فریب خوردن در حدیث

این مدخل زیرشاخهٔ بحث فریب خوردن است. فریب خوردن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فریب خوردن در قرآن - فریب خوردن در حدیث - فریب خوردن در نهج البلاغه - فریب خوردن در اخلاق اسلامی - فریب خوردن در معارف دعا و زیارات - پرسش‌های مرتبط

روایات مربوطه

1. امام صادق (ع) فرمودند: "چه بسیار کسان که به‌واسطه نعمتی که خداوند به آنان می‌‌دهد فریب می‌‌خوردند؛ و چه بسیار کسان که به‌واسطه آنکه خداوند گناهان آنان را می‌‌پوشاند، به عذاب استدراج دچار می‌‌شوند؛ و چه بسیار کسان که به‌واسطه ثنایی که مردم در حق آنان روا می‌‌دارند، به آزمایش می‌‌افتند"؛
2. امام صادق (ع) فرمودند: "به‌واسطه نماز و روزه مردم فریب نخورید، چرا که گاه باشد که کسی چنان به نماز و روزه عادت کند که اگر آن را ترک کند دچار تنهایی و وحشت شود؛ امّا مردمان را به‌واسطه راستی در سخن و اداء امانت آزمایش کنید"؛
3. امام باقر (ع) فرمودند: "در شناخت شیعیان ما این سوی و آن سوی نشوید، به خدا قسم شیعه ما کسی نیست جز آن کس که خداوند - عزَّ وجلَّ! - را اطاعت نماید" ؛
4. جابر گوید: امام باقر (ع) به من فرمودند: "ای جابر! آیا آنان که نام شیعه را بر خود بسته‌اند، تنها به این اکتفا می‌‌کنند که خود را دوستدار ما بدانند! به‌خدا قسم شیعه ما کسی نیست مگر آنکه تقوای الهی داشته باشد و او را اطاعت نماید. ای جابر! شیعیان ما شناخته نمی‌شدند مگر به تواضع و خشوع و امانت‌داری و بسیار یاد خدا و روزه و نماز و نیکی به پدر و مادر و رعایت حال همسایگان فقیر و مسکین و بدهکار و یتیمان و راستگویی و قرآن خوانی و یاد نکردن مردم مگر به نیکی و شایستگی. اینان در میان خاندان و قبایل خود امینان دیگران بر دارایی آنان بودند. جابرگوید: به ایشان عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! ما امروز هیچ‌کس را با این اوصاف نمی‌شناسیم! ایشان فرمودند: ای جابر! در شناخت شیعیان این سوی و آن سوی نرو، آیا کافی است که کسی گوید: من امیرالمؤمنین (ع) را دوست می‌دارم، اما این اوصاف را نداشته باشد؟ این کس اگر بگوید: من پیامبر (ص) را دوست دارم در حالی که پیامبر برتر از امیرالمؤمنین (ع) هستند اما از روش و سیره ایشان تبعیت نکند، این حبّ و دوستی هیچ نفعی برای او نخواهد داشت؛ ازاین‌رو تقوای الهی پیشه کنید و در راه تحصیل آنچه نزد اوست بکوشید، چه خداوند را با هیچ کسی خویشی نیست. دوست داشتنی‌ترین بندگان نزد خداوند (و بزرگوارترینشان نزد او متقی‌ترین آنان است، و آن کس که بیشترین طاعت او را به‌جای آورَد. ای جابر! به‌خدا قسم به خداوند - تبارک و تعالی! - نزدیکی حاصل نمی‌شود مگر به‌واسطة اطاعت او، و به‌همراه ما براءت و دوری از آتش جهنّم نیست، و هیچ‌کس را بر خداوند حجّت و برهانی نیست؛ هرکس که مطیع خداوند باشد ولیّ ما نیز هست، و هرکس که نسبت به خداوند عاصی و گناهکار باشد دشمن ماست؛ و به ولایت ما رسیده نمی‌شود مگر به‌واسطة عمل و پرهیزکاری" ؛
5. بنابر آنچه در "غرر الحکم" آمده است امیرالمؤمنین (ع) فرمودند:
   1. خوشا به حال آن که به‌واسطه فریب‌های کشنده، کشته نشود؛
   2. فریبِ آرزو، کار و عمل را باطل می‌‌سازد؛
   3. برای جهل انسان، فریب‌خوردگی‌اش کافی است؛
   4. احمقانه‌ترین نوع حماقت، فریب‌خوردگی است؛
   5. هیچ‌گاه عاقل را فریب‌خورده نمی‌یابند
6. امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "شما را زندگی دنیایی نفریبد، همان‌گونه که امت‌هایی که پیش از شما بودند را فریفت"؛
7. امیرمؤمنان (ع) فرمودند: "ای مردمان! بدون تردید دنیا هرکس که بدان امید بندد و بدان چنگ زند را فریب خواهد داد" ؛
8. امیرالمؤمنین (ع) در توصیف دنیا فرمودند: "می‌‌فریبد و ضرر می‌‌رساند و می‌‌گذرد" ؛
9. امیر مؤمنان (ع) فرمودند: "میان شما و پند و موعظه، حجابی از فریب است" .

منابع

• مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۳