کیفر در فقه سیاسی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث عقاب است. "عقاب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

کیفر در قرآن - کیفر در حدیث - کیفر در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل کیفر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

جزای عمل سوء و کیفر دادن. "عقوبت" اسم مصدر "معاقبه"؛ اصل آن "عقب" به معنای آخر چیزی یا آمدن چیزی بعد از دیگری.

وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ.

"عاقبت" در معنای ثواب و جزای عمل صالح نیز آمده است که در قرآن کریم بدون اضافه به این معنا می‌آید: وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ؛ امّا به صورت اضافه معنای کیفر و عذاب دارد: فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ.

عقاب تنها جنبه آخرتی ندارد؛ عقاب دنیوی نیز در قرآن کریم وارد شده است و از آیه شریفه وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ نوعی مقابله ‌به‌ مثل در برخورد با دشمنان اسلام و کفار استفاده می‌شود. خدای تعالی به مسلمانان اجازه داده است، در مجازات کفّار مقابله ‌به‌ مثل کنند؛ این یک اصل راهبردی در سیاست خارجی اسلام است؛ امّا توصیه الهی به صبر، عفو و صفح در انتهای آیه شریفه بر تأثیر زیبای رویکرد جوانمردانه و بخشش، حتی بر دشمنان، تأکید داردوَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ.

در فرهنگ سیاسی مقابله ‌به‌ مثل عملی است که به قصد قهر و اجبار و بر خلاف قوانین عادی بین‌المللی، از سوی کشوری که از اقدام غیرمشروع کشور دیگر خسارت دیده است، صورت می‌گیرد تا به‌اجبار آن کشور را وادار به رعایت حقوق خود سازد؛ درواقع این عمل ذاتاً ممکن است غیرمشروع باشد، ولی چون جوابگوی عمل غیر مشروع دیگری است، به نحو استثنایی توجیه می‌شود.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم