نسیان الهی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

در لغت به معنای فراموشی است و مراد از آن در آموزه‌های دینی، حالی ناپسند است که در برابر ذکر جای دارد. انسان در این حال، خدا را به فراموشی می‌سپارد و به دنیا رو می‌کند و بُعد ملکوتی خویش را رها می‌سازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش می‌پردازد. نسیان حق، به سرنگونی قلب می‌انجامد و بدین روی گفته‌اند میزان‌ واژگونی قلب، غفلت از حق و توجه به دنیا است. معرفت و ذکر خدا آن گاه حاصل می‌آید که آدمی خویشتن را بشناسد؛ چنان که امام علی (ع) می‌فرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد".

نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است:

1. شیطان: بنابر آیاتی از قرآن کریم، چون شیطان بر آدمی سلطه یابد، او را رام می‌کند و یاد خدا را از او می‌گیرد.
2. دلبستگی به دنیا: اینکه آدمی مفتون دنیا شود و همواره در پی متاع دنیوی به این سوی و آن سوی رَود، از مهم‌ترین عوامل نسیان است.
3. گناه: از آن رو که گناه دیده بصیرت آدمی را برمی‌بندد و نیروی مشاهده را از او می‌گیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد.

نسبت نسیان به خدا

قرآن کریم به مؤمنان هشدار می‌دهد که همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنان را دچار خودفراموشی ساخته است. در اینکه مراد از نسبت نسیان به خدا چیست، چند احتمال برشمرده‌اند:

1. نسیان که خداوند، آدمی را به آن دچار می‌کند، از باب"مشاکله" است؛ زیرا تأدیب بدکاران، مشاکله در بدی است ولی بد نیست.
2. مراد، نسیان خداوند در علم فعلی است که از مقام فعل، انتزاع می‌یابد. بدین سان، نسیان، دریغ فیض است؛ زیرا خداوند، فیض خویش را تنها به شایستگان می‌رساند.
3. مراد از نسیان، انشاء است و معنای آیه شریفه چنین خواهد بود: آنان خداوند را فراموش کردند و خداوند نیز آنان را به خودفراموشی دچار ساخت.

منابع

1. فرهنگ شیعه