دانشمندان تفسیر قرآن

این مدخل زیرشاخهٔ بحث قرآن است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

علم تفسیر از اولین اشتغالات مسلمانان بوده است، و از زمان نزول قرآن یعنی عصر رسول الله a شروع شده است؛ لکن تفسیر به عنوان یک علم مدون و منسجم از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی S شروع گردید. و بزرگان این علم سلسله اسانید خود را به آن حضرت می‌رسانند. این علم دارای متخصصان و محققانی بوده است که در هر عصری به عنوان یک طبقه (افرادی که تقریباً همزمان بوده یا دارای یک شیوه مشترک در تفسیر بوده‌اند) از آنها یاد می‌شود. البته در این میان پیامبر اسلام و ائمه اطهار (ع) شأن دیگری داشته‌اند که قابل قیاس با دیگران نیست.

ادوار تاریخی مفسران

1. تفسیر عصر رسالت
2. تفسیر عصر حضور امامان معصوم:
   1. تفسیر عصر صحابه
   2. تفسیر عصر تابعین
   3. تفسیر عصر پس از تابعین
3. تفسیر عصر غیبت:
   1. تفسیر عصر غیبت صغری
   2. تفسیر عصر غیبت کبری
   3. تفسیر عصر جدید

طبقات مفسران

با گسترش علم تفسیر و پدید آمدن اختلاف در شیوه‌های تفسیری، شناخت «طبقات مفسران» ضرورت یافت. از این روی در کنار علم تفسیر، دانش یا گرایشی در تفسیر بوجود آمد که طبقه‌بندی مفسران و جهت گیری‌های خاص هر یک از آنان درباره تفسیر قرآن و رابطه تاریخی هر طبقه با طبقات گذشته و شرح حال مفسران بزرگ درآن بررسی می‌شود.

تألیفات فراوانی درباره طبقات مفسران وجود دارد. جلال الدین سیوطی نخستین کسی است که به این کار همت گماشت و توانست نام ۱۳۶ نفر از مفسران بزرگ را فهرست کند. شاید بتوان مهم‌ترین تألیف را در این‌باره کتاب طبقات المفسرین شمس‌الدین محمد بن علی بن احمد داودی دانست. وی در این اثر حدود ۷۰۴ نفر از مفسران را نام برده است.

طبقه‌بندی مفسران بر اساس شیوه‌های تفسیری آنان به‌ویژه تفسیر مأثور، اندکی اختلاف نظر پدید آورده است؛ از این رو، در بررسی طبقات مفسران به دو مقوله «طبقات مفسران اهل سنت» و «طبقات مفسران شیعه» برمی‌خوریم.

جستارهای وابسته

• مفسران شیعه
• مفسران اهل سنت

منابع

1. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی
2. بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن