بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت
زبانفارسی
نویسندهمحمد حسین فاریاب
موضوعشأن امام، شأن معصوم
مذهبشیعه
ناشرانتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۳۹۶ ش
چاپاول
تعداد صفحه۶۴۲
شابک۹۷۸۶۰۰۴۴۴۱۲۸۵
شماره ملی۴۹۵۶۰۱۰

بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت کتابی است که به بررسی شئون امامت در آثار متکلمان امامیه با توجه به آیات و روایات می‌پردازد. این کتاب به قلم محمد حسین فاریاب نوشته شده و توسط انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی به چاپ رسیده است[۱].

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «اثبات و تبیین شئون امامت در قرآن و سنت، شئون امامت در آثار متکلمان امامیه از شیخ مفید تا فاضل مقداد و تبیین انطباق یا عدم انطباق آن دو بر یکدیگر و تبیین چرایی و چگونگی تفاوت‌های اجتماعی میان برآیند حاصل از قرآن و سنت با دیدگاه متکلمان، از اهداف اصلی نگارنده در نگارش این کتاب است. شئون امامت در قرآن و حدیث، شئون تکوینی، تشریعی و علمی امام، شئون امامت از دیدگاه متکلمان، مقایسه و تحلیل نسبت دیدگاه متکلمان با قرآن و سنت بخش‌هایی از این اثر است».

فهرست کتاب

  • مقدمه معاونت پژوهش
  • پیشگفتار
  • کلیات و مفاهیم
  • تبیین مفاهیم کلیدی
  • شأن
  1. معنای لغوی شأن
  2. جمع‌بندی
  3. معنای اصطلاحی شأن
  4. تحلیل و جمع‌بندی
  1. شیخ مفید
  2. سید مرتضی علم الهدی
  3. ابوالصلاح حلبی
  4. ابوالفتح کراجکی
  5. شیخ طوسی
  6. ابواسحاق نوبختی
  7. عبدالجلیل قزوینی
  8. سدیدالدین حمصی رازی
  9. خواجه نصیرالدین طوسی
  10. ابن میثم بحرانی
  11. علامه حلی
  12. فاضل مقداد.
  1. نور ائمه نخستین آفریده‌ها
  2. غیر مادی بودن نور امامان
  3. شبح نوری امامان
  4. نور امامان موجوداتی زنده و فعال
  5. حجیت بر دیگر آفریده‌ها
  6. امام و فرشتگان
  7. امام و ارواح انسان‌ها
  8. مجرای آفرینش دیگر آفریدگان یا واسطه فیض آنها:
  1. ولایت تکوینی
  2. تفویض محدود
  3. تفویض مطلق
  4. اثبات تفویض و روایات آن
  5. بررسی روایات
  6. انکار تفویض و روایات آن
  7. بررسی روایات
  8. جمع‌بندی روایات و دیدگاه برگزیده
  9. وساطت فیض
  1. شئون امام در عالم برزخ:
    1. حضور بر بالین محتضر
    2. استقبال از ارواح مؤمنان
    3. بررسی اعمال بندگان
    4. وساطت فیض جزئی
  2. شئون امام در روز قیامت:
    1. جلوداری
    2. پرچم‌داری
    3. بازگشتگاه و حسابرسی بندگان
    4. شهادت بر اعمال
    5. جایگاه امامان در اعراف
    6. جایگاه امامان در موقف میزان
    7. جایگاه امامان در موقف صراط
    8. قسمت‌کننده بهشت و جهنم
    9. شفاعت
  3. شئون امام در بهشت:
    1. صاحب حوض کوثر
    2. تزویج‌کننده بهشتیان.
  1. معناشناسی ولایت تشریعی
  2. دیدگاه‌ها در مسئله ولایت تشریعی امام
  3. تحریر محل نزاع
  4. امکان تفویض تشریع
  5. ادله اثبات شأن ولایت تشریعی امامان
  6. آیه ولایت
  7. تفویض امر دین به امام
  8. تحقق جعل احکام از سوی امامان
  9. سیره امامان در موضوعات جدید
  10. الهام معارف از سوی خداوند و روح القدس به امامان
  11. ادله انکار شأن ولایت تشریعی امامان
  12. آیه اولی الامر
  13. روایات
  14. تحلیل و بررسی نهایی ادله دو طرف
  15. نتیجه‌گیری
  1. ادله اثبات شأن دریافت دین
  2. روایات حاکی از سخن گفتن خدا با امام
  3. روایات حاکی از نبودن همه چیز در قرآن و سنت
  4. روایات مربوط به الهام و تحدیث
  5. ادله انکار شأن دریافت دین
  6. نزول تمام احکام شریعت در دوران حضرت رسول (ص)
  7. جمع‌بندی ادله طرفین
  1. شأن مرجعیت دینی از دیدگاه قرآن کریم
  2. آیه اولی الامر
  3. آیات مربوط به شأن هدایت
  4. شأن مرجعیت دینی از دیدگاه روایات
  5. هدایت
  6. اتمام حجت
  7. تبیین معارف
  8. جلوگیری از انحراف در دین و رفع اختلافات
  1. حفظ قرآن از تحریف لفظی
  2. حفظ قرآن از تحریف معنوی
  3. تفسیر و تأویل کتاب‌الله
  1. همکاری با خلفا
  2. صلح با حاکم جائر
  3. قیام در برابر حکومت جائر
  1. ضرورت وجود امام و رهبر سیاسی از دیدگاه قرآن و سنت
  2. رهبری سیاسی امام معصوم در آینه قرآن:
    1. آیه ولایت
    2. آیه اولی الامر
  3. رهبری سیاسی امامان در آینه روایات
  4. رهبری سیاسی امام علی در متون روایی
  5. رهبری سیاسی دیگر امامان در روایات
    1. برخی شئون رهبری سیاسی امام
    2. حفظ نظام اجتماعی مسلمانان
    3. امام و مسئله حج
    4. امام و امر جهاد
    5. قضاوت
    6. قضاوت به عنوان شأنی از شئون حاکم اسلامی
    7. نصوص خاص بر شأن قضاوت امامان
    8. امام و امر اجرای حدود
    9. شئون اقتصادی امام
    10. انفال
    11. خراج زمین احیاشده
    12. گرفتن جزیه از اهل کتاب
    13. خمس و زکات
    14. مالکیت امام نسبت به دنیا
    15. شئون امام در صورت عدم تصدی حکومت
    16. حفظ مذهب و برخی راهکارهای آن در سیره امامان
    17. یکم: تقیه
    18. دوم: دفاع در برابر شبهات ضد شیعی
    19. سوم" جلوگیری از انحراف شیعیان
  1. شرکت در مناظرات علمی با دانشمندان ادیان مختلف
  2. تربیت شاگردان
  3. راه‌اندازی شبکه وکالت.
  1. شیخ مفید
  2. سید مرتضی علم الهدی
  3. خواجه نصیرالدین طوسی
  4. دیگر متکلمان
  1. ولایت تکوینی
  2. تفویض مطلق
  3. تفویض محدود
  4. وساطت فیض
  1. شئون امام در عالم برزخ
  2. شئون امام در قیامت:
    1. جلوداری
    2. پرچم‌داری
    3. بازگشتگاه و حسابرسی مردم
    4. شهادت بر اعمال
    5. جایگاه امام در اعراف
    6. جایگاه امام در موقف میزان
    7. جایگاه امام در موقف صراط
    8. قسمت‌کننده بهشت و جهنم
    9. شفاعت
  3. شئون امام در بهشت.
  1. شیخ مفید
  2. سید مرتضی
  3. ابوالصلاح حلبی
  4. ابوالفتح کراجکی
  5. شیخ طوسی
  6. ابواسحاق نوبختی
  7. عبدالجلیل قزوینی
  8. سدیدالدین حمصی
  9. خواجه نصیرالدین طوسی
  10. ابن میثم بحرانی
  11. علامه حلی
  12. فاضل مقداد
  1. حفظ نظام اجتماعی و تدبیر امور
  2. جهاد
  3. قضاوت
  4. اجرای حدود
  5. شئون مالی
  6. جمع‌بندی
  1. تفویض محدود و مطلق
  2. وساطت فیض
  1. عالم برزخ
  2. قیامت
  3. بهشت
  1. تنوع مکاتب فکری در بغداد
  2. مکتب کلامی معتزله
  3. مکتب کلامی اشاعره
  4. مکتب کلامی امامیه
  • تعصبات و درگیری‌های فرقه‌ای در بغداد:
  1. تنوع مکاتب فکری در ری
  2. بافت جمعیتی ناهمگون
  1. وجوب نظر و استدلال
  2. خردورزی و تأویل در ادله نقلی
  3. مقدار استفاده از ادله عقلی و نقلی
  1. وجوب نظر و استدلال
  2. خردورزی و تأویل در ادله نقلی
  3. مقدار استفاده از ادله عقلی و نقلی
  1. وجوب نظر و استدلال
  2. خردورزی و تأویل در ادله نقلی
  3. مقدار استفاده از ادله عقلی و نقلی
  1. وجوب نظر و استدلال
  2. خردورزی و تأویل در ادله نقلی
  3. مقدار استفاده از ادله عقلی و نقلی
  1. وجوب نظر و استدلال
  2. خردورزی و تأویل در ادله نقلی
  3. مقدار استفاده از ادله عقلی و نقلی
  1. ابن میثم بحرانی
  2. علامه حلی
  3. فاضل مقداد
  1. رابطه مکتب کلامی بغداد با معتزله
  2. رابطه مکتب کلامی ری با معتزله
  3. رابطه محقق طوسی و مکتب کلامی حله با معتزله
  • تأثیر برخی مبانی کلامی معتزلی:
  1. آفرینش ارواح پیش از ابدان مصداق تناسخ
  2. انکار ساحتی به نام روح برای انسان
  • تأثیر برخی مبانی روش‌شناختی معتزله
  • جمع‌بندی
  • اثرپذیری از فلسفه
  • مقدار آشنایی متکلمان با احادیث و مبانی رجالی آنها
  • حدیث در مکتب بغداد
  • چکیده و جمع‌بندی
  • خاتمه
  • محدودیت‌های تحقیق و پیشنهادها
  • منابع
  • کتاب‌ها
  • پایان‌نامه‌ها
  • مقالات
  • نمایه‌ها.

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد حسین فاریاب
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین فاریاب (متولد ۱۳۵۵ ش، گناوه) علاوه بر تحصیلات حوزوی، تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی پیگیری کرد. عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام و تدریس در جامعة المصطفی العالمیة ازجمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان»، «بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت»، «عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم»، «یادگاران ماندگار»، «بررسی دیدگاه متکلمان امامیه دربارۀ گسترۀ علم امام با تکیه بر روایات»، «سیری در مسئلۀ حدوث و قدم جهان در فلسفه اسلامی»، «اثبات و تحلیل شأن وساطت فیض امامان»، «امامت در مکتب صادق آل محمد»، «بازخوانی ادلۀ عقلی عصمت امام»، «تأملی در نظریه علامه طباطبایی در مفهوم امامت در آیه ابتلا» و «جستاری در شأن ولایت تکوینی امامان» برخی از این آثار است[۲]

پانویس

آثار وابسته