اصحاب رس در علوم قرآنی
مقدمه
از جمله قصص اقوام گذشته در قرآن، قصه اصحاب رس است. قرآن کریم در دو مورد ﴿وَعَادًا وَثَمُودَ وَأَصْحَابَ الرَّسِّ وَقُرُونًا بَيْنَ ذَلِكَ كَثِيرًا﴾[۱]، ﴿كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَأَصْحَابُ الرَّسِّ وَثَمُودُ﴾[۲] از اصحاب رس نام برده است؛ امّا درباره این قوم هیچ‌گونه توضیحی در قرآن نیامده است.
بیشتر مفسران معتقدند اصحاب رس طایفه‌ای در یمامه بوده‌اند که پیغمبری به نام حنظله بر ایشان مبعوث شد و آنان وی را تکذیب کرده، در چاه افکندند. عده‌ای دیگر، رس را به معنای چاه دانسته‌اند، و بعضی هم می‌گویند "رس" نام چاه مخصوصی است. جمعی هم "رس" را با "أرس" یکی دانسته و گفته‌اند اصحاب رس در آذربایجان بوده‌اند که سی پیغمبر خود را کشتند و سرانجام شهرهای ایشان ویران شد و خود نیز هلاک شدند.
درباره نوع گناهکاری ایشان نیز میان مفسران اختلاف است؛ عده‌ای آنان را پرستنده صنوبری به نام "شاه درخت" معرفی کرده و بعضی هم عبادت دوشیزگان را به ایشان نسبت داده‌اند. در تفسیر علی بن ابراهیم آمده است که زنان این قوم با هم مساحقه می‌کردند.
تفاسیر اولیه، اصحاب رس را از بقایای عاد و ثمود می‌شناسند و "بئر معطله" و "قصر مشید" در آیه ﴿فَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَشِيدٍ﴾[۳] را مربوط به ایشان می‌دانند و محل آن را در "حضرموت" گفته‌اند.
از نظر برخی محققان، اصحاب رس منتسب به جنوب عربستان بوده‌اند که جزئیات آن نزد اعراب زمان اسلام شناخته شده نبوده است و تسمیه آن پس از عاد و ثمود یا پس از قوم نوح، مسلّم می‌دارد قصه این مردم به حدود زمان اعراب "بائده" برمی‌گردد[۴].[۵]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «و عاد و ثمود و اصحاب رسّ و نسل‌های بسیاری را که در (فاصله) میان آنان بودند (از میان برداشتیم)؛» سوره فرقان، آیه ۳۸.
- ↑ «پیش از آنان قوم نوح و اصحاب رسّ و ثمود دروغ‌انگاری کردند» سوره ق، آیه ۱۲.
- ↑ «و چه بسا شهرهایی را نابود کردیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و (اینک خانه‌هایی) فرو ریخته‌اند و (بسا) چاه‌هایی فرو نهاده و کاخ‌هایی بلند (که به جا مانده‌اند!)» سوره حج، آیه ۴۵.
- ↑ خزائلی، محمد، اعلام القرآن، صفحه ۱۴۹؛ قرشی بنابی، علی اکبر ، قاموس قرآن، جلد۳، صفحه (۸۸-۹۰)؛ خرمشاهی، بهاءالدین،دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی، جلد۱، صفحه ۲۳۵.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص ۳۸۲۵.