ابوالمعالی جوینی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

در سال ولادت ابوالمعالی عبدالملک بن عبداللّه بن یوسف امام الحرمین نیشابوری جوینی اختلاف وجود دارد. به نقلی در هجدهم محرم سال ۴۱۹ در جوین ـ از توابع نیشابور قدیم ـ متولد شد. در کودکی فقه را نزد پدرش آموخت؛ همچنین اصول و اصول فقه را نزد ابوالقاسم إسکاف اسفرایینی و علم قرائت قرآن را نزد ابوعبداللّه خبازی فرا گرفت و برای کسب علوم بیشتر به بغداد، مکه و اصفهان سفر کرد و از ابوبکر احمد اصفهانی تمیمی، ابومحمد جوهری، ابوحسان محمد بن احمد مزکی، ابوسعد نضروی و دیگران حدیث شنید. او فردی محدث، ادیب و نحوی بود. باخرزی بسیار او را ستوده و او را فردی فقیه، متکلم، شاعر، فصیح و بلیغ توصیف نموده است.

ابوالمعالی در بیست سالگی پدرش را از دست داد و به جای او بر کرسی تدریس نشست. او سال‌های بسیاری تدریس می‌‌کرد و در راه تحقیق و تحصیل علم، مناظره و مناقشه می‌‌کرد؛ همچنین در ترویج مذهب شافعی کوشش بسیار کرد. او از هر علمی به مقداری که توانایی داشت کسب کرد و حدود چهار سالی که در مکه اقامت داشت به تدریس و فتوا مشغول بود؛ سپس به نیشابور بازگشت و حدود سی سال در مدرسه نظامیه به تدریس مشغول بود و بسیاری از بزرگان که تعداد آنها را حدود سیصد نفر ذکر کرده‌اند، در درسش حاضر می‌‌شدند که از جمله آنها می‌‌توان به خوافی، غزالی، کیاهراسی، عمر نوقانی و علی بن فضال مجاشعی اشاره نمود. او ریاست شافعیان و امور اوقاف را به عهده داشت و فردی متواضع و رقیق القلب بود. علم و حقیقت را از کوچک و بزرگ می‌‌پذیرفت و هر مطلبی را از هر شخصی استفاده کرده بود، به او استناد می‌‌داد.

کتاب‌های نهایة المطلب فی درایة المذهب، الشامل فی اصول الدین علی مذهب الشافعی، الارشاد، البرهان و تلخیص التقریب، العقیدة النظامیه، مدارک العقول، تلخیص نهایة المطلب، غیاث الامم فی الامامه، مغیث الخلق فی اختیار الاحق، غنیة المسترشدین، الورقات، الرسالة النظامیه شاید همان عقیدة النظامیه، دیوان خُطب، اسالیب فی الخلاف، التحفة فی الاصول، البلغه، تفسیر القرآن، شرح لباب الفقه للمحاملی، عتاب الامم، الغیاثی، لمع الادله.

سرانجام وی بر اثر مرض یرقان در ۲۵ ربیع الآخر سال ۴۷۸ در نیشابور درگذشت و کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد. سال ۴۸۸ تاریخ دیگری است که برای فوت او ذکر کرده‌اند

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۳