حسن بصری

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط HeydariBot (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۵ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

مقدمه

ابوسعید حسن بن یسار بصری انصاری از مردم میشان،[۱] ناحیه‌ای بزرگ بین واسط، بصره و اهواز[۲] است. گفته شده که پدرش یسار از اسیران میشان بوده و هنگامی که به مدینه برده شد، ربیع دختر نضر (عمه أنس بن مالک) او را خرید و آزاد کرد.

حسن به سال ۲۱هـ در مدینه متولد گردید و در وادی القری نشأت یافت. به گفته وی تا چهارده سالگی هنگامی که عثمان بن عفان کشته شد، در مدینه بوده[۳] و در سن شانزده هنگام جنگ جمل، از مدینه خارج شده و در این جنگ شرکت نکرده است. وی علوم قرائت را از بزرگانی چون حطان بن عبدالله رقاشی و ابوالعالیه فرا گرفت[۴] و حدیث را از کسانی چون انس بن مالک، جابر بن عبدالله انصاری و عبدالله بن عباس آموخته و روایت کرده است.[۵] گویند که حسن فردی فقیه، قاری و پیشوای اهل بصره[۶] و به گفته ابن خلکان، کسی بود که علم و زهد و ورع و عبادت را در خود جمع کرده بود.[۷] عجلی بر وثاقت وی تأکید کرده است.[۸]

او دارای شاگردان بسیاری بوده که در حلقه درسش پرورش یافته‌اند که از آن میان نام بزرگانی چون واصل بن عطا از پایه گذاران مذهب معتزله،[۹] ابوعمرو بن علاء و عاصم جحدری به چشم می‌‌خورد.[۱۰] ابونعیم اصفهانی می‌‌گوید که حسن بصری در روزگار ابوموسی در اصفهان بوده است.[۱۱] حسن به گفته خویش، زمانی همراه عبدالرحمان بن سمره در جنگی که در کابل و اندقان رخ داده، شرکت کرده است [۱۲]

الندیم می‌‌نویسد که حسن مدتی کاتب ربیع بن زیاد حارثی (والی خراسان) بود و زمانی چند برای انس بن مالک در شاپور کتابت می‌‌کرد. وی از کسانی است که با ابن اشعث بیعت کرد، ولی هنگامی که ابن اشعث شکست خورد و لشکریان او دستگیر شدند، بر حجاج وارد شد و حجاج او را امان داد، اما حسن به امان‌نامه اطمینان نکرد و از ترس حجاج متواری گشت و تا هنگام فوت متواری بود و سخنانی در مذمت حجاج گفت.[۱۳] وی در نهایت در اول رجب سال ۱۱۰ در بصره درگذشت و در غرب شط العرب به خاک سپرده شد.[۱۴] او دارای آثار و تألیفاتی بوده که عبارت‌اند از: کتاب التفسیر للقرآن، کتاب الی عبدالملک بن مروان فی الرد علی القدریه کتاب عدد آی القرآن، نزول القرآن[۱۵] مناظره حسن بصری[۱۶] کتاب الاخلاص رسالة فی فضل مکّه و رسالة الی عبدالرحیم بن أنس فی الترغیب بمجاورة مکّه المکرّمة[۱۷].[۱۸]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. الطبقات الکبری ۷/۱۵۶.
  2. معجم البلدان ۵/۲۴۲.
  3. الطبقات الکبری ۷/۱۵۶و ۱۵۷.
  4. غایة النهایه ۱/۲۳۵.
  5. تهذیب الکمال ۶/۹۷و ۹۸.
  6. الوافی بالوفیات ۱۲/۳۰۶.
  7. وفیات الاعیان ۲/۶۹.
  8. تاریخ الثقات ۱۱۳.
  9. سیر اعلام النبلاء ۵/۴۶۵.
  10. غایة النهایه ۱/۲۳۵.
  11. ذکر اخبار اصبهان ۱/۳۰۵.
  12. الطبقات الکبری ۷/۱۵۷.
  13. الفهرست (الندیم) ۲۰۲.
  14. لغت نامه دهخدا ۶/۷۸۹۲.
  15. الفهرست (الندیم) ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۳۵.
  16. الذریعه ۲۲/۲۹۱.
  17. هدیة العارفین ۱/۲۶۵.
  18. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۵۰-۲۵۱.