احمد بن حسین بن محمد بن حاتم
احمد بن حسین بن محمد بن حاتم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن حسین بن محمد بن حاتم در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم[۱] تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق، به نقل از تفسیر فرات کوفی آمده است:
«حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحُسَيْنِ [الْعَلَوِيُّ] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ [ع] يَقُولُ قَوْلُ اللَّهِ [تَعَالَى فِي كِتَابِهِ] ﴿الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ﴾[۲] يُسَبِّحُونَ يَعْنِي مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ (ع) وَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ مُوسَى وَ عِيسَى (ع)»[۳].
در منبع اصلی، یعنی تفسیر فرات به جای عنوان «احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم»، «احمد بن الحسین، عن محمد بن حاتم»[۴] ثبت شده است.
با مراجعه و تحقیق در کتب روایی و رجالی، روشن می‌گردد که عنوان مزبور، یعنی «احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم»، مصحف «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است، به سه دلیل:
- این عنوان در هیچ سند دیگر و در هیچ کتاب رجالی ذکر نشده است.
- احمد بن الحسین، گاه با همین عنوان[۵] و گاه با پسوند «الهاشمی»[۶] و «العلوی»[۷] از محمد بن حاتم قطان روایت کرده و راوی از احمد بن حسین در آن موارد نیز جعفر بن محمد بن مالک فزاری است.
- روایت مزبور، در کتاب تأویل الآیات الظاهرة نیز نقل شده و سند آن بدین صورت ثبت گردیده است: "احمد بن الحسین العلوی، عن محمد بن حاتم، عن هارون بن الجهم..."[۸].
بنابراین کسی که از هارون بن جهم روایت می‌کند، «محمد بن حاتم» است نه «احمد بن حسین بن محمد بن حاتم».[۹]
منابع
پانویس
- ↑ مصحف «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است.
- ↑ «کسانی که عرش خداوند را برمی‌دارند و پیرامونیان آن، با سپاس پروردگارشان را به پاکی می‌ستایند» سوره غافر، آیه ۷.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۱، ص۳۵۷، به نقل از: تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.
- ↑ تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.
- ↑ ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۶۲ - ۶۳، ح۲۸ و۲۴۱، ح۳۲۶.
- ↑ ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۵۷۷ - ۵۷۸، ح۷۴۲.
- ↑ ر. ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۱۴.
- ↑ تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۹۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۲۳۸-۲۳۹.