حارث بن عبدالله بن اوس ثقفی

آشنایی اجمالی

نسبتش به ثقفی گواه بر آن است که وی به قبیله ثقیف از قیس عیلان نسب می‌برد [۱]. او اهل حجاز بود که در طائف ساکن شد[۲]، از این رو به وی نسبت حجازی[۳] نیز داده‌اند. با این حال بغوی[۴] سکونت حارث را در مدینه دانسته است. کنیه‌اش را ابوبشیر[۵] و به تصحیف، «ابو یسین» یا «ابویسیر»[۶] گفته‌اند.

برخلاف ابن سعد[۷]، ابن ابی حاتم[۸] و ابن حبان[۹]، بسیاری از تراجم نگاران وی را با حارث بن اوس ثقفی یکی دانسته‌اند [۱۰]. ابن حجر[۱۱] نیز ضمن اینکه در دو ترجمه جداگانه به شرح حال هر دو پرداخته، برای توجیه جمع دو قول می‌گوید: گاهی وی به جدش منسوب شده است.

بر پایه روایتی، وی فتوای رسول خدا (ص) را درباره زنی که پیش از تمام کردن اعمال حج و خروج از مکه حیض شده از آن حضرت شنیده است. این روایت به دو طریق نقل شده است، یکی از طریق ولید بن عبدالرحمن[۱۲] و دیگری از طریق حجاج بن ارطاة، از عبدالملک بن مغیره، از عبدالرحمن بن بیلبانی، از عمرو بن اوس[۱۳] برخلاف ابن حجر[۱۴] که به طور کلی اسناد روایت را صحیح دانسته است، برخی سند طریق اول را حسن و طریق دوم را به سبب حضور حجاج بن ارطاة و عبدالرحمان بن بیلبانی ضعیف دانسته‌اند[۱۵] و از آن در شمار حدیث غریب یاد کرده‌اند [۱۶]. گفتنی است، ابن اثیر[۱۷] روایت پیش گفته را در شرح حال عبدالله بن حارث بن اوس آورده است، ولی ابن حجر[۱۸] آن را اشتباه دانسته و گفته است: درست آن است که این روایت از حارث بن عبدالله بن اوس بوده و در نام وی و پدرش جابه جایی (قلب) رخ داده است[۱۹].

وی از رسول خدا (ص) و عمر بن خطاب روایت نقل کرده[۲۰] و ولید بن عبدالرحمان و عمرو بن أوس[۲۱] که گاهی او را عمرو بن عبدالله بن أوس و برادر حارث معرفی کرده‌اند[۲۲]. راوی او هستند. ابن حجر در تقریب التهذیب[۲۳] ذیل ترجمه حارث بن اوس می‌گوید: صحابی بودنش اختلافی است و ابن حبان وی را تابعی دانسته است. در حالی که ابن حبان[۲۴] به صحابی بودن وی تصریح کرده است. حارث دست کم تا دوران حکومت عمر زنده بوده است[۲۵].[۲۶]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. سمعانی، الأنساب، ج۱، ص۵۰۸.
  2. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۵۸؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ج۱، ص۱۸۷.
  3. بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۶۳.
  4. بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۵۲.
  5. طوسی، رجال، ص۳۶.
  6. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۷۴.
  7. ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۵۱.
  8. ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۶۸ و ۷۷.
  9. ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۷۶ و ۷۸.
  10. بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۵۲؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۸۵؛ ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۵۸؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۵۸۸.
  11. الاصابه، ج۱، ص۶۶۰ و ۶۷۴.
  12. ر. ک: ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۴، ص۲۵۰؛ ابوداود، ج۱، ص۴۴۵؛ ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۳، ص۲۲۸-۲۲۹.
  13. ر. ک: ترمذی، سنن، ج۲، ص۲۱۱؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۳۶۳؛ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۸۱.
  14. الاصابه، ج۱، ص۶۷۴.
  15. ر. ک: مبارکفوری، محمد عبدالرحمان بن عبدالرحیم، تحفة الأحوذی، ج۴، ص۱۶-۱۵.
  16. ابن سلام، کتاب النسب، ج۳، ص۳۴۸؛ زمخشری، الفائق فی غریب الحدیث، ج۱، ص۳۰.
  17. ابن اثیر، اسد الغابه، ج۳، ص۲۰۳.
  18. الاصابه، ج۵، ص۱۴۰.
  19. ابن حجر، تهذیب، ج۲، ص۱۱۸.
  20. مزی، تهذیب الکمال، ج۵، ص۲۱۴.
  21. ذهبی، الکاشف، ص۳۰۱.
  22. ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۷۷.
  23. ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۱۷۲.
  24. ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۷۶ و ۷۸.
  25. بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۶۳.
  26. بانشی، رحمت‌الله، مقاله «حارث بن عبدالله بن اوس ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۷۳.