علم الأئمة بالغیب (مقاله)
علم الأئمة بالغیب و الاعتراض علیه بالإلقاء إلی التهلکة و الإجابات عنه عبر التاریخ عنوان مقاله‌ای است به زبان عربی که به بررسی آگاهی ائمه به امور غیبی می‌پردازد. این مقالهٔ ۱۰۴ صفحه‌ای به قلم سید محمد رضا حسینی جلالی نگاشته شده و در مجله تراثنا (شماره ۴، فروردین ۱۳۷۳) منتشر گشته است[۱] و در کتاب علم امام (مجموعه مقالات) با گردآورى محمد حسن نادم بازنشر شده است.[۲]
| علم الأئمة بالغیب | |
|---|---|
| و الاعتراض علیه بالإلقاء إلی التهلکة و الإجابات عنه عبر التاریخ | |
 | |
| رتبه علمی | (نامعلوم) |
| زبان | عربی |
| نویسنده | سید محمد رضا حسینی جلالی |
| موضوع | علم، علم غیب |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | مجله تراثنا |
| وابسته به | مؤسسه آل‌البیت لإحیاء‌التراث |
| محل نشر | قم، ایران |
| تاریخ نشر | فروردین ۱۳۷۳ |
| شماره | ۳۷ |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
درباره مقاله
نویسنده این مقاله، کوشیده است چنانکه از عنوان مقاله نیز برمی‌آید، به طرح شبهات مربوط به علم امام، به ویژه علم غیب امام بپردازد و با تأکید بر آیات و روایات و با استفاده از نظرات علمای شاخص شیعه در دوره‌های پیشین، به این شبهات پاسخی مستدل بدهد. از ویژگی‌های این مقاله پی‌گیری بحث با توجه به سیر تاریخی مسأله علم امام و شبهات پیرامون آن از آغاز پیدایی تاکنون است. مؤلف ابتدا اعتراض به علم غیب امام را به دو بخش عمده تقسیم کرده، و اعتراض دوم را مبتنی بر اعتراض نخست دانسته است. اولین اعتراض اینکه غیب ویژه خداوند است، دوم اینکه اگر پیامبر و ائمه علم غیب داشتند نبایستی خود را در معرض ضرر و تهلکه قرار می‌دادند؛ مثل مسجد رفتن حضرت علی(ع) در شب ۱۹ رمضان و مواردی از این قبیل. نویسنده پس از تذکر چند امر مهم دربارۀ علم غیب دانستن ائمه(ع) به آراء برخی از علمای اهل سنت که هم داستان با نظریه علمای شیعه دربارۀ تفسیر آیات علم غیب هستند برگرفته از کتاب مقتل الحسین(ع) سید عبدالرزاق موسوی مقرم می‌پردازد که وی از ابن حجر هیثمی صاحب صواعق المحرقه، قاضی نیشابوری، ابن ابی الحدید معتزلی و ابن عربی مالکی نام می‌برد که قائل به اعطای علم غیب به بندگان برگزیده از سوی خداوند متعال هستند.
نویسنده شبهات و پرسش های پیرامون علم غیب امام را بر اساس دوران‌های تاریخی به قرار ذیل تقسیم‌بندی کرده، که عبارتند از: ۱ – دورۀ امام رضا(ع)؛ ۲ – دورۀ شیخ کلینی؛ ۳ – دورۀ شیخ مفید؛ ۴ – دورۀ شیخ طوسی؛ ۵ – دورۀ ابن شهرآشوب؛ ۶ – دورۀ علامه حلی؛ ۷ – دورۀ علامه مجلسی؛ ۸ – دورۀ شیخ بحرانی؛ ۹ – دورۀ میرزا محمد هادی خراسانی؛ ۱۰ – دورۀ معاصر. نویسنده در هر یک از این دوره ها به ذکر پرسش و پاسخ های مربوط به علم امام به تفصیل پرداخته»[۳].
فهرست مقاله
- اساس اشکال و علت اعتراض؛
- اعتراض اول؛
- اعتراض دوم؛
- مشخص کردن محور بحث میان دو اعتراض؛
- اهل تسنن و دیدگاه ایشان نسبت به مسأله علم غیب؛
- صورت های مختلف اشکال و پاسخ آن در دوران ها؛
- دوران امام رضا(ع)؛
- دوران شیخ کلینی؛
- دوران شیخ مفید؛
- دوران شیخ طوسی؛
- دوران شیخ ابن شهر آشوب؛
- دوران شیخ علامه حلی؛
- در دوران علامه مجلسی؛
- در دوران شیخ بحرانی؛
- در دورانی که همراه با جناب امام سید خراسانی سپری می گردد؛
- و در این دوران؛
- نتیجه گیری؛
دربارهٔ پدیدآورنده
آیت‌الله سید محمد رضا حسینی جلالی (متولد ۱۳۳۰ ش، کربلا)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: جعفر رشتی حائری، مهدی کابلی، عبدالرحیم قمی، سید ابوالقاسم خویی و سید اسدالله مدنی به اتمام رساند. او علاوه بر تدریس در حوزههاى علمیه، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است. «شفاء السقام بزیارة خیر الأنام(ع)»، «البناء على القبور»، «تدوین السنّة أم تزییف الشریعة فی النقد العلمی»، «الثقلان ودورهما فی دعم السُنّة»، «التقیة فی الثقافة الإسلامیة»، «الکرامات» و «لماذا الإمام» برخی از این آثار است[۴].