نبوت در لغت
معناشناسی نبوت
معنای لغوی
نبوت در کتابهای لغت[۱] در چهار معنای زیر به کار رفته است:
- خبر: بیشتر دانشمندان واژۀ «نبی»[۲] را از ریشۀ «نبأ»، بهمعنای خبر دانستهاند[۳] که در اثر کثرت استعمال به نبی تبدیل شده است[۴]، بنابراین «نبی» بر خبررسان اطلاق میشود.
- ارتفاع: برخی قائلند ریشۀ اصلی این واژه، «النَبوة» یا «النباوَة» به معنای بلندی زمین است؛ بنابراین نبی یعنی کسی که بر دیگران برتری داده شده است. پیامبر چون ترقی پیدا کرده و آسمانی شده، به نبوت مستند شده، مانند زمینی است که از سایر زمینها بلندتر است[۵].
- طریق: هم به معنای طریق واضح و هم به معنای طریق هدایت آمده است[۶].
- صوت خفی: چون خبری که به انبیا میرسد دیگران نمیشنوند[۷].[۸]
معنای اصطلاحی
نبوت در اصطلاح قرآنی عبارت است از تلقی و گرفتن خبر از جانب خدا به منظور هدایت مردم و نبی انسان والا مقامی است که از جانب خداوند برای هدایت مردم برانگیخته میشود[۹] و نبی در اصطلاح علم کلام بر کسی اطلاق میشود که از راه وحی پیامی را از خدای متعال دریافت میکند و آن را به مردم میرساند[۱۰].[۱۱]
پانویس
- ↑ معانی القرآن (للفراء)؛ ابن منظور، لسان العرب؛ کسایی، معانی القرآن، جوهری، صحاح اللغه.
- ↑ این واژه بهصورت نبیء (با همزه) نیز خوانده میشود. از سیبویه نقل شده است که فقط اهل مکه این واژه را چنین تلفظ میکنند. دیگران همزۀ آن را همانند واژگان الذریه و البریه انداختهاند؛ اسماعیلبنحماد جوهری، الصحاح، ج۳، ص۲۵۱۹.
- ↑ خلیلبناحمد فراهیدی گوید: النبی ینبأ عن اللّه عزوجل؛ ترتیب کتاب العین، ص۵۹۱؛ جوهری گفته است: النبأ: الخبر. تقول نَبَأ ونَبَّأَ ای اخبر ومنه اخذ النبی لانه انبأ عن اللّه تعالی وهو فعیل بمعنی فاعل؛ جوهری، اسماعیلبنحماد، الصحاح، ج۱، ص۷۴.
- ↑ فراء: النبی هو من انبأ عن الله فترک الهمزه
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، النبی ما ارتفع من الارض.
- ↑ کسایی: النبی الطریق و الانبیا الطزق الهدی
- ↑ جوهری: النبئه الصوت الخفی
- ↑ ر.ک: سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج ۳، ص ۸۷؛ مصباح یزدی، محمد تقی، راه و راهنماشناسی، ص ۴۲.
- ↑ «النَّبیّ هُوَ الإنْسانُ المَبْعُوثُ مِنَ الحَقِّ إِلی الخَلْقِ»؛ شرح تجرید قوشچی، ص ۴۶۱.
- ↑ علامه طباطبایی دراینباره میفرماید: فالنبوة حالة إلهیة (وإن شئت قل غیبیة) نسبتُها إلی هذه الحالة العمومیة من الإدراک والفعل نسبة الیقظة إلی النوم، بها یدرک الإنسان المعارف التی بها یرتفع الاختلاف والتناقض فی حیاة الإنسان، وهذا الإدراک والتلقی من الغیب هو المسمی فی لسان القرآن بالوحی، والحالة التی یتخذها الإنسان منه لنفسه بالنبوة؛ طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۳۱.
- ↑ ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، راه و راهنماشناسی، ص ۵۶؛ سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج ۳، ص ۸۷.