مراتب شرک در کلام اسلامی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث مراتب شرک است. "مراتب شرک" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مراتب شرک در قرآن - مراتب شرک در حدیث - مراتب شرک در نهج البلاغه - مراتب شرک در اخلاق اسلامی - مراتب شرک در معارف دعا و زیارات - مراتب شرک در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مراتب شرک (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• شرک همانند توحید مراتبی دارد. باور نیاوردن به هر یک از مراتب توحید، انسان را به مرتبتی از شرک می‌اندازد. برخی مراتب شرک موجب کفر و بیرون رفتن از ایمان می‌شوند که‌ آنها را "شرک جلی" گویند. برخی مراتب دیگر شرک بسیار پنهانی‌اند و به آسانی پیدا نمی‌شوند و از میان نمی‌روند. از آیات قرانی نیز بر می‌آید که ایمان بسیاری از مردمان به شرک آلوده است. این مرتبت از شرک را "شرک خفی" می‌نامند.
• پیامبر اسلام (ص) درباره همین شرک است که فرموده است: "شرک در امت من پنهان‌تر است از موری که شب تاریک بر سنگی سیاه راه می‌رود".
• برخی گونه‌های شرک خفی عبارت‌اند از:

1. شرک در توحید افعالی: بدین معنا است که آدمی در همان حال که خویش را به توحید افعالی پای‌پند می‌پندارد، آثار را به علل و اسباب طبیعی نسبت می‌دهد.
2. شرک در توحید عملی: هر گونه پیروی از آفریدگان، اگر به رضای خدا نباشد، گونه‌ای شرک است؛ همانند پیروی از هواهای نفسانی، شیاطین، ستمگران و حاکمان جور.
3. شرک در توحید عبادی: به معنای آن است که انسان در عبادت ریاکاری کند. هر چند ریا موجب بطلان عمل است و از گناهان بزرگ محسوب می‌شود، باعث زوال ایمان نمی‌گردد.
4. شرک در توحید صفاتی: این گونه شرک خفی تنها میان دانشمندان و اندیشه‌مندان رواج دارد. متکلمان اشعری بدین گونه از شرک مبتلایند. این شرک نیز موجب خروج از اسلام نمی‌شود.
5. شرک در توحید افعالی: معتزله، که علل و اسباب طبیعی را در تأثیر مستقل می‌پندارند، به شرک در توحید افعالی دچارند.

منابع

• نگارش، حمید، احمدیان، ابراهیم، سراجی، محمود، رکنی لموکی، محمد تقی، خطیبی کوشکک، محمد، حسینی سیاهکلرودی، سید قوام‌الدین، فرهنگ شیعه