رستگاری

رستگاری یا فلاح، پیروزی و رسیدن به خواسته‌ها در دنیا و آخرت^[۱].

واژه‌شناسی لغوی

رستگار، واژه‌ای فارسی و مرکّب از مصدر مرخم "رست" به معنای رهیدن، آزاد شدن و نجات یافتن و پسوند فاعل‌ساز «گار» است^[۲] و به معنای رهایی یابنده، خلاص شونده و نجات یابنده به کار می‌رود^[۳] این واژه در ترکیب با "یا" بر حاصل مصدر دلالت می‌کند، بنابراین "رستگاری" به معنی رهایی و خلاصی است^[۴]رستگاری، معادل‌هایی در زبان عربی دارد: "فلاح" از ریشه "ف - ل - ح" که به معنای پیروزی، رهایی، ماندن در نعمت‌ها و خیرات^[۵]، نیز به مقصود رسیدن و کامیابی است^[۶] معانی دیگری مانند غذای سحرگاهان، شخم زدن و دگرگون کردن نیز برای فلاح یاد شده‌اند^[۷]؛ "فوز" از ریشه "ف - و - ز" به معنای پیروزی و دست یافتن به امنیت و خوبی است^[۸] و در مرتبه پس از فلاح^[۹] این ریشه در معنای هلاک نیز به کار رفته، زیرا هلاک شده از رنج و سختی‌های این دنیا رها می‌شود^[۱۰]؛ سعادت از ریشه "س -S - د" به معنای خیر، شادی و میمنت و در مقابل نحوست و شقاوت است^[۱۱] برخی، آن را یاری کردن امور الهی به انسان برای رسیدن به خیر^[۱۲] و بعضی دیگر، حالتی معنا کرده‌اند که مقتضی خیر و فضل و صلاح است^[۱۳]^[۱۴].

ریشه فلاح از فَلاح به معنای شکافتن زمین است و از این رو به کشاورز، "فلاح" گفته می‌‌شود و به کشاورزی "فلاحت". شکافتن موانع و جلو رفتن و رشد کردن و بالندگی، فلاح است.

شعار پیامبر خدا a در آغاز دعوت این بود: «قُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تُفْلِحُوا»، به یکتایی خداوند ایمان بیاورید تا رستگار شوید. در اذان و اقامه هم دعوت به فلاح است «حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ». به کسی هم که رستگار شود و به آن رشد لازم در مسیر انسانیت برسد "مُفلح" گفته می‌شود. در حدیثی فراخوانی به فلاح که در اذان است، چنین تفسیر شده است: روی آورید به سوی بقای بی‌فنا، نجات بی‌هلاکت، حیات بی‌مرگ، نعمت بی‌پایان، مسرت بی‌اندوه، اُنس بی‌وحشت، نور بی‌ظلمت، گشایش بی‌تنگنایی ^[۱۵]^[۱۶].

معنای اصطلاحی

رستگاری در اصطلاح، ادراک خیر و امر ملایم با نفس، فراهم بودن اسباب نعمت و رسیدن به نعمت بی‌نقمت است^[۱۷] این خیر، در هر پدیده‌ای به حسب آن موجود است، به گونه‌ای که آن پدیده به سبب آن خیر به کمال رسیده و لذت می‌یابد و در انسان به این معناست که به خیر به حسب قوای روحی و بدنی خویش برسد و با آن در نعمت و لذت به سر برد^[۱۸]^[۱۹].

رستگاری در مکتب اعتقادی

رستگاری در ادیان الهی

رستگاری در قرآن

حقیقت و جایگاه رستگاری

اکتسابی بودن رستگاری

اسباب رستگاری

ایمان

اطاعت از خدا و پیامبر a و ترس از خدا

بزرگ داشتن و یاری کردن پیامبر اکرم a

هجرت و جهاد

پاسداشت و تقویت فرهنگ دینی

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.
↑ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲-۱۶۵۳، «رستگار».
↑ برهان قاطع، ص۵۴۱؛ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲، «رستگار».
↑ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲؛ فرهنگ فارسی، ج۲، ص۱۶۵۲، «رستگاری».
↑ العین، ج۳، ص۲۳۳؛ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۷-۵۴۸، «فلح».
↑ تاج العروس، ج۴، ص۱۵۸، «فلح».
↑ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۴۵۰؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۸، «فلح».
↑ العین، ج۷، ص۳۸۹؛ الصحاح، ج۳، ص۸۹۰؛ لسان العرب، ج۵، ص۳۹۲، «فوز».
↑ التحقيق، ج۹، ص۱۳۴، ۱۵۵، «فلح، فوز».
↑ التحقيق، ج۹، ص۱۵۵.
↑ العین، ج۱، ص۳۲۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۷۵؛ لسان العرب، ج۳، ص۲۱۳، «سعد».
↑ مفردات، ص۴۱۰، «سعد».
↑ التحقيق، ج۵، ص۱۲۷، «سعد».
↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.
↑ معانی الأخبار، ص۴۰.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
↑ تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۵۴؛ المیزان، ج۱۴، ص۷۴؛ نمونه، ج۹، ص۲۳۵.
↑ المیزان، ج۱۱، ص۱۸.
↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.

[1] یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.

[2] فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲-۱۶۵۳، «رستگار».

[3] برهان قاطع، ص۵۴۱؛ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲، «رستگار».

[4] فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲؛ فرهنگ فارسی، ج۲، ص۱۶۵۲، «رستگاری».

[5] العین، ج۳، ص۲۳۳؛ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۷-۵۴۸، «فلح».

[6] تاج العروس، ج۴، ص۱۵۸، «فلح».

[7] الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۴۵۰؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۸، «فلح».

[8] العین، ج۷، ص۳۸۹؛ الصحاح، ج۳، ص۸۹۰؛ لسان العرب، ج۵، ص۳۹۲، «فوز».

[9] التحقيق، ج۹، ص۱۳۴، ۱۵۵، «فلح، فوز».

[10] التحقيق، ج۹، ص۱۵۵.

[11] العین، ج۱، ص۳۲۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۷۵؛ لسان العرب، ج۳، ص۲۱۳، «سعد».

[12] مفردات، ص۴۱۰، «سعد».

[13] التحقيق، ج۵، ص۱۲۷، «سعد».

[14] یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.

[15] معانی الأخبار، ص۴۰.

[16] محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.

[17] تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۵۴؛ المیزان، ج۱۴، ص۷۴؛ نمونه، ج۹، ص۲۳۵.

[18] المیزان، ج۱۱، ص۱۸.

[19] یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]