القاب امام جواد
مقدمه
شیخ صدوق می‌گوید: امام رضا (ع) دارای فرزندی به نام محمد بود، که پس از وی به امامت رسید و پدر همیشه او را با لقب‌هایی مانند: «صادق»، «صابر»، «فاضل»، «قُرَّةُ أَعْيُنِ الْمُؤْمِنِينَ»، «غَيْظَ الْمُلْحِدِينَ» صدا می‌کرد[۱]. لقب‌های دیگر نیز برای آن حضرت در کتاب‌های حدیثی و تاریخی نقل کرده‌اند، مانند: المختار، المرضي، المتوكل، المتقي، الزكي، التقي، المنتجب، المرتضى، القانع، الجواد، العالم الرباني، الهادي، الوصي[۲].
در برخی از نقل‌های تاریخی آمده است که مردم آن زمان لقب‌هایی که از مقام بلند امام جواد (ع) حکایت می‌نمود، برای آن حضرت قرار داده، او را با آن لقب‌ها صدا می‌زدند، مانند: أعجوبة أهل البيت، نادرة الدّهر، بديع الزّمان، عيسى الثّاني، ذو الكرامات، المؤيّد بالمعجزات، سلالة رسول اللّه (ص)، صاحب الخضرة، الفائق على المشايخ في الصّغر، من خاتم الإمامة على كتفه، المبرّز على كافّة ذوي أهل الفضل، أفضل أهل الدّنيا في الصّبا، الكامل في السّؤدد و الهدى و الحكمة و العلم، هادي القضاة، سيّد الهداة، نور المهتدين، سراج المتعبّدين، مصباح المتهجّدين[۳].
شیخ صدوق نقل فرموده است: امام جواد (ع) را «تقی» لقب داده‌اند؛ زیرا از خداوند می‌ترسید. پس آن‌گاه که گروهی شبانه، مسلح و مست، به فرمان مأمون به خانه وی حمله کردند و با شمشیرهایشان او را به خیال خود پاره پاره ساختند؛ خداوند او را از شر مأمون عباسی و ضربات شمشیر حفظ کرد و در امان نگه داشت[۴]. کنیه: ابوجعفر، ابوجعفر الثانی، ابن الرضا، ابوعلی. صدوق نقل می‌کند: ابونضره، راوی حدیث می‌گوید: امام باقر (ع) در لحظه‌های پایانی عمر شریفش به جابر بن عبدالله انصاری فرمود: آنچه در صحیفه مادرم زهرا (س) دیده‌ای، برای من بیان کن.
عرض کرد: پس از ولادت امام حسین (ع)، برای عرض تهنیت، به حضور مادرت زهرا (س) رسیدم. لوحی سبز رنگ در دست او دیدم که چون زمرد می‌درخشید و در آن نوشته‌های سفید رنگ مانند خورشید جلب توجه می‌کرد. گفتم: پدر و مادرم فدایت! ای دختر پیامبر، این لوح چیست؟ فرمود: لوحی است که از جانب خداوند و به وسیله پیامبر (ص) به من هدیه شده است. در آن لوح نام رسول خدا (ص)، شوهرم علی (ع) و فرزندانم درج گردیده است. من از روی آن نسخه‌ای نوشتم که نام یکایک ائمه (ع) در آن ثبت بود، از جمله نام مبارک یازدهمین معصوم پاک امام جواد (ع) که کنیه او ابوجعفر محمد بن علی الزکی می‌باشد[۵].
مرحوم طبرسی درباره امام عسکری (ع) نقل می‌کند که او و پدر بزرگوارش، امام هادی و جد بزرگوارش، امام جواد (ع) هرکدام در عصر و زمان خود به لقب «ابن الرضا» معروف و مشهور بوده‌اند[۶]. ابن صباغ مالکی از صاحب کتاب مطالب السؤول نقل می‌کند: چون کنیه امام باقر (ع) ابوجعفر بود؛ امام جواد (ع) به ابوجعفر ثانی مشهور شد[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۲۴۵، ذیل حدیث اول.
- ↑ مناقب ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۳۷۹؛ القاب الرسول و عترته، در مجموعة نفیسه، ص۲۲۶.
- ↑ کتاب القاب الرسول و عترته، ضمن مجموعة نفیسه، ص۲۲۶.
- ↑ معانی الأخبار، ص۶۵؛ بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۶، ح۲۳.
- ↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۴۱، ج۱.
- ↑ اعلام الوری، ج۲، ص۱۳۱؛ بحارالأنوار، ج۵۰، ص۲۳۸.
- ↑ فصول المهمه، ص۲۶۵.
- ↑ طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل، دانشنامه جوادالائمه، ص۳۳.