آب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - 'ظهور' به 'ظهور'
جز (جایگزینی متن - 'ظهور' به 'ظهور')
خط ۴۷: خط ۴۷:
#برخی برآنند که {{متن قرآن|مَاءٍ}} در آیه، همان آب معروف است؛ بنابراین مبدأ آفرینش جان‌داران آب است؛ در مقابل، برخی دیگر از مفسّران مقصود از {{متن قرآن|مَاءٍ}} را نطفه دانسته‌اند؛ شاید به این دلیل که مبدأ [[آفرینش]] جان‌داران با آبی جز نطفه مسلّم نیست؛ به ویژه که در چند [[آیه]]، مبدأ [[آفرینش انسان]] هم نطفه شناسانده شده: {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«ما انسان را از نطفه‌ای برآمیخته آفریدیم، او را می‌آزماییم از این رو شنوا و بینایش گردانیده‌ایم» سوره انسان، آیه ۲.</ref> و در آیاتی دیگر، از این نطفه به {{متن قرآن|مَاءٍ}} تعبیر شده است: {{متن قرآن|أَلَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ}}<ref>«آیا شما را از آبی خوارمایه نیافریدیم؟» سوره مرسلات، آیه ۲۰.</ref>؛ {{متن قرآن|فَلْيَنظُرِ الإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ خُلِقَ مِن مَّاء دَافِقٍ}}<ref>«پس انسان باید بنگرد که او را از چه آفریده‌اند، از آبی جهنده آفریده شده است» سوره طارق، آیه ۵-۶.</ref>.
#برخی برآنند که {{متن قرآن|مَاءٍ}} در آیه، همان آب معروف است؛ بنابراین مبدأ آفرینش جان‌داران آب است؛ در مقابل، برخی دیگر از مفسّران مقصود از {{متن قرآن|مَاءٍ}} را نطفه دانسته‌اند؛ شاید به این دلیل که مبدأ [[آفرینش]] جان‌داران با آبی جز نطفه مسلّم نیست؛ به ویژه که در چند [[آیه]]، مبدأ [[آفرینش انسان]] هم نطفه شناسانده شده: {{متن قرآن|إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«ما انسان را از نطفه‌ای برآمیخته آفریدیم، او را می‌آزماییم از این رو شنوا و بینایش گردانیده‌ایم» سوره انسان، آیه ۲.</ref> و در آیاتی دیگر، از این نطفه به {{متن قرآن|مَاءٍ}} تعبیر شده است: {{متن قرآن|أَلَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ مَاءٍ مَهِينٍ}}<ref>«آیا شما را از آبی خوارمایه نیافریدیم؟» سوره مرسلات، آیه ۲۰.</ref>؛ {{متن قرآن|فَلْيَنظُرِ الإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ خُلِقَ مِن مَّاء دَافِقٍ}}<ref>«پس انسان باید بنگرد که او را از چه آفریده‌اند، از آبی جهنده آفریده شده است» سوره طارق، آیه ۵-۶.</ref>.
# [[مفسّران]] مقصود از {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ}} را هر مخلوق زنده دانسته‌اند؛ امّا بیش‌تر آنان توضیح نداده‌اند که آیا شامل [[جن]]، [[فرشتگان]]، گیاهان و درختان هم می‌شود یا نه. [[فخر رازی]] با استناد به آیاتی که آفرینش [[جن]] را از [[آتش]] {{متن قرآن|وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ}}<ref>«و پیش‌تر پری را از آتشباد  آفریدیم» سوره حجر، آیه ۲۷.</ref> و [[آفرینش آدم]] را از [[خاک]] دانسته {{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}}<ref>«داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد» سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref> و چند پرنده که [[عیسی]]{{ع}} آنها را از [[گِل]] ساخته {{متن قرآن|إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«یاد کن که خداوند فرمود: ای عیسی پسر مریم! نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن می‌گفتی و هنگامی که به تو کتاب و حکمت و تورات و انجیل آموختم و هنگامی که با اذن من از گل، همگون پرنده می‌ساختی و در آن می‌دمیدی و به اذن من پرنده می‌شد و نابینای مادرزاد و پیس را با اذن من شفا می‌دادی و هنگامی که با اذن من مرده را (از گور) برمی‌خیزاندی و هنگامی که بنی اسرائیل را از (آزار) تو باز داشتم آنگاه که برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردی و کافران از ایشان گفتند: این (کارها) جز جادویی آشکار نیست» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref> و نیز با توجه به روایاتی که آفرینش فرشتگان را از [[نور]] دانسته، بر آن است که این موارد، از عموم آیه پیشین استثنا می‌شود. وی هم‌چنین در ذیل آیه {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مَاءٍ}}<ref>«و خداوند هر جنبده‌ای را از آبی آفریده است» سوره نور، آیه ۴۵.</ref> با طرح [[پرسش]] پیش‌گفته، سه پاسخ برای آن آورده است:
# [[مفسّران]] مقصود از {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ}} را هر مخلوق زنده دانسته‌اند؛ امّا بیش‌تر آنان توضیح نداده‌اند که آیا شامل [[جن]]، [[فرشتگان]]، گیاهان و درختان هم می‌شود یا نه. [[فخر رازی]] با استناد به آیاتی که آفرینش [[جن]] را از [[آتش]] {{متن قرآن|وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ}}<ref>«و پیش‌تر پری را از آتشباد  آفریدیم» سوره حجر، آیه ۲۷.</ref> و [[آفرینش آدم]] را از [[خاک]] دانسته {{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}}<ref>«داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد» سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref> و چند پرنده که [[عیسی]]{{ع}} آنها را از [[گِل]] ساخته {{متن قرآن|إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنْفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«یاد کن که خداوند فرمود: ای عیسی پسر مریم! نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور هنگامی که تو را با روح القدس پشتیبانی کردم که در گهواره و در میانسالی با مردم سخن می‌گفتی و هنگامی که به تو کتاب و حکمت و تورات و انجیل آموختم و هنگامی که با اذن من از گل، همگون پرنده می‌ساختی و در آن می‌دمیدی و به اذن من پرنده می‌شد و نابینای مادرزاد و پیس را با اذن من شفا می‌دادی و هنگامی که با اذن من مرده را (از گور) برمی‌خیزاندی و هنگامی که بنی اسرائیل را از (آزار) تو باز داشتم آنگاه که برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردی و کافران از ایشان گفتند: این (کارها) جز جادویی آشکار نیست» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref> و نیز با توجه به روایاتی که آفرینش فرشتگان را از [[نور]] دانسته، بر آن است که این موارد، از عموم آیه پیشین استثنا می‌شود. وی هم‌چنین در ذیل آیه {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مَاءٍ}}<ref>«و خداوند هر جنبده‌ای را از آبی آفریده است» سوره نور، آیه ۴۵.</ref> با طرح [[پرسش]] پیش‌گفته، سه پاسخ برای آن آورده است:
## [[بهترین]] پاسخ، [[سخن]] قفّال است که {{متن قرآن|مِنْ مَاءٍ}} را صفت برای {{متن قرآن|كُلَّ دَابَّةٍ}} دانسته است، نه متعلّق به {{متن قرآن|خَلَقَ}}؛ بنابراین معنای آیه این است که هر [[جنبنده]] آفریده شده از آب، مخلوق [[خدا]] است. این پاسخ سخن [[درستی]] است؛ ولی [[ظهور]] آیه را که مبدأ آفرینش موجودات زنده آب است، [[نفی]] نمی‌کند.
## [[بهترین]] پاسخ، [[سخن]] قفّال است که {{متن قرآن|مِنْ مَاءٍ}} را صفت برای {{متن قرآن|كُلَّ دَابَّةٍ}} دانسته است، نه متعلّق به {{متن قرآن|خَلَقَ}}؛ بنابراین معنای آیه این است که هر [[جنبنده]] آفریده شده از آب، مخلوق [[خدا]] است. این پاسخ سخن [[درستی]] است؛ ولی ظهور آیه را که مبدأ آفرینش موجودات زنده آب است، [[نفی]] نمی‌کند.
##ریشه و سرچشمه همه [[آفریدگان]] آب است؛ همان‌گونه که طبق [[روایت]]، اوّل آفریده [[خداوند]] آب بود؛ آن‌گاه از آن، آتش، باد و نور را آفرید.  
##ریشه و سرچشمه همه [[آفریدگان]] آب است؛ همان‌گونه که طبق [[روایت]]، اوّل آفریده [[خداوند]] آب بود؛ آن‌گاه از آن، آتش، باد و نور را آفرید.  
##مقصود از {{متن قرآن|كُلَّ دَابَّةٍ}} فقط جنبندگان ساکن بر روی [[زمین]] است، نه هر موجود زنده‌ای و از آنجا که جنبندگان روی زمین یا از نطفه [[آفریده]] شده‌اند یا بدون آب نمی‌توانند [[زندگی]] کنند، [[آیه]] از این اکثر به "همه" تعبیر کرده است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۴، ص ۱۶.</ref>؛ افزون بر این، برخی [[مفسّران]] {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ}} را مختصّ حیوانات دانسته‌اند؛ امّا در مقابل، برخی با توجّه به اطلاق آن، هر موجود [[مادّی]] دارای [[رشد]] و نمو را مشمول آن دانسته‌اند؛ خواه حیوان باشد یا گیاه و درخت<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۲؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۱۶۴.</ref>.
##مقصود از {{متن قرآن|كُلَّ دَابَّةٍ}} فقط جنبندگان ساکن بر روی [[زمین]] است، نه هر موجود زنده‌ای و از آنجا که جنبندگان روی زمین یا از نطفه [[آفریده]] شده‌اند یا بدون آب نمی‌توانند [[زندگی]] کنند، [[آیه]] از این اکثر به "همه" تعبیر کرده است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۴، ص ۱۶.</ref>؛ افزون بر این، برخی [[مفسّران]] {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ}} را مختصّ حیوانات دانسته‌اند؛ امّا در مقابل، برخی با توجّه به اطلاق آن، هر موجود [[مادّی]] دارای [[رشد]] و نمو را مشمول آن دانسته‌اند؛ خواه حیوان باشد یا گیاه و درخت<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۲؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۱۶۴.</ref>.
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش