عول در فقه سیاسی
مقدمه
ترکِ انصاف[۱] و ستم کردن[۲]. اصل آن به معنای گرایش در حکم کردن به جور و بی‌عدالتی[۳].
﴿ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا﴾[۴].
تجاوز از حدّ اعتدال در هر امری را "عول" گویند که در آن مفهوم "استیلاء در استعلا" وجود دارد که این مفهوم در کفالت مصداق پیدا می‌کند[۵]؛ اگر کسی در کفالت اعتدال را بر هم زند و ستم ورزد، مورد نهی الهی واقع می‌شود.
در جامعه قرآنی "ستم و جور کردن" حتی در حق خانواده و همسر نکوهیده و مذموم است. در تعدد زوجات، در صورتی که احتمال رعایت عدالت میان همسران نباشد، امر به تک‌همسری شده است تا مرد دچار ستم، جور و بی‌انصافی نگردد: ﴿فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا﴾[۶].
اساس تشریع اسلامی در احکام ازدواج - بنا بر آنچه از این آیه شریفه برداشت می‌شود - بر عدل، قسط و نفی جور و اجحاف در حقوق زنان است[۷]. همین آیه شریفه که در واقع بیان حکمت در تعدد و تک‌همسری در اسلام است، پاسخ تبلیغات غرب بر ضد تعدد زوجات در احکام اسلامی و نقض حقوق زنان در جامعه اسلامی است.[۸]
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۹۷.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۹.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۲۴۸.
- ↑ «این کار به آنکه ستم نورزید نزدیک‌تر است» سوره نساء، آیه ۳.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۲۶۴.
- ↑ «و اگر می‌هراسید که در مورد یتیمان دادگری نکنید (با آنان ازدواج نکنید و) از زنانی که می‌پسندید، دو دو، و سه سه، و چهار چهار همسر گیرید و اگر بیم دارید که داد نورزید یک زن را و یا کنیز خود را (به همسری گزینید)؛ این کار به آنکه ستم نورزید نزدیک‌تر است» سوره نساء، آیه ۳.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۱۶۹.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۲۸-۴۲۹.