ابوامیه مخزومی
مقدمه
او را مخزومی[۱]، انصاری و حجازی خوانده‌اند[۲] و نیز وی را جُمَحی، لَخمی، و جُهَنی نامیده‌اند[۳]. همچنین وی را مولای ابوذر غفاری معرفی کرده‌اند[۴].
او روایتی در مورد اعتراف به سرقت و حد سارق نقل می‌کند و می‌گوید: سارقی را نزد رسول خدا(ص) آوردند و حضرت فرمود "گمان نمی‌کنم تو دزدی کرده باشی" (حضرت این گونه اعتراف نکردن را به وی تلقین کرد)، ولی او به سرقت اعتراف نمود و پیامبر فرمان داد دستش را قطع کردند. سپس وی را آوردند و حضرت وی را به استغفار و توبه سفارش فرمود. او نیز چنان کرد و حضرت دعایش نمود.
این روایت را دارمی[۵]، ابوداود[۶]، نسایی[۷] و بخاری[۸] از حماد بن سلمه از اسحاق بن عبدالله بن ابی طلحه از ابومنذر مولای ابوذر از ابوامیه مخزومی روایت کردند و بر اساس این روایت، در صحابی بودن وی اختلافی نیست. برای رد یا قبول احتمال یکی بودن ابومنذر مولای ابوذر، و ابوأمیه مولای ابوذر هیچ دلیل و شاهدی نیافتیم، اما کثرت اسناد و نقل محدثان و شرح حال نگاران، گمان دوگانگی را تقویت می‌کند؛ هر چند منابعی نظیر استیعاب، از ابومنذر نامی نمی‌برد و از طرفی تنها ذهبی[۹] و مزی[۱۰]، ابوامیه را مولای ابوذر نامیده‌اند که ممکن است این دو به خطا رفته باشند. از همه مهم‌تر، گزارش بخاری[۱۱] است که می‌گوید: ابومنذر برّاد از ابومه انصاری روایت کرده است.
در گزارش بخاری، این روایت با دو طریق؛ نخست از موسی بن اسماعیل از حماد از اسحاق از ابومنذر مولای ابوذر از ابوامیه مخزومی، و دیگر از حبان از همام از اسحاق از ابومنذر برّاد از ابوامیه مردی از انصار آمده است. این دو طریق، ابوامیه را مخزومی و انصاری معرفی کرده‌اند. اختلاف در نسب وی به این دو گزارش برمی‌گردد و می‌دانیم مخزومی اگر در مدینه باشد، از مهاجران است، نه انصار.
ابن حجر[۱۲]، نخستین طریق را به دلیل کثرت گزارش‌ها پذیرفته است و سخن ابن سکن را که وی را از اهالی مدینه شمرده و نیز دلیل ابن سکن را که می‌گوید حماد تنها راوی این روایت از اسحاق از ابومنذر است، رد می‌کند و می‌گوید: روایت همام از اسحاق از ابومنذر، دلیل رد این تفرد است. مزی[۱۳] می‌گوید: این روایت عالی السند است و شاهد آن گزارش ابو داود، نسائی و ابن ماجه، هر یک به طریقی جداگانه از حماد است. نووی[۱۴] می‌گوید: ابوداود حدیث ابوامیه مخزومی را از مراسیل شمرده است. نیز ابن حزم[۱۵] می‌گوید: حدیث حماد بن سلمه مرسل است؛ زیرا در اسناد آن، ابومنذر و ابوامیه مخزومی آمده‌اند که افراد ناشناسی هستند. ابن عبدالبر[۱۶] بدون داوری، این حدیث را به دو نفر؛ ابوامیه مخزومی و مردی از انصار نسبت داده است. همچنین، چاهی در مدینه به نام "عسیر" متعلق به ابوامیه مخزومی بود که پیامبر آن را به نام "یَسیرَه" تغییر داد[۱۷]. سمهودی[۱۸] نام آن چاه را "عُسرَه" و متعلق به بنوامیة بن زید از انصار می‌داند. او می‌گوید: رسول خدا(ص) میان این طائفه آمد و بر سر این چاه ایستاد و نام آن را جویا شد. گفتند: نام آن عُسره است. حضرت آن نام را به "یُسره" تغییر داد و از آن وضو گرفت و آن را با آب دهان متبرک کرد. سمهودی به نقل از ابن سعد می‌افزاید. این چاه در منطقه عالیه مدینه قرار داشت.[۱۹]
جستارهای وابسته
- بنی‌مخزوم (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ بخاری، ص۳؛ ابن اثیر، ج۵، ص۱۴۱.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۲، ص۱۵.
- ↑ مناوی، ج۲، ص۶۷۶.
- ↑ ذهبی، الکاشف، ج۲، ص۴۰۶؛ مزی، ج۳۴، ص۳۲۰.
- ↑ دارمی، ج۲، ص۱۷۳.
- ↑ ابوداود، ج۲، ص۳۳۴.
- ↑ نسائی، ج۸، ص۶۷.
- ↑ بخاری، ص۳.
- ↑ ذهبی، الکاشف، ج۲، ص۴۰۶.
- ↑ مزی، ج۳۴، ص۳۲۰.
- ↑ بخاری، ص۳.
- ↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۰.
- ↑ مزی، ج۳۳، ص۵۸.
- ↑ نووی، ج۲۰، ص۳۰۱.
- ↑ ابن حزم، ج۱۱، ص۱۴۹.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۶۷.
- ↑ یاقوت حموی، ج۴، ص۱۲۴.
- ↑ سمهودی، ج۳، ص۹۸۳-۹۸۲.
- ↑ حیدری آقایی، محمود، مقاله «ابوامیه مخزومی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۳۰-۱۳۱.