سازد[۵].[۶]
پرسش‌های وابسته
حجاز
از اسامی مکه است به خاطر واقع شدن در منطقه حجاز، هم یکی از نواحی شش‌گانه جزیرة العرب است. به قسمت شرقی کوه‌های سراة و حد فاصل میان ارتفاعات نجد و شرق تهامه گفته شده که به شمال یمن منتهی میشود. حجاز از «حَجَز» به معنای حاجز و مانع است و چون بین تهامه و نجد فاصله ایجاد کرده است، آن را حجاز گفته‌اند. در واقع بخشی از حاشیه شرقی دریای سرخ را که مکه و مدینه در آن قرار دارد حجاز می‌نامند. حجاز مانند دیگر نواحی جزیرة العرب، بسیار خشک و کم آب است و تنها در برخی از وادی‌ها، آب‌های فصلی و یا چاه وجود دارد که از قدیم برخی از قبایل عرب را پیرامون خود گرد آورده است. به همین دلیل در قدیم و تا چند دهه اخیر یک‌جانشینی شهری و روستایی کمتر در حجاز وجود داشته و در زمان ظهور اسلام تنها چند ناحیه به عنوان مراکز شهری شناخته می‌شده است: مکه، طائف، یثرب، و خیبر[۷]. حجاز بخش شمالی و غربی عربستان را تشکیل می‌دهد و تمام سرزمین آن، از فلسطین تا مرز یمن در کنار «بحر احمر» قرار دارد. حجاز سرزمینی کوهستانی و دارای بیابان‌های لم یزرع و سنگلاخ‌های زیادی می‌باشد.
در تاریخ، این منطقه بیش از سایر مناطق اسم و رسم دارد، ولی واضح است که این شهرت، معلول یک سلسله امور معنوی و دینی است و هم‌اکنون کعبه (خانه خدا) که قبله میلیون‌ها مسلمان است در اینجا قرار دارد. نقطه‌ای که کعبه در آنجا قرار گرفته است، از سالیان طولانی پیش از اسلام، مورد احترام ملل عرب و غیر عرب بوده است؛ لذا جنگ در حدود کعبه را حرام می‌دانستند، تا آنجا که اسلام نیز برای آن حدودی قایل شده است. از شهرهای مهم حجاز، مکه، مدینه و طائف می‌باشد و حجاز از سابق دارای دو بندر بوده، یکی «جده» که اهالی مکه از آن استفاده کنند و دیگری «ینبوع» که اهل مدینه قسمت مهمی از نیازهای خود را از این بندر به دست می‌آورند. این دو بندر در کنار دریای احمر واقع شده است[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۱۸؛ محمود شکری آلوسی، بلوغ الإرب فی معرفة أحوال العرب، ج۱، ص۱۸۷.
- ↑ ضیف شوقی، عصر جاهلی، ص۲۵.
- ↑ اصطخری، مسالک و ممالک، ص۱۴.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، وضعیت جغرافیایی و طبیعی، فرهنگنامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم، ج۲، ص ۳۷۱-۳۷۲؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۶۸؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۱۶.
- ↑ فتن ابن حماد، ص۹۵؛ ملاحم ابن طاووس، ص۶۴.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۲۶۸؛ حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص۲۱۶.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، مشعر، چاپ سوم، ۱۳۸۴، ص۳۲.
- ↑ فروغ ابدیت، سبحانی، ج۱، ص۲۷.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۳۶۴.