مکتب کلامی ری
مقدمه
مکتب کلامی امامیه در ری نیز به لحاظ کمّی در قرن ششم هجری، متکلمانی بنام را در خود جای داده بود که حسن بن اسحاق رازی، رشیدالدین رازی، عبدالجلیل بن عیسی رازی، کمال‌الدین مرتضی مرعشی، خواجه آبی، تاج‌الدین منتهی مرعشی و عبدالله بن جعفر دوریستی نمونه‌ای از آنهایند.[۱] بی‌گمان عبدالجلیل قزوینی رازی و سدیدالدین حمصی رازی، بیش از دیگران توجه محققان را به خود جلب کرده‌اند. البته به لحاظ کیفی چنان‌که محققان نوشته‌اند – و در ادامه نیز روشن خواهد شد– مدرسۀ ری در کل، مدرسه‌ای شارح‌گونه بود و چیز جدیدی بر مکتب بغداد نیفزود؛ با این تفاوت که آرای معتزلۀ متأخر یعنی ابوالحسین بصری و شاگردانش را نقل و نقد می‌کردند و گاهی نیز می‌پذیرفتند. مهم‌ترین اثر این مدرسه، المنقذ من التقلید است.[۲] مکتب معتزله هرچند به لحاظ فیزیکی حضور چندانی در ری نداشتند، آرای آنها مورد توجه اندیشمندان شیعی بود؛ چنان‌که این مدعا با مراجعه به کتاب‌های برجای‌مانده از قرن ششم روشن می‌شود.[۳]
با مطالعه کتاب نقض عبدالجلیل قزوینی به‌روشنی درمی‌یابیم که مجالس مناظره و گفت‌وگو میان دانشمندان گروه‌های مختلف فکری جهان اسلام وجود داشته است و گاه این مجالس در حضور پادشاهان آن دیار برگزار می‌شد. کتاب نقض خود شاهدی بر این مدعاست. این کتاب در حقیقت ردیه‌ای است بر مدعاهایی که یکی از سنیان – و به گفته عبدالجلیل، ناصبیان– درباره شیعه مطرح کرده است[۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ احمد پاکتچی، مکاتب فقه امامی در ایران، ص۶۵-۸۰.
- ↑ محمد تقی سبحانی و همکاران، طرح اعتقادنامه‌های امامیه، ص۳۳.
- ↑ در ادامه به تبیین این مدعا خواهیم پرداخت.
- ↑ فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت ص: ۴۴۶.