اصحاب یمین در معارف و سیره سجادی

مقدمه

اصحاب یمین به معنای افراد سعادتمند است. در ادبیات عرب، یمین را نشانه سعادت و شِمال را علامت شومی و بدیمنی می‌دانند^[۱]. به بیان دیگر اصحاب یمین مؤمنانی هستند که در دنیا درستکار بوده‌اند و در قیامت نامه عمل خود را با دست راست دریافت می‌کنند^[۲]. قرآن کریم اموری چون افتخار به نامه عمل^[۳]؛ شادمانی و سرور و آسانی حساب^[۴]؛ برخورداری از زندگی رضایت‌بخش^[۵]؛ درجات عالی بهشت^[۶]؛ غذای گوارا^[۷]، میوه‌های بهشتی^[۸] و آرامش هنگام قبض روح^[۹] را از ویژگی‌های اصحاب یمین خوانده است. بر اساس روایات، رسول اعظم(ص) ^[۱۰]، اهل‌بیت(ع) ^[۱۱] و شیعیان^[۱۲] برخی از مصادیق اصحاب یمین می‌باشند.

در صحیفه سجادیه کلید واژه اصحاب یمین فقط یک بار به کار رفته است: «اللَّهُمَّ... شَرِّفْ دَرَجَتِي بِرِضْوَانِكَ، وَ أَكْمِلْ كَرَامَتِي بِغُفْرَانِكَ، وَ انْظِمْنِي فِي أَصْحَابِ الْيَمِينِ، وَ وَجِّهْنِي فِي مَسَالِكِ الْآمِنِينَ، وَ اجْعَلْنِي فِي فَوْجِ الْفَائِزِينَ، وَ اعْمُرْ بِي مَجَالِسَ‏ الصَّالِحِينَ‏، آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ»^[۱۳]؛ «بارالها!... به خشنودی خود، مقام و مرتبت مرا فرا بر و به آمرزش خویش کرامت مرا به کمال رسان. مرا در زمره اصحاب یمین درآور و در راه کسانی که ایمنی یافته‌اند، رهنمون فرما. مرا در شمار رستگاران ده و مجالس صالحان را به وسیله من آبادانی و رونق بخش. آمین ربّ العالمین»^[۱۴].^[۱۵]

منابع

شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «اصحاب یمین»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ مفردات الفاظ القرآن.
↑ فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۶۴.
↑ ﴿فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا كِتَابِيَهْ﴾ «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹.
↑ ﴿فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ * فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا * وَيَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورًا﴾ «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید! * به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود * و شادان نزد خانواده‌اش باز می‌گردد» سوره انشقاق، آیه ۷-۹؛ ﴿كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ * إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ﴾ «هر کس در گرو کاری است که انجام داده است * جز راستیان» سوره مدثر، آیه ۳۸-۳۹.
↑ ﴿فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ﴾ «و او در زندگانی پسندیده‌ای به سر خواهد برد» سوره حاقه، آیه ۲۱.
↑ ﴿فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ﴾ «در بهشتی فرازین» سوره حاقه، آیه ۲۲.
↑ ﴿كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخَالِيَةِ﴾ «بخورید و بیاشامید! گواراتان باد برای آنچه در روزهای گذشته انجام داده‌اید» سوره حاقه، آیه ۲۴.
↑ ﴿فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ * قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ﴾ «در بهشتی فرازین * که میوه‌هایش در دسترس است» سوره حاقه، آیه ۲۲-۲۳.
↑ ﴿وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ * فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ﴾ «و اگر از راستیان باشد * پس تو را از راستیان درود باد» سوره واقعه، آیه ۹۰-۹۱.
↑ اعلام الوری، ص۸.
↑ بحارالانوار، ج۲۴، ص۸.
↑ بحارالانوار، ج۲۴، ص۱.
↑ دعای ۴۱.
↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین(ع)، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، ۱۳۷۳، قم دارالقرآن الکریم؛ فرهنگ قرآن، اکبر هاشمی رفسنجانی، ۱۳۸۳، قم، بوستان کتاب؛ مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، بیروت، دارالعلم.
↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «اصحاب یمین»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۶۱.

[1] مفردات الفاظ القرآن.

[2] فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۶۴.

[3] ﴿فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا كِتَابِيَهْ﴾ «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹.

[4] ﴿فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ * فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا * وَيَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورًا﴾ «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید! * به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود * و شادان نزد خانواده‌اش باز می‌گردد» سوره انشقاق، آیه ۷-۹؛ ﴿كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ * إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ﴾ «هر کس در گرو کاری است که انجام داده است * جز راستیان» سوره مدثر، آیه ۳۸-۳۹.

[5] ﴿فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ﴾ «و او در زندگانی پسندیده‌ای به سر خواهد برد» سوره حاقه، آیه ۲۱.

[6] ﴿فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ﴾ «در بهشتی فرازین» سوره حاقه، آیه ۲۲.

[7] ﴿كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخَالِيَةِ﴾ «بخورید و بیاشامید! گواراتان باد برای آنچه در روزهای گذشته انجام داده‌اید» سوره حاقه، آیه ۲۴.

[8] ﴿فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ * قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ﴾ «در بهشتی فرازین * که میوه‌هایش در دسترس است» سوره حاقه، آیه ۲۲-۲۳.

[9] ﴿وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ * فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ﴾ «و اگر از راستیان باشد * پس تو را از راستیان درود باد» سوره واقعه، آیه ۹۰-۹۱.

[10] اعلام الوری، ص۸.

[11] بحارالانوار، ج۲۴، ص۸.

[12] بحارالانوار، ج۲۴، ص۱.

[13] دعای ۴۱.

[14] الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین(ع)، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، ۱۳۷۳، قم دارالقرآن الکریم؛ فرهنگ قرآن، اکبر هاشمی رفسنجانی، ۱۳۸۳، قم، بوستان کتاب؛ مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، بیروت، دارالعلم.

[15] شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «اصحاب یمین»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۶۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]