البدایة و النهایة (کتاب)

**البدایة و النهایة**
البدایة و النهایة
زبان	عربی
نویسنده	اسماعیل بن کثیر
تحقیق یا تدوین	علی شیری
موضوع	امامت و ولایت، تاریخ پیامبر خاتم، تاریخ معصومین، بنی‌عباس، تاریخ اسلام، تاریخ خلفا، تاریخ بنی امیه، آخرالزمان، امیرالمؤمنین، تاریخ صدر اسلام
مذهب	[[سنی]][[رده:کتاب سنی]]
ناشر	[[:رده:انتشارات دار احیاء التراث العربی (بیروت، لبنان ۱۴۰۸ ق): ۱۴ جلدی مکتبة النصر (ریاض، عربستان ۱۹۶۶ م); دار الکتب العلمیة (بیروت، لبنان ۱۴۲۶ ق): ۱۵ جلدی; دار الفکر (بیروت، لبنان): ۱۵ جلدی; مکتبة المعارف (بیروت، لبنان ۱۴۱۱ ق): ۱۵ جلدی; المکتبة العصریة; دار الحدیث قاهره (قاهره، مصر); دار ابن الجوزی (قاهره، مصر); دار ابن کثیر; بیت الافکار الدولیة; دار هجر (۱۴۱۸ ق): ۲۱ جلدی\|انتشارات دار احیاء التراث العربی (بیروت، لبنان ۱۴۰۸ ق): ۱۴ جلدی; مکتبة النصر (ریاض، عربستان ۱۹۶۶ م); دار الکتب العلمیة (بیروت، لبنان ۱۴۲۶ ق): ۱۵ جلدی; دار الفکر (بیروت، لبنان): ۱۵ جلدی; مکتبة المعارف (بیروت، لبنان ۱۴۱۱ ق): ۱۵ جلدی; المکتبة العصریة; دار الحدیث قاهره (قاهره، مصر); دار ابن الجوزی (قاهره، مصر); دار ابن کثیر; بیت الافکار الدولیة; دار هجر (۱۴۱۸ ق): ۲۱ جلدی]][[رده:انتشارات *دار احیاء التراث العربی (بیروت، لبنان ۱۴۰۸ ق): ۱۴ جلدی; مکتبة النصر (ریاض، عربستان ۱۹۶۶ م); دار الکتب العلمیة (بیروت، لبنان ۱۴۲۶ ق): ۱۵ جلدی; دار الفکر (بیروت، لبنان): ۱۵ جلدی; مکتبة المعارف (بیروت، لبنان ۱۴۱۱ ق): ۱۵ جلدی; المکتبة العصریة; دار الحدیث قاهره (قاهره، مصر); دار ابن الجوزی (قاهره، مصر); دار ابن کثیر; بیت الافکار الدولیة; دار هجر (۱۴۱۸ ق): ۲۱ جلدی]];
شابک	(نامعلوم)
شماره ملی	۲۸۶۱۱۶۴
	v; t; e;

البدایة و النهایة، کتابی است چهارده جلدی که به تاریخ‌نگاری از آغاز خلقت تا عصر مؤلف و بیان حوادث بزرگ آخرالزمان می‌پردازد. پدیدآورنده این اثر اسماعیل بن کثیر است و انتشارات دار احیاء التراث العربی و برخی دیگر از ناشران انتشار آن را به عهده داشته‌اند. این کتاب توسط ناشران مختلف در تعداد جلدهای مختلف به چاپ رسیده است.^[۱]

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «نگارش این کتاب بر اساس حولیات "سال‌نگاری" تنظیم شده است. شروع آن از آغاز خلقت و اتمام آن به سرانجام تاریخ و منتهی شدن به قیامت، چهره‌ای خاص به تاریخ وی بخشیده است. نویسنده در بخش رخدادهای مرتبط به خلقت، انبیاء و گذشتگان سعی نموده ضمن رعایت ترتیب سیر حوادث تاریخی با ذکر آیات قرآن و احادیثی که توسط راویان مختلف بیان گردیده است به شرح حوادث بپردازد. در این بخش به دلیل آنکه سال رویدادها نامشخص است، روال نگارش مبتنی بر سال‌شماری نیست؛ اما از عصر نبوی به بعد به‌صورت سال‌شمار و گاه همراه با ذکر ماه و روز حوادث را نقل می‌نماید. مؤلف در دیباچه کتاب، محتوای آن را به سه بخش تقسیم می‌کند:

"بدایه": از آفرینش تا پایان زندگی پیامبر اسلام(ص)؛
"خلافت یا تاریخ اسلام": از وفات پیامبر(ص) تا عصر مؤلف؛
"نهایه": در حوادث بزرگ آخر زمان یعنی "فتن و ملاحم"»^[۲].

تاکنون چهارده مجلد از این کتاب به چاپ رسیده است:
جلد اول؛
جلد دوم؛
جلد سوم؛
جلد چهارم؛
جلد پنجم؛
جلد ششم؛
جلد هفتم؛
جلد هشتم؛
جلد نهم؛
جلد دهم؛
جلد یازدهم؛
جلد دوازدهم؛
جلد سیزدهم؛
جلد چهاردهم.

مباحث جلدهای کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

آشنایی اجمالی

اسماعیل بن کثیر، در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تفسیر العیاشی ذکر شده است:

«عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرٍ رَفَعَ الْحَدِيثَ إِلَى النَّبِيِّ(ص) قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ ﴿وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ﴾^[۳] قَالَ فَقَالَ أَصْحَابُ النَّبِيِّ(ص) مَا هَذَا الْفَضْلُ أَيُّكُمْ يَسْأَلُ رَسُولَ اللَّهِ(ص) عَنْ ذَلِكَ قَالَ فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(ع) أَنَا أَسْأَلُهُ فَسَأَلَهُ عَنْ ذَلِكَ الْفَضْلِ مَا هُوَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ خَلْقَهُ وَ قَسَّمَ لَهُمْ أَرْزَاقَهُمْ مِنْ حِلِّهَا وَ عَرَضَ لَهُمْ بِالْحَرَامِ فَمَنِ انْتَهَكَ حَرَاماً نَقَصَ لَهُ مِنَ الْحَلَالِ بِقَدْرِ مَا انْتَهَكَ مِنَ الْحَرَامِ وَ حُوسِبَ بِهِ»^[۴].^[۵]

شرح حال راوی

در کتاب‌های رجالی شیعه، تنها در رجال الطوسی از سه تن با عنوان اسماعیل بن کثیر در اصحاب امام صادق(ع) یاد شده است^[۶] و در کتاب‌های رجالی اهل سنت نیز از سه نفر با عنوان اسماعیل بن کثیر، اسماعیل بن کثیر الحجازی أبو هاشم المکی، اسماعیل بن کثیر أبو هاشم الکوفی و «اسماعیل بن کثیر»^[۷].

در اسناد روایات شیعه، اسماعیل بن کثیر تنها در سند دو روایت واقع شده که در هر دو از امام صادق(ع) روایت کرده است^[۸].

اگر به اتحاد راوی مورد بحث با آنچه در سند روایت کامل الزیارات و الخصال واقع شده معتقد شویم، وثاقت و امامی بودن راوی استظهار می‌شود؛ زیرا:

اولاً: در سند روایت کامل الزیارات واقع شده.

ثانیاً: یونس بن عبدالرحمن که از اصحاب اجماع بوده^[۹]، از وی روایت کرده است و دلالت مضمون روایت کامل الزیارات بر امامی بودنش هم روشن است.^[۱۰]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۴

پانویس

↑ پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران
↑ ویکی نور
↑ و بخشش خداوند را درخواست کنید سوره نساء، آیه ۳۲.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۳۹۲ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۳۹، ح۱۱۶.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 233.
↑ إسماعیل بن کثیر السلمی الکوفی، أسند عنه؛ (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۷). إسماعیل بن کثیر العجلی الکوفی، أبو معمر. (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۸) إسماعیل بن کثیر البکری القیسی الکوفی، أبو الولید، أسند عنه. (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۹). یادآوری: ابن حجر عسقلانی از رجالیان اهل سنت، از این سه تن در کتاب رجالی خود و به گزارش از رجال الطوسی یاد کرده است: إسماعیل بن کثیر السلمی الکوفی؛ (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۶)؛ إسماعیل بن کثیر البکری القیسی الکوفی أبو الولید، ذکرهما الطوسی فی رجال الشیعة و قال: کانا من الرواة عن جعفر الصادق(ع) (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۷)؛ إسماعیل بن کثیر العجلی الکوفی أبو معمر، ذکره الطوسی فی رجال الشیعة و قال: کان من الرواة عن جعفر، و له مع أبی حنیفة مناظرة و کان عالما حسن المناظرة. (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۸).
↑ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۲۸۴. بعضی هم به اتحاد عناوین سه گانه معتقد شدند.
↑ «حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْفَضَّالِ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) يَقُولُ كَانَ قَاتِلُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَلَدَ زِنًا وَ كَانَ قَاتِلُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا وَلَدَ زِنًا وَ لَمْ تَبْكِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ إِلَّا لَهُمَا»؛ (کامل الزیارات، ص۷۹، ح۱۱)؛ «حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرِ بْنِ بَسَّامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) السُّرَّاقُ ثَلَاثَةٌ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً وَ لَمْ يَنْوِ قَضَاءَهُ»؛ (الخصال، ج۱، ص۱۵۳، ح۱۹۰).
↑ ر.ک: رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۵۵۶، ش۱۰۵۰.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 233-235.

طرح جلد کتاب


_{انتشارات مکتبة المعارف}	_{انتشارات مکتبة المعارف}	_{انتشارات المکتبة العصریة}	_{انتشارات المکتبة العصریة}	_{انتشارات دار الکتب العلمیة}	_{انتشارات دار الفکر}	_{انتشارات بیت الافکار الدولیة}	_{انتشارات دار ابن الجوزی}	_{انتشارات دار الفکر}	_{انتشارات دار الحدیث قاهره}

_{انتشارات دار ابن کثیر}	_{انتشارات نامعلوم}	_{انتشارات نامعلوم}

پانویس

دریافت متن

پیوند به بیرون

[1] پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران

[2] ویکی نور

[3] و بخشش خداوند را درخواست کنید سوره نساء، آیه ۳۲.

[4] تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۳۹۲ به گزارش از تفسیر العیاشی، ج۱، ص۲۳۹، ح۱۱۶.

[5] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 233.

[6] إسماعیل بن کثیر السلمی الکوفی، أسند عنه؛ (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۷). إسماعیل بن کثیر العجلی الکوفی، أبو معمر. (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۸) إسماعیل بن کثیر البکری القیسی الکوفی، أبو الولید، أسند عنه. (رجال الطوسی، ص۱۶۱، ش۱۸۱۹). یادآوری: ابن حجر عسقلانی از رجالیان اهل سنت، از این سه تن در کتاب رجالی خود و به گزارش از رجال الطوسی یاد کرده است: إسماعیل بن کثیر السلمی الکوفی؛ (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۶)؛ إسماعیل بن کثیر البکری القیسی الکوفی أبو الولید، ذکرهما الطوسی فی رجال الشیعة و قال: کانا من الرواة عن جعفر الصادق(ع) (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۷)؛ إسماعیل بن کثیر العجلی الکوفی أبو معمر، ذکره الطوسی فی رجال الشیعة و قال: کان من الرواة عن جعفر، و له مع أبی حنیفة مناظرة و کان عالما حسن المناظرة. (لسان المیزان، ج۱، ص۴۳۱، ش۱۳۳۸).

[7] تهذیب التهذیب، ج۱، ص۲۸۴. بعضی هم به اتحاد عناوین سه گانه معتقد شدند.

[8] «حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْفَضَّالِ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) يَقُولُ كَانَ قَاتِلُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ وَلَدَ زِنًا وَ كَانَ قَاتِلُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا وَلَدَ زِنًا وَ لَمْ تَبْكِ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ إِلَّا لَهُمَا»؛ (کامل الزیارات، ص۷۹، ح۱۱)؛ «حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى الْعَطَّارُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الرَّازِيُّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُلَيْمَانَ بْنِ رُشَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ يَقْطِينٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرِ بْنِ بَسَّامٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) السُّرَّاقُ ثَلَاثَةٌ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَيْناً وَ لَمْ يَنْوِ قَضَاءَهُ»؛ (الخصال، ج۱، ص۱۵۳، ح۱۹۰).

[9] ر.ک: رجال الکشی (اختیار معرفة الرجال)، ص۵۵۶، ش۱۰۵۰.

[10] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 233-235.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]