سوره انفطار
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
سوره هشتاد و دوم قرآن، دارای نوزده آیه و مکی[۱]. واژه انفطار از ماده «فطر» به معنای شکافته شدن[۲]، باز شدن و نمایان گشتن[۳] یا ایجاد تحولی که سبب نقض حالت اول شود[۴] و انفطار نیز به معنای قبول حالتی که (از شکافته شدن، باز شدن یا تحول) بر چیزی عارض شده[۵] می‌باشد. به این سوره انفطار گویند، چون در آیه اول آن، از انفطار آسمان سخن می‌گوید. این سوره بر محور مسائل مربوط به قیامت سخن می‌گوید، و در آیات نوزده‌گانه آن به پنج موضوع در این رابطه اشاره شده: الف. حوادث عظیمی که در پایان جهان و در آستانه قیامت رخ می‌دهد. ب. توجه انسان به نعمت‌های خداوند که سراسر وجود او را فرا گرفته، و شکستن غرور او، تا خود را برای معاد آماده سازد. ج. اشاره به فرشتگانی که مأمور ثبت اعمال انسان‌ها هستند. د. سرنوشت نیکوکاران و بدکاران در قیامت. ه. گوشه‌ای از سختی‌های آن روز بزرگ[۶].
سوره انفطار در روایت‌های امام رضا(ع) در دو موضع آمده است. خواندن سوره انفطار در نماز ظهر از سوی ایشان توصیه شده است[۷]، که نشان از اهمیت این سوره دارد. امام رضا(ع) از پدرانش، از پیامبر خدا(ص) روایت کرده است که آن حضرت به مردی که دارای فرزندی شده بود، فرمود، چه برایت متولد شده؟ گفت یا رسول الله چه می‌تواند باشد! یا پسر است، یا دختر. فرمود: به چه کسی شبیه است؟ آن مرد گفت: (به هر حال) یا به مادر یا به پدرش شبیه خواهد بود. حضرت فرمود: این‌گونه نگو! زمانی که نطفه در رحم مستقر شد، خداوند متعال تمام نسب‌های میان او و حضرت آدم(ع) را حاضر کرده و این نطفه را به صورت یکی از آنان قرار می‌دهد. ایشان آیه ﴿فِي أَيِّ صُورَةٍ مَا شَاءَ رَكَّبَكَ﴾[۸] را به عنوان دلیل این موضوع ذکر کرده است[۹]. این روایت که به صورت مستقیم از رسول خدا(ص) نیز وارد شده[۱۰]، در منابع اهل سنت نیز به نقل از ایشان مشاهده می‌شود[۱۱]. احتمال دارد این حدیث با مسأله ژن، که تمامی خصوصیات یک نوع را حتی در طول هزاران نسل نیز منتقل کرده و در صورت‌بندی موجودات تأثیرگذار است در ارتباط باشد[۱۲].[۱۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۲۸۹؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۷۹.
- ↑ المفردات، ص۶۴۰.
- ↑ معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۵۱۰.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۱۱۲.
- ↑ المفردات، ص۶۴۰.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۰۶.
- ↑ فقه الرضا(ع)، ص۱۲۴.
- ↑ «به هر گونه‌ای که خواست، تو را به هم پیوست» سوره انفطار، آیه ۸.
- ↑ مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۸۲.
- ↑ بحار الأنوار، ج۵۷، ص۳۸۵.
- ↑ تفسیر القرآن العظیم، ج۱۰، ص۳۴۰۸؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۸، ص۳۰ -۳۱؛ الجامع لأحکام القرآن، ج۱۹، ص۲۴۶-۲۴۷.
- ↑ پرتوی از قرآن، ج۳، ص۲۲۳-۲۲۴.
- ↑ کاظمی بنچناری، محمد، مقاله «انفطار»، دانشنامه امام رضا ج۲ ص ۶۳۴.