صابئه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۱: خط ۱:
{{نبوت}}
{{نبوت}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
* [[دین]] [[صابئین]] یا [[صابئان]] یکی از دین‌هایی است که [[قبل از ظهور اسلام]] در [[شبه جزیره عربستان]] معروف بوده است. اگرچه از منابع کهن [[تاریخی]] استفاده می‌‌شود که صابئان از قدیمی‌ترین ملت‌های [[تاریخ]] هستند<ref>طبری، تاریخ، ج۱، ص۱۰۸.</ref>، اما درباره [[تاریخ]] این [[دین]] و اینکه مؤسس آن کیست و در چه [[تاریخی]] پیدا شده و نیز در مورد [[عقاید]] ایشان، اقوال مختلف و گاه متفاوت است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۸.</ref>.
* [[دین]] [[صابئین]] یا [[صابئان]] یکی از دین‌هایی است که [[قبل از ظهور اسلام]] در [[شبه جزیره عربستان]] معروف بوده است. اگرچه از منابع کهن [[تاریخی]] استفاده می‌‌شود که صابئان از قدیمی‌ترین ملت‌های [[تاریخ]] هستند<ref>طبری، تاریخ، ج۱، ص۱۰۸.</ref>، اما درباره [[تاریخ]] این [[دین]] و اینکه مؤسس آن کیست و در چه [[تاریخی]] پیدا شده و نیز در مورد [[عقاید]] ایشان، اقوال مختلف و گاه متفاوت است<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۸.</ref>.


==[[تاریخ]] پیدایش [[صابئین]]==
== [[تاریخ]] پیدایش [[صابئین]] ==
*در مورد زمان و مکان و مؤسس این [[آیین]] اقوال متفاوت است، از جمله این اقوال آن است که این [[قوم]] که خود را [[صابی]] می‌‌نامیدند، در جلگه دشت میشان که در مرز انشان یا ایلام یا سومر قدیم بود، [[سکونت]] داشتند. اینان ریشه خود را از [[مصر]] می‌‌دانند که مقارن [[هجرت]] [[یهود]] از [[مصر]] به کنعان، آنها هم به کنعان آمده‌اند. عده‌ای مؤسس آن را "یوذاسف" معرفی کرده‌اند و بعضی بر این باورند که مؤسس این [[آیین]]، نوه [[حضرت]] [[ادریس]] است که [[صابی]] نام داشت و به همین جهت به این نام معروف شده‌اند<ref>رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۳۰.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۸.</ref>.
* در مورد زمان و مکان و مؤسس این [[آیین]] اقوال متفاوت است، از جمله این اقوال آن است که این [[قوم]] که خود را [[صابی]] می‌‌نامیدند، در جلگه دشت میشان که در مرز انشان یا ایلام یا سومر قدیم بود، [[سکونت]] داشتند. اینان ریشه خود را از [[مصر]] می‌‌دانند که مقارن [[هجرت]] [[یهود]] از [[مصر]] به کنعان، آنها هم به کنعان آمده‌اند. عده‌ای مؤسس آن را "یوذاسف" معرفی کرده‌اند و بعضی بر این باورند که مؤسس این [[آیین]]، نوه [[حضرت]] [[ادریس]] است که [[صابی]] نام داشت و به همین جهت به این نام معروف شده‌اند<ref>رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۳۰.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۸.</ref>.


==[[عقاید]] و باورهای [[صابئین]]==
== [[عقاید]] و باورهای [[صابئین]] ==
* [[آیین]] صابئی بر اثر قلت [[پیروان]] و تقید سخت آنها به [[نهان]] داشتن [[آیین]] خود، در نظر دیگران به صورت رمز و معما در آمده است، چنان‌که اکثر نویسندگان، درباب شرح [[عقاید]] و [[آیین]] [[صابئیان]]، نظریات گوناگونی و گاه متضادی را ابراز داشته‌اند. برخی از [[اعتقادات]] آنها از لابه‌لای کتب [[ادیان]] و [[مذاهب]]، این‌گونه به‌دست آمده است:
* [[آیین]] صابئی بر اثر قلت [[پیروان]] و تقید سخت آنها به [[نهان]] داشتن [[آیین]] خود، در نظر دیگران به صورت رمز و معما در آمده است، چنان‌که اکثر نویسندگان، درباب شرح [[عقاید]] و [[آیین]] [[صابئیان]]، نظریات گوناگونی و گاه متضادی را ابراز داشته‌اند. برخی از [[اعتقادات]] آنها از لابه‌لای کتب [[ادیان]] و [[مذاهب]]، این‌گونه به‌دست آمده است:
# [[اعتقاد]] به خدای یکتای [[ازلی]] و [[ابدی]] و بی‌نهایت، منزه از ماده و [[طبیعت]] و [[نبرد]] عالم [[نورانی]] (علیا) و [[جهان]] ظلمانی (سفلی). [[آدمی]] هم از این دو عنصر تشکیل شده، [[روح]] او از عالم [[نورانی]] و [[جسم]] او از عالم ظلمانی است.
# [[اعتقاد]] به خدای یکتای [[ازلی]] و [[ابدی]] و بی‌نهایت، منزه از ماده و [[طبیعت]] و [[نبرد]] عالم [[نورانی]] (علیا) و [[جهان]] ظلمانی (سفلی). [[آدمی]] هم از این دو عنصر تشکیل شده، [[روح]] او از عالم [[نورانی]] و [[جسم]] او از عالم ظلمانی است.
# [[اعتقاد]] به قدیم بودن دهر و اینکه هرکس بمیرد، روحش به کالبد شخص دیگر منتقل می‌‌شود.
# [[اعتقاد]] به قدیم بودن دهر و اینکه هرکس بمیرد، روحش به کالبد شخص دیگر منتقل می‌‌شود.
# [[نادرست]] و [[گمراه‌کننده]] بودن کتاب [[تورات]].
# [[نادرست]] و [[گمراه‌کننده]] بودن کتاب [[تورات]].
#عدم [[پرستش]] اجرام آسمانی، اما [[عقیده]] به اینکه [[ستارگان]] دارای گوهری هستند که عالم [[نور]] است.
# عدم [[پرستش]] اجرام آسمانی، اما [[عقیده]] به اینکه [[ستارگان]] دارای گوهری هستند که عالم [[نور]] است.
# [[اعتقاد]] به [[معاد]] و وجود دو مکان در [[آخرت]]، دنیای [[نور]] و [[خوبی‌ها]] که همان [[بهشت]] است و دنیای [[تاریکی]] و [[بدی‌ها]] که [[دوزخ]] گفته می‌‌شود.
# [[اعتقاد]] به [[معاد]] و وجود دو مکان در [[آخرت]]، دنیای [[نور]] و [[خوبی‌ها]] که همان [[بهشت]] است و دنیای [[تاریکی]] و [[بدی‌ها]] که [[دوزخ]] گفته می‌‌شود.
#عده‌ای از [[صابئیان]]، [[حضرت آدم]] را اولین [[پیامبر]] و [[حضرت یحیی]] را [[آخرین پیامبر]] می‌‌دانند و [[معتقد]] به (اواثر مزنیا) هستند. یعنی هر فرد، پس از [[مرگ]]، برای سنجش [[اعمال]] خود به جایی به نام (اواثر مزنیا) می‌‌رود که در آنجا درباره او [[داوری]] شده و اعمالش سنجیده می‌‌شود که بعد از آن به [[بهشت]] یا به [[جهنم]] می‌‌روند.
# عده‌ای از [[صابئیان]]، [[حضرت آدم]] را اولین [[پیامبر]] و [[حضرت یحیی]] را [[آخرین پیامبر]] می‌‌دانند و [[معتقد]] به (اواثر مزنیا) هستند. یعنی هر فرد، پس از [[مرگ]]، برای سنجش [[اعمال]] خود به جایی به نام (اواثر مزنیا) می‌‌رود که در آنجا درباره او [[داوری]] شده و اعمالش سنجیده می‌‌شود که بعد از آن به [[بهشت]] یا به [[جهنم]] می‌‌روند.
#عده‌ای از [[صابئین]] که به [[حرانی]] هم معروفند، به قدمای خمسه معتقدند که دوتای آنها زنده‌اند که [[باری تعالی]] و نفس باشد، و یکی از آنها اثرپذیر و منفعل است و آن هیولاست و دو تای دیگر، نه زنده‌اند و نه فاعل و نه منفعل و آنها عبارتند از: دهر و [[قضا]] (زمان و مکان)<ref>مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۲، ص۸۳۱؛ رضائی، اصل و نسب ایران باستان، ص۴۵۹.</ref>.
# عده‌ای از [[صابئین]] که به [[حرانی]] هم معروفند، به قدمای خمسه معتقدند که دوتای آنها زنده‌اند که [[باری تعالی]] و نفس باشد، و یکی از آنها اثرپذیر و منفعل است و آن هیولاست و دو تای دیگر، نه زنده‌اند و نه فاعل و نه منفعل و آنها عبارتند از: دهر و [[قضا]] (زمان و مکان)<ref>مبلغی آبادانی، تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج۲، ص۸۳۱؛ رضائی، اصل و نسب ایران باستان، ص۴۵۹.</ref>.
# [[صابئین]] معتقدند نخست [[کتاب‌های مقدس]] آسمانی به [[آدم]] و پس از وی به [[نوح]] و بعد از او به سام و سپس به رام، و بعد به [[ابراهیم خلیل]]، سپس به [[موسی]] و بعد از آن بر [[یحیی بن زکریا]]، نازل شده است<ref>مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۹۰.</ref>. عمده [[کتاب‌های مقدس]] ایشان عبارتند از: "سدره" یا "[[صحف]]" (بحث در چگونگی [[خلقت]] و پیدایش موجودات)، "ادرفشادهی" یا "سدرادهی" (درباره [[زندگی]] [[حضرت یحیی]] و [[دستورات]] و [[تعالیم]] او) و "قلستا" (درباره مراسم [[ازدواج]] و [[زناشوئی]])<ref>الهامی، تحقیقی درباره صابئان، ص۱۱۷ - ۱۱۵؛ رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۶۳.</ref>.
# [[صابئین]] معتقدند نخست [[کتاب‌های مقدس]] آسمانی به [[آدم]] و پس از وی به [[نوح]] و بعد از او به سام و سپس به رام، و بعد به [[ابراهیم خلیل]]، سپس به [[موسی]] و بعد از آن بر [[یحیی بن زکریا]]، نازل شده است<ref>مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۹۰.</ref>. عمده [[کتاب‌های مقدس]] ایشان عبارتند از: "سدره" یا "[[صحف]]" (بحث در چگونگی [[خلقت]] و پیدایش موجودات)، "ادرفشادهی" یا "سدرادهی" (درباره [[زندگی]] [[حضرت یحیی]] و [[دستورات]] و [[تعالیم]] او) و "قلستا" (درباره مراسم [[ازدواج]] و [[زناشوئی]])<ref>الهامی، تحقیقی درباره صابئان، ص۱۱۷ - ۱۱۵؛ رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۶۳.</ref>.
# [[صابئین]] قدیم، برای هر یک از سیارات هفت‌گانه معبدی داشتند و گفته می‌‌شود [[خانه]] [[کعبه]] را [[معبد]] سیاره زحل قرار داده بودند. آنان همچنین به [[پرستش]] ماه اهمیت می‌‌دادند.
# [[صابئین]] قدیم، برای هر یک از سیارات هفت‌گانه معبدی داشتند و گفته می‌‌شود [[خانه]] [[کعبه]] را [[معبد]] سیاره زحل قرار داده بودند. آنان همچنین به [[پرستش]] ماه اهمیت می‌‌دادند.
*قابل‌ توجه آنکه [[صابئین]] عصر ما خود را پیرو [[حضرت]] [[یحیی نبی]] می‌‌دانند، ولی [[رهبانیت]] ندارند <ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۷۶.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۹-۳۲۰.</ref>.
* قابل‌ توجه آنکه [[صابئین]] عصر ما خود را پیرو [[حضرت]] [[یحیی نبی]] می‌‌دانند، ولی [[رهبانیت]] ندارند <ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۷۶.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۱۹-۳۲۰.</ref>.


==[[مناسک]] و [[عبادات]]==
== [[مناسک]] و [[عبادات]] ==
* [[صابئین]] روزی سه‌بار در صبح، ظهر و عصر [[نماز]] می‌‌خوانند و سالی سی و شش روز امساک می‌‌کنند. [[کتاب مقدس]] آنان "گنزا [[ربا]]" یعنی [[گنج]] [[عظیم]] است. [[معابد]] آنها از نی و گل است که در کنار رودخانه‌ها برای خود بنا می‌‌کنند.
* [[صابئین]] روزی سه‌بار در صبح، ظهر و عصر [[نماز]] می‌‌خوانند و سالی سی و شش روز امساک می‌‌کنند. [[کتاب مقدس]] آنان "گنزا [[ربا]]" یعنی [[گنج]] [[عظیم]] است. [[معابد]] آنها از نی و گل است که در کنار رودخانه‌ها برای خود بنا می‌‌کنند.
* [[روحانیون]] آنها گنجور نامیده می‌‌شود. آنها مؤظفند برای مناسبت‌های مختلف، [[کفاره گناهان]] و همچنین یکشنبه‌ها افراد [[صابی]] را با [[آداب و رسوم]] خاصی [[غسل]] تعمید دهند<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۷۶-۷۷.</ref>.
* [[روحانیون]] آنها گنجور نامیده می‌‌شود. آنها مؤظفند برای مناسبت‌های مختلف، [[کفاره گناهان]] و همچنین یکشنبه‌ها افراد [[صابی]] را با [[آداب و رسوم]] خاصی [[غسل]] تعمید دهند<ref>توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ، ص۷۶-۷۷.</ref>.
*آنها [[عقد]] را در آب جاری نمی‌کنند، بلکه قبل از مراسم [[عقد]]، باید عروس و داماد در آب رودخانه [[غسل]] تعمید انجام بدهند که این [[غسل]] قبل از [[ازدواج]] در [[آیین]] [[صابی]] الزامی است و به قدری اهمیت دارد که بدون توجه به گرمی و سردی هوا، در آب روان، با تشریفات خاصی باید انجام گیرد<ref>مجله تخصصی کلام اسلامی، شماره ۲۸، ص۸۲.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۰.</ref>.
* آنها [[عقد]] را در آب جاری نمی‌کنند، بلکه قبل از مراسم [[عقد]]، باید عروس و داماد در آب رودخانه [[غسل]] تعمید انجام بدهند که این [[غسل]] قبل از [[ازدواج]] در [[آیین]] [[صابی]] الزامی است و به قدری اهمیت دارد که بدون توجه به گرمی و سردی هوا، در آب روان، با تشریفات خاصی باید انجام گیرد<ref>مجله تخصصی کلام اسلامی، شماره ۲۸، ص۸۲.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۰.</ref>.


==[[صابئین]] در [[قرآن]]==
== [[صابئین]] در [[قرآن]] ==
*این اسم سه‌بار در [[قرآن کریم]] ذکر شده است: [[سوره]] بقره [[آیه]] ۶۲<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «بی‌گمان از کسانی که (به اسلام) ایمان آورده‌اند و یهودیان و مسیحیان و صابئان، کسانی که به خداوند و روز بازپسین باور دارند و کاری شایسته می‌کنند، پاداششان نزد پروردگارشان است و نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره بقره، آیه ۶۲.</ref>، [[سوره]] [[مائده]] [[آیه]] ۶۹<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «بی‌گمان (از) مؤمنان و یهودیان و صابئان و مسیحیان، کسانی که به خداوند و روز بازپسین ایمان آورند و کار شایسته کنند، نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره مائده، آیه ۶۹.</ref> و [[سوره]] [[حج]] [[آیه]] ۱۷<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ}} «خداوند میان کسانی که ایمان دارند و کسانی که یهودی‌اند و صابئان و مسیحیان و زرتشتیان و کسانی که شرک می‌ورزند در روز رستخیز داوری می‌کند، بی‌گمان خداوند بر هر چیزی گواه است» سوره حج، آیه ۱۷.</ref>. در این [[آیات]] صائبان از [[اهل کتاب]] و [[دین]] و در ردیف [[یهود]] و [[نصاری]] معرفی شده‌اند. لحن [[آیات]] بیانگر این است که [[آیین]] صائبان همانند [[آیین یهود]] و [[نصاری]] یک [[آیین]] [[توحیدی]] و آسمانی است و مشمول صفت [[مؤمن]] و [[استحقاق]] [[پاداش]] [[معنوی]] و [[رهایی]] از [[بیم]] و [[اندوه]] قرار گرفته‌اند و اینکه آنها هم، همانند [[پیروان]] سایر [[ادیان آسمانی]]، [[پیامبر]] و شریعتی داشته‌اند و پس از پیامبرشان به‌تدریج دچار انحرافاتی مانند [[تقدیس]] و [[پرستش]] [[ستارگان]] شده‌اند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۰-۳۲۱.</ref>.
* این اسم سه‌بار در [[قرآن کریم]] ذکر شده است: [[سوره]] بقره [[آیه]] ۶۲<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «بی‌گمان از کسانی که (به اسلام) ایمان آورده‌اند و یهودیان و مسیحیان و صابئان، کسانی که به خداوند و روز بازپسین باور دارند و کاری شایسته می‌کنند، پاداششان نزد پروردگارشان است و نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره بقره، آیه ۶۲.</ref>، [[سوره]] [[مائده]] [[آیه]] ۶۹<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَى مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «بی‌گمان (از) مؤمنان و یهودیان و صابئان و مسیحیان، کسانی که به خداوند و روز بازپسین ایمان آورند و کار شایسته کنند، نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره مائده، آیه ۶۹.</ref> و [[سوره]] [[حج]] [[آیه]] ۱۷<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَى وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا إِنَّ اللَّهَ يَفْصِلُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ}} «خداوند میان کسانی که ایمان دارند و کسانی که یهودی‌اند و صابئان و مسیحیان و زرتشتیان و کسانی که شرک می‌ورزند در روز رستخیز داوری می‌کند، بی‌گمان خداوند بر هر چیزی گواه است» سوره حج، آیه ۱۷.</ref>. در این [[آیات]] صائبان از [[اهل کتاب]] و [[دین]] و در ردیف [[یهود]] و [[نصاری]] معرفی شده‌اند. لحن [[آیات]] بیانگر این است که [[آیین]] صائبان همانند [[آیین یهود]] و [[نصاری]] یک [[آیین]] [[توحیدی]] و آسمانی است و مشمول صفت [[مؤمن]] و [[استحقاق]] [[پاداش]] [[معنوی]] و [[رهایی]] از [[بیم]] و [[اندوه]] قرار گرفته‌اند و اینکه آنها هم، همانند [[پیروان]] سایر [[ادیان آسمانی]]، [[پیامبر]] و شریعتی داشته‌اند و پس از پیامبرشان به‌تدریج دچار انحرافاتی مانند [[تقدیس]] و [[پرستش]] [[ستارگان]] شده‌اند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۰-۳۲۱.</ref>.


==علمای [[اسلام]] و [[اهل کتاب]] بودن [[صابئین]]==
== علمای [[اسلام]] و [[اهل کتاب]] بودن [[صابئین]] ==
*یکی از مباحث این است که آیا [[پیروان]] این [[دین]] [[اهل کتاب]] هستند که [[احکام]] مربوط به آنها برایشان جاری باشد یا نه؟ که دراین‌باره اختلاف‌نظرهایی وجود دارد<ref>ر.ک: زمانی، «طهارت و نجاست اهل کتاب و مشرکان در فقه اسلامی»، مجله تخصصی کلام، ش۲۶.</ref>.
* یکی از مباحث این است که آیا [[پیروان]] این [[دین]] [[اهل کتاب]] هستند که [[احکام]] مربوط به آنها برایشان جاری باشد یا نه؟ که دراین‌باره اختلاف‌نظرهایی وجود دارد<ref>ر. ک: زمانی، «طهارت و نجاست اهل کتاب و مشرکان در فقه اسلامی»، مجله تخصصی کلام، ش۲۶.</ref>.
* [[فقهای شیعه]] به خصوص قدمای آنها صائبان را از جمله [[اهل کتاب]] ندانسته و تنها [[یهود]] و [[نصاری]] و [[مجوس]] را [[اهل کتاب]] می‌‌دانستند. در مقابل این گروه از [[فقهای شیعه]] کسانی هستند که صائبان را [[اهل کتاب]] می‌‌دانند و به اخذ [[جزیه]] از آنها [[فتوا]] می‌‌دهند و از قدما می‌‌توان ابن‌جنید و از معاصرین مرحوم [[آیت‌الله]] [[سید ابوالقاسم خویی]] و [[آیت‌الله]] [[خامنه‌ای]] را می‌‌توان نام برد. همین اختلاف‌نظر در بین فقهای [[اهل سنت]] نیز کم‌وبیش وجود دارد، با این تفاوت که بیشتر آنها برخلاف [[فقهای شیعه]] [[صابئین]] را [[اهل کتاب]] می‌‌دانند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.
* [[فقهای شیعه]] به خصوص قدمای آنها صائبان را از جمله [[اهل کتاب]] ندانسته و تنها [[یهود]] و [[نصاری]] و [[مجوس]] را [[اهل کتاب]] می‌‌دانستند. در مقابل این گروه از [[فقهای شیعه]] کسانی هستند که صائبان را [[اهل کتاب]] می‌‌دانند و به اخذ [[جزیه]] از آنها [[فتوا]] می‌‌دهند و از قدما می‌‌توان ابن‌جنید و از معاصرین مرحوم [[آیت‌الله]] [[سید ابوالقاسم خویی]] و [[آیت‌الله]] [[خامنه‌ای]] را می‌‌توان نام برد. همین اختلاف‌نظر در بین فقهای [[اهل سنت]] نیز کم‌وبیش وجود دارد، با این تفاوت که بیشتر آنها برخلاف [[فقهای شیعه]] [[صابئین]] را [[اهل کتاب]] می‌‌دانند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.


==[[فرقه‌ها]]==
== [[فرقه‌ها]] ==
*صابئان همانند دیگر [[ادیان]] ابتدایی و [[توحیدی]] به فرقه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که [[اصحاب]] [[روحانیت]]، [[اصحاب]] هیکل، [[اصحاب]] اشخاص، مندایی و حرانی‌ها از جمله آنها هستند<ref>الهامی، تحقیقی درباره صابئان، ص۱۱۵-۱۱۷؛ رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۶۳.</ref>. با توجه به اینکه این [[دین]] امروز از [[ادیان]] خاموش به حساب می‌‌آید، خیلی نام و نشانی از این انشعابات و فرق نیست<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.
* صابئان همانند دیگر [[ادیان]] ابتدایی و [[توحیدی]] به فرقه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که [[اصحاب]] [[روحانیت]]، [[اصحاب]] هیکل، [[اصحاب]] اشخاص، مندایی و حرانی‌ها از جمله آنها هستند<ref>الهامی، تحقیقی درباره صابئان، ص۱۱۵-۱۱۷؛ رضایی، اصل و نسب دین‌های ایران باستان، ص۴۶۳.</ref>. با توجه به اینکه این [[دین]] امروز از [[ادیان]] خاموش به حساب می‌‌آید، خیلی نام و نشانی از این انشعابات و فرق نیست<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.


==وضعیت فعلی==
== وضعیت فعلی ==
*با توجه به اهمیت و نقش آب، در اجرای [[مراسم مذهبی]] [[صابئین]]، [[محل زندگی]] آنها معمولاً در سواحل رودخانه‌هاست. [[اعمال]] مذهبی بسیاری همچون [[غسل]] تعمید، رشادمه (عملی شبیه وضوی [[اسلامی]]) و غسل‌های [[واجب]] دیگر از جمله آنهاست. ازاین‌رو این [[قوم]] از دیرباز همواره [[مسکن]] خود را در سواحل پرآب رودخانه‌ها [[حفظ]] نموده است. امروزه نیز آنها در جنوب [[ایران]] و [[عراق]] و در کنار رودخانه‌های کارون و دجله و [[فرات]] [[زندگی]] می‌‌کنند<ref>برنجی، قوم از یاد رفته، ص۱۸۶-۱۹۲.</ref>.
* با توجه به اهمیت و نقش آب، در اجرای [[مراسم مذهبی]] [[صابئین]]، [[محل زندگی]] آنها معمولاً در سواحل رودخانه‌هاست. [[اعمال]] مذهبی بسیاری همچون [[غسل]] تعمید، رشادمه (عملی شبیه وضوی [[اسلامی]]) و غسل‌های [[واجب]] دیگر از جمله آنهاست. ازاین‌رو این [[قوم]] از دیرباز همواره [[مسکن]] خود را در سواحل پرآب رودخانه‌ها [[حفظ]] نموده است. امروزه نیز آنها در جنوب [[ایران]] و [[عراق]] و در کنار رودخانه‌های کارون و دجله و [[فرات]] [[زندگی]] می‌‌کنند<ref>برنجی، قوم از یاد رفته، ص۱۸۶-۱۹۲.</ref>.
*امروزه حدود هفتاد هزار نفر در [[عراق]] و بیست و پنج هزار نفر از ایشان در [[ایران]] [[زندگی]] می‌‌کنند. معمولاً [[صابئین]] به شغل‌های فاخر مانند زرگری، [[صنعت]] و [[تجارت]] مشغول بوده‌اند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.
* امروزه حدود هفتاد هزار نفر در [[عراق]] و بیست و پنج هزار نفر از ایشان در [[ایران]] [[زندگی]] می‌‌کنند. معمولاً [[صابئین]] به شغل‌های فاخر مانند زرگری، [[صنعت]] و [[تجارت]] مشغول بوده‌اند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۱.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش