حارث بن عبد کلال

آشنایی اجمالی

نسبه وی به نصر بن سهل بن عریب بن عبدکلال بن عبید بن فهد بن زید حمیری، یکی از پادشاهان یمن می‌رسد^[۱]. برخی او را حارث بن عبدکلال اصغر گفته‌اند^[۲]، ابن حجر^[۳] در بخش اول الاصابه (صحابه) از او یاد کرده و مستند صحابی بودن او، روایات زیادی است که بر مسلمانی او دلالت دارد. گفته‌اند: پدرش از پادشاهانحمیر بود که به دین مسیح ایمان داشت، سپس قبل از بعثت به رسول خدا (ص) ایمان آورد "کان مؤمنا بدین المسیح فآمن بالنبی قبل مبعثه"^[۴]. مالک بن مراره رهاوی فرستاده بزرگان حمیر^[۵]، نامه سران حمیر را در سال نهم پس از آمدن رسول خدا (ص) از تبوک. نزد آن حضرت آورد و از مسلمان شدن بزرگان حمیر از جمله حارث خبر داد^[۶]. بلال به دستور آن حضرت از فرستاده حمیریان پذیرایی کرد^[۷]. رسول خدا (ص) مهاجر بن ابی امیه^[۸] یا عمرو بن حزم^[۹] یا معاذ بن جبل^[۱۰] را به سوی حارث فرستاد و حارث اسلام آورد و در وصف پیامبر و دین ایشان چنین سرود:

دينك دين الحق فيه طهارةٌ

وأنت بما فيه من الحق آمر

دین تو، دین حق است که در آن پاکی است و تو امرکننده به آنچه حق است هستی.

آن حضرت در پاسخ نامه شرحبیل، حارث و دیگر حمیریان، پس از ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ﴾^[۱۱] و حمد الهی چنین نوشت: فرستادگان شما پیامتان را رساندند و از کارهایتان مرا آگاه کردند و از پذیرفتن اسلام و به هلاکت رساندن مشرکان آگاهم نمودند. خداوند شما را هدایت کند و از خدا و رسولش اطاعت کنید و نماز به پا دارید و زکات بپردازید و از غنایم سهم خدا و پیامبرش و آنچه را برای او معین شده، و آنچه از صادقات را که بر مؤمنان واجب شده است مانند زکات زمین، چارپایان و صدقات پرداخت کنید^[۱۲] و دیات را به تفصیل برای آنان نوشت^[۱۳]. همدانی در کتاب الانساب گزارش کرده است: رسول خدا به حارث و برادرش نامه‌ای نوشت و به فرستاده‌اش امر کرد که آیه ﴿لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ﴾^[۱۴]. را برای آن دو بخواند. ابن اثیر^[۱۵] به تصور اینکه تنها مستند صحابی بودن حارث همین نامه پیامبر به او و دیگر حمیریان است، بر ابن منده و ابونعیم خرده گرفته که نمی‌دانم چرا چنین شخصی که صحابی نیست و پیامبر را ندیده، مانند احنف بن قیس و مانند اینها، اما نامشان را در شمار صحابه می‌آورند؛ ذهبی^[۱۶] نیز او را صحابی ندانسته است، اما چنین تصوری اشتباه است؛ زیرا حارث بعدها بر رسول خدا (ص) وارد شد، اسلام آورد و با آن حضرت معانقه کرد (تراجم نویسان به اشتباه «اعتنقه» را «اعتقد» آورده‌اند) و عبایش را زیرانداز او قرار داد و فرمود: مردی کریم و نیک صورت بر شما وارد شد^[۱۷]. برادران وی معډیکرب، غریب، حمره^[۱۸]، شرحبیل و نعیم نام داشتند^[۱۹]، حارث در یمن درگذشت^[۲۰]، ولی زمان مرگ او روشن نیست.^[۲۱]

جستارهای وابسته

منابع

مرادی نسب، حسین، مقاله «حارث بن عبد کلال»، دانشنامه سیره نبوی ج۲

پانویس

↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.
↑ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۱۱، ص۳۷۲.
↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.
↑ احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷ و ۲۰۳.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۸.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵.
↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۵۵؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.
↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۸۱۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.
↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.
↑ «به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.
↑ ر. ک: ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵؛ صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ج۴، ص۱۳۴.
↑ ر. ک: السنن الکبری، ج۸، ص۵۸.
↑ «کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند تا آنکه آن برهان به آنان رسد» سوره بینه، آیه ۱.
↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.
↑ ذهبی، تجرید أسماء الصحابه، ج۱، ص۱۰۴.
↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷؛ احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.
↑ حاکم، ج۱، ص۳۹۵.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.
↑ مرادی نسب، حسین، مقاله «حارث بن عبد کلال»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۷۶.

[1] ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.

[2] شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۱۱، ص۳۷۲.

[3] ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.

[4] احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.

[5] ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷ و ۲۰۳.

[6] ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۸.

[7] ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵.

[8] ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۵۵؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.

[9] ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۸۱۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.

[10] یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.

[11] «به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.

[12] ر. ک: ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵؛ صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ج۴، ص۱۳۴.

[13] ر. ک: السنن الکبری، ج۸، ص۵۸.

[14] «کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند تا آنکه آن برهان به آنان رسد» سوره بینه، آیه ۱.

[15] ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.

[16] ذهبی، تجرید أسماء الصحابه، ج۱، ص۱۰۴.

[17] ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷؛ احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.

[18] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.

[19] حاکم، ج۱، ص۳۹۵.

[20] ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.

[21] مرادی نسب، حسین، مقاله «حارث بن عبد کلال»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]