مقام تأیید الهی
اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث مقام معصوم و مرتبط با مدخل تأیید الهی است. مدخل‌های وابسته به این بحث:
تأیید الهی در قرآن - تأیید الهی در حدیث - تأیید الهی در کلام اسلامی - تأیید الهی در فلسفه اسلامی - تأیید الهی در عرفان اسلامی
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تأیید الهی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
از جمله مقامات امامان معصوم(ع) مقام تأیید الهی که در زیارت جامعه کبیره با عبارت " وَ أَيَّدَكُمْ بِرُوحِهِ " آمده است؛ یعنی: «و با روح خود شما را قوّت بخشید».
واژه شناسی لغوی
- "تأیید" به معنای "قدرت‌دادن، قوّت بخشیدن و نیرومند کردن" است. "امداد ویژه الهی" از موهبت‌های خداوند به "معصوم" است؛ امداد الهی، سراسر جهان هستی را فراگرفته و بدون هیچ مرزی، همه را شامل است: ﴿كُلاًّ نُّمِدُّ هَؤُلاء وَهَؤُلاء مِنْ عَطَاء رَبِّكَ وَمَا كَانَ عَطَاء رَبِّكَ مَحْظُورًا ﴾[۱][۲].
- اما این امداد؛ یعنی امداد و عنایت مربوط به معصومان(ع) ویژه است. از این امداد، تعبیر به "" رُوحٌ مِنْه"" شده است که برگرفته از قرآن است: ﴿لا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴾[۳][۴].
- آیا این "روح الهی" که خداوند، مؤمنان را با آن تأیید می‌کند، تقویت پایه‌های ایمان است، یا دلایل عقلی، یا قرآن، یا فرشته بزرگ خدا که "روح" نام دارد؟[۵].
- آنچه از مجموع روایات استفاده می‌شود این است که: این روح، یک نوع حیات معنوی جدید است که خداوند بر مؤمنان افاضه می‌کند. حیات معنوی که همراه با نورانیّت باطن، رسیدن به مقام اطمینان و استقامت در انجام دادن تکالیف می‌گردد و فصل مقوّم انسانیّت انسان است، این همان روح ویژه‌ای است که پاداش ایمان به خدا و قیامت، عمل به تکلیف و دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان او می‌گردد. این همان روح است که مایه استقامت است[۶].
- حضرت امام صادق(ع) فرمود: "هر مؤمنی قلبش دو گوش دارد؛ گوشی که در آن وسواس خنّاس می‌دمد و گوشی که فرشته در آن می‌دمد، خداوند، مؤمن را به وسیله فرشته تقویت می‌کند و این همان است که می‌فرماید: ﴿وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ﴾[۷][۸].
- جابر از امام باقر(ع) نقل می‌کند که ما "پنج روح" داریم:
- ١. روح حیات[۹].
- ۲. روح قوّت[۱۰].
- ۳. روح شهوت[۱۱].
- ۴. روح ایمان[۱۲].
- ۵. روح القدس[۱۳].
- انبیا و اوصیا از آن جهت که بشرند، سه روح اوّل را دارند، این سه روح را دیگر انسان‌ها حتّی کفّار و بهائم نیز دارند، در "روح ایمان"، کافران سهمی ندارند و آن ویژه "مؤمنان" است، اما "روح القدس" روح پنجم است که به گفته شیخ صدوق، به اعتقاد امامیّه، ویژه انبیا و ائمه(ع) است[۱۴][۱۵].
- صاحبان روح ایمان، ممکن است دچار لغزش شوند[۱۶].
- ابن بکیر گوید: "به امام باقر(ع) عرض کردم که معنای این فرمایش پیغمبر(ص) که فرمود:وقتی مردی زنا می‌کند، روح ایمان از او مفارقت می‌کند[۱۷]، چیست؟ فرمود: این همان است که قرآن می‌گوید: این همان است که از او مفارقت می‌کند[۱۸][۱۹].
- اما کسی که "روح القدس" دارد، هرگز گرفتار لغزش نمی‌شود[۲۰].
- به گفته آیة الله جوادی آملی: "به کمک روح القدس است که عرش تا فرش در قبضه معصومان(ع) است و نه تنها بر زمین و انسان‌ها بلکه بر کیهان و کهکشان‌ها و فرشتگان حکم می‌رانند... این روح که به کمک آن، بار رسالت و نبوّت، حمل و دشواری‌های به دوش کشیدن آن آسان می‌شود، بر خلاف چهار روح دیگر، میراث رسالت است، پس از پیامبر(ص) به جانشینان معصوم منتقل می‌شود... با انتقال این روح است که امام هر عصری، در طلیعه امامت خود، ذلّت بی‌سابقه‌ای در برابر خدا احساس می‌کند... و می‌فهمد به مقام امامت رسیده است؛ یعنی تا این روح منتقل نشود، به این مقام نمی‌رسد... برخورداری از روح چهارم "روح ایمان" و روح پنجم "روح القدس" انسان را چنان قوی می‌کند که توان تحمّل بار امانتی را پیدا خواهد کرد که آسمان و زمین از به دوش کشیدن آن اظهار عجز کردند... وصف انبیا به " أُولِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصارِ " نیز از برکت همین روح تأییدی است، این روح هم منشأ دیدن ملکوت می‌شود... و هم مایه قدرت و بت‌شکنی... و هم سبب سخن گفتن اعجازآمیز در گهواره، خلق کردن موجود زنده، شفا بخشیدن به بیماران صعب‌العلاج و زنده کردن مردگان به اذن خدا..."[۲۱][۲۲].
منابع
منبع‌شناسی جامع مقام معصوم
پانویس
- ↑ هر یک از این دو گروه (دنیا پرستان و خداپرستان) را از عطای پروردگارت بهره و کمک می‌دهیم، عطای پروردگارت هرگز از کسی منع نشده است؛ سوره اسراء، آیه: ۲۰.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۳.
- ↑ هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمی‌یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند هرچند پدران، یا فرزندان، یا برادران، یا خویشاوندانشان باشند، آنان کسانی هستند که خدا ایمان را بر صفحه دل‌هایشان نوشته و با روحی از ناحیه خودش آنان را تقویت فرموده و آنان را در باغ‌هایی از بهشت وارد می‌کند که نهرها از زیر درختانش جاری است، جاودانه در آن می‌مانند، خدا از آنان خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند، آنان حزب الله‌اند، بدانید حزب الله پیروز و رستگارند؛ سوره مجادله، آیه:۲۲.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۳.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۴.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۴.
- ↑ " مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لِقَلْبِهِ فِي صَدْرِهِ أُذُنَانِ أُذُنٌ يَنْفُثُ فِيهَا الْمَلَكُ وَ أُذُنٌ يَنْفُثُ فِيهَا الْوَسْوَاسُ الْخَنَّاسُ فَيُؤَيِّدُ اللَّهُ الْمُؤْمِنَ بِالْمَلَكِ وَ هُوَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ ﴿وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ ﴾ "؛ بحارالأنوار؛ ج۶۳، ص۱۹۴.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ بحارالأنوار؛ ج۶، ص۲۵۰.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۵.
- ↑ "إِذَا زَنَى الرَّجُلُ فَارَقَهُ رُوحُ الْإِيمَانِ".
- ↑ " هُوَ قَوْلُهُ ﴿وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ﴾ ذَاكَ الَّذِي يُفَارِقُهُ "؛ اصول کافی؛ ج۲، ص۲۸۰، ح۱۱.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۶.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۶.
- ↑ ادب فنای مقرّبان؛ ج۴، ص۸۹ - ۸۶.
- ↑ خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص۱۹۶.