استناد نهج البلاغه
مقدمه
نهج البلاغه پس از تألیف مورد اقبال دانشمندان علوم اسلامی در مذاهب مختلف قرار گرفت. سیدرضی در نقل روایات نهج البلاغه به‌دلیل تعریف خاصی که از اثر خویش داشت و در مقدمه نهج البلاغه به آن اشاره کرده بود، از ذکر منابع خودداری ورزید. این امر موجب شد که در طول تاریخ عدّه‌ای که در رأس آنها مورخ مشهور ابن‌خلکان (م: ۶۸۱ق) قرار داشت، نسبت به انتساب نهج البلاغه به امام ایجاد تردید کنند.
در دوران معاصر برخی علمای شیعه به تألیف آثاری در حوزه معرفی مدارک نهج البلاغهدست زدند و آثاری ارزنده در این حوزه پدید آوردند از جمله آنها استاد امتیاز علیخان عرشی (۱۹۰۴ – ۱۹۸۱ م / ۱۲۸۳ – ۱۳۶۰ ش/ ۱۳۲۲ – ۱۴۰۱ق)، محقق و کتاب‌شناس معاصر هند است که اثر خود را به نام استناد نهج البلاغه را به زبان انگلیسی تألیف کرد. این کتاب را بعدها عامر انصاری به عربی ترجمه کرد و سپس سید مرتضی آیت‌الله زاده شیرازی به فارسی برگرداند. مترجم فارسی کتاب کوشیده است با تحقیق در منابع و متن، اثری منقح را محقق سازد. ترجمه متن نهج البلاغه نیز با استفاده از ترجمه اسدالله مبشری صورت گرفته است. مؤلف بحث خود را در ۳ محور اصلی پی‌گیری کرده است: ۱- شریف‌رضی، گردآورنده نهج البلاغه و ذکر اقوال گوناگون و اثبات انتساب نهج البلاغه به شریف‌رضی به عنوان گردآورنده آن؛ ۲- بررسی اسناد و مدارک نهج البلاغه با استناد به ده سند از اسنادی که خود آنها را نقل کرده است: ذکر اسناد خطبه‌ها (۱۰۶ خطبه)، نامه‌ها (۳۷ نامه) و حکمت‌ها (۷۹ حکمت) از منابعی غیر از نهج البلاغه که پیش از نهج البلاغه تألیف شده‌اند؛ ۳- نام ۲۱ تن از راویان سخنان امام(ع) پیش از شریف‌رضی.
مترجم فارسی در تکمیل کتاب افزون بر معرفی کامل منابع به بیان موضوع ابواب، شناسایی، محل و تاریخ چاپ اثر پرداخته است. این درحالی است که مؤلف تنها به ذکر کتاب‌شناسی مختصر اکتفا کرده بود، اما اطلاعات مبسوطی که مترجم ارائه داده است، این منابع ارزشمند فرهنگ اسلامی را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. در پایان نیز، فهرست اشخاص، مکان‌ها، دانشگاه‌ها، مؤسسات نشر و کتابخانه‌ها و نیز فهرست منابع ارائه شده است.
این اثر نخستین بار در سال ۱۹۷۵ میلادی در مجله "ثقافه هند" نشریه روابط فرهنگی هندوستان در دهلی نو منتشر شد و مورد عنایت محققان قرار گرفت. مؤلف در پایان کتاب می‌نویسد: هرگز مدعی نیستم با این کوشش مختصر تمام اطراف و جوانب موضوع را فراگرفته‌ام. اما با کوششی که در این راه صرف کرده‌ام، سر آن داشته‌ام تا مرز امکان حقیقت را بیابم. امید که پس از اتمام بررسی مدارک نهج البلاغه فراغتی بیابم و به تحقیق جنبه‌های درایی (محتوایی) آن بپردازم[۱].[۲]
منابع
پانویس
- ↑ استناد نهج البلاغه، ۱۲
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱، ص۱۰۱-۱۰۲.