دومة الجندل
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
«دومة الجندل» (با ضم دال اول و نیز فتح آن) زمینی است گود که زراعات و نخیلاتشان بواسطه چشمه‌ای که در جانب غربی آن است، آبیاری می‌‌شوند.[۱] در تحدید این منطقه، برخی با نگاهی کلی‌تر، آن را منطقه‌ای بین حجاز و شام[۲] و یا با استناد به شعری از أحوص، آن را سرزمینی بین برکة الغمار و مکه معرفی کرده‌اند.[۳] برخی نیز، با نگاهی جزئی‌تر، این سرزمین را از اعمال مدینه[۴] و از روستاهای وادی القری گفته‌اند که تا تیماء چهار شب راه داشت. دور تا دور این روستا در گذشته، دیوار کشیده شده بود و درون آن، دژی بلند به نام «مارد» که دژ اکیدر الملک بن عبدالملک کندی بود، قرار داشت.[۵] از نظر برخی، بنای این قلعه، دلیل نامگذاری این منطقه به این نام معرفی شده است.[۶] هر چند بعضی دیگر نیز، انتساب آن به دُوم یا دومان و به نقلی دوماء بن اسماعیل بن ابراهیم را وجه تسمیه آن بدین نام ذکر کرده‌اند.[۷] بعضی هم با تلفظ این اسم به «دَومة الجندل»، این نام را برگرفته از درختی معروف به نام «دَومه» دانستند. این موضع که اعراب از آن با اسامی السیاله و التناضب و مانند آن نیز یاد کرده و اهل آن، امروز، آن را دومة الجندل می‌‌نامند، فاصله‌ای هفت مرحله‌ای تا مدینه و نیز دمشق داشت.[۸] برخی نیز مسافت آن تا مدینه و کوفه را ۱۰ مرحله و تا دمشق ۸ مرحله راه عنوان کرده‌اند.[۹] گفته شده که اکیدر رییس این قبیله پس از وفات پیامبر(ص) از پرداخت زکات به حکومت مدینه امتناع کرد و همراه با قوم خود به نواحی حیره رفتند و در محلی نزدیک عین التمر ساکن شدند و آنجا را دومه نامیدند.[۱۰] این منطقه، محل وقوع حوادث بزرگی در وقایع صدر اسلام است که از جمله آن می‌‌توان به غزوه دومة الجندل،[۱۱] سریه عبدالرحمن بن عوف[۱۲] و محل تحکیم بین علی(ع) و معاویه در جریان واقعه صفین[۱۳] اشاره کرد.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.
- ↑ فما جعلت ما بین مکه ناقتی إلی البرک الّا نومة المتهجد و کادت قبیل الصبح تنبذ رحلها بدومة من لغط القطا المتبدد (بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۴.)
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ ر. ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۷.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۶۵.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۸۸.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۲۵-۱۰۳۰؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴.
- ↑ ابن سید الناس، عیون الاثر، ج۲، ص۱۴۹.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۶۷؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۵۳۵-۵۴۰.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۱۲۷.