لجاجت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

| پرسش مرتبط  = لجاجت (پرسش)

}}

موضوع لجاجت با [[پیامبر]] از جهات مختلفی در [[قرآن]] مطرح شده است. یکی شرایط و موقعیت آنان، بهانه‌جویی‌ها و انگیزه‌های لجاجت، اهداف و موضوعاتی که درباره آنها لجاجت می‌کنند و نتایج و آثار لجاجت.

#{{متن قرآن|وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَا تَبِعُوا قِبْلَتَكَ وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ * الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«و اگر برای اهل کتاب هر نشانه‌ای بیاوری از قبله تو پیروی نخواهند کرد و تو هم پیرو قبله آنان نخواهی بود و آنها نیز پیرو قبله یکدیگر نخواهند بود؛ و اگر تو پس از (وحی و) دانشی که به تو رسیده است، از خواست آنان پیروی کنی، در آن صورت بی‌گمان از ستمکارانی * کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) داده‌ایم او را می‌شناسند همان‌گونه که فرزندانشان را می‌شناسند؛ و به راستی دسته‌ای از آنان حق را دانسته پنهان می‌دارند» سوره بقره، آیه ۱۴۵-۱۴۶.</ref>. '''نکته''': لجاجت [[اهل کتاب]] در برابر [[پیامبر]] و [[دعوت]] او و [[تغییر قبله]] در این [[آیه]] مطرح شده و این لجاجت با [[علم]] و [[آگاهی]] آنها به [[حقانیت]] [[پیامبر]] بوده است {{متن قرآن|وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَا تَبِعُوا قِبْلَتَكَ}} از این [[آیه]] معلوم می‌شود که آن [[حضرت]] از معارضه و [[مقاومت]] [[اهل کتاب]] [[رنج]] می‌برد و می‌کوشید تا شاید [[قبله]] [[حق]] را بپذیرند و در یک صف درآیند تا [[دعوت]] [[خالص]] [[ابراهیم]] [[بانی]] این [[خانه]] را در برابر دنیای [[شرک]] [[احیاء]] نمایند. بیان مؤکد این [[آیه]] از [[جمود]] و [[تعصب]] آمیخته به امتیاز جویی آنها پرده بر می‌دارد و [[امید]] آن [[حضرت]] را از آنها [[قطع]] می‌نماید تا با [[اراده]] [[قاطع]] به [[قبله]] خود و انجام رسالتش روی آرد: اگر هر گونه [[دلیل]] و [[برهان]] پیش آری و آیاتی که در [[قرآن]] و [[کلام]] و شخص تو است به آنها بنمایانی، اینها [[تغییر]] جهت نمی‌دهند و پیرو [[قبله]] تو نمی‌شوند اینها خود می‌دانند که اگر از این [[قبله]] [[پیروی]] نمایند باید از همه ساخته‌ها و امتیازات خود چشم بپوشند، با آن‌که هر چه چشم دارند به آنها دوخته‌اند. آنها همیشه خود را متبوع دیده‌اند پس چگونه تابع [[قبله]] تو با همه [[احکام]] و مقرراتش می‌شوند؟ {{متن قرآن|وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ}} تو هم، به [[فرمان]] و [[برهان]] [[پروردگار]] نمی‌توانی تابع [[قبله]] آنها شوی. جمله اسمیه [[ثبات]] را می‌رساند. {{متن قرآن|وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ}} از [[قبله]] یکدیگر نیز [[پیروی]] نمی‌نمایند - گر چه در [[مخالفت]] با [[قبله]] [[اسلام]] در یک صف می‌باشند - چون مشخص هر آیینی [[قبله]] و [[احکام]] ناشی از آن است، [[پیروی]] از هر [[قبله]] [[پیروی]] از [[آیین]] است نه [[تغییر]] جهت ظاهری. {{متن قرآن|بِتَابِعٍ}}، مشعر به همین است. {{متن قرآن|وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ}}- به [[سیاق آیات]]، این خطاب تهدیدآمیز و شدید، راجع به مسئله [[قبله]] است. این [[تهدید]] متوجه کسی است که هیچ‌گاه [[پیروی]] از هوای دیگران و خواست خود نمی‌نمود - و همیشه، به خصوص راجع به [[قبله]] چشم به [[آسمان]] [[وحی]] دوخته بود: {{متن قرآن|قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ}}- تا [[پیروان]] او و [[پیشوایان]] آیینش - پس از [[علم]] به [[حق]] و تشخیص آن، از هواهای امتیازجویان و [[عوام]] [[پیروی]] ننمایند - و در گفتن [[حق]] و عمل به آن صریح و [[قاطع]] باشند. چه رسد به اینکه هواهای هواپرستان را به رنگ [[دین]] درآورند و زیر سرپوش [[مصلحت اندیشی]] آنها را توجیه و [[اثبات]] کنند. [[حق]] از جانب [[پروردگار]] و برای [[تربیت]] و [[رشد]] [[خلق]]، و سوای آن هوا و [[باطل]] و [[ستم]] است: {{متن قرآن|إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ}} {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ}}- [[ضمیر]] مفرد {{متن قرآن|يَعْرِفُونَهُ}} راجع به [[پیمبر]] یا [[قبله]] او یا هر دو از جهت ملازمت است: آنها که کتاب را دریافته و بدان رسیده - این [[پیمبر]] و احوال و [[اخلاق]] و [[آیین]] او - یا [[قبله]] و [[تحول]] و نشانه‌های آن را آن چنان می‌شناسند که منشأ و مولد و احوال و صفات و دوران [[زندگی]] پسران خود را می‌شناسند. [[رجوع]] از خطاب “یعرفونک”، به [[غایب]] “یعرفونه” - اشعار بلیغی به [[معرفت]] قبلی آنها دارد - از پیش - که به [[دنیا]] نیامده بود. این [[تشبیه]] بس رسایی است درباره شناسایی صفات و مولد و منشأ و [[دعوت]] و [[قبله]] [[پیمبر]] [[اسلام]] - زیرا [[پدران]] به پسران مورد علاقه خود این‌گونه نزدیک و شناسا هستند - ولی [[فرزندان]] [[پدران]] و همچنین [[برادران]] و دیگر [[خویشاوندان]]، یکدیگر را چنین نمی‌شناسند. {{متن قرآن|وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}} با این‌گونه شناسایی، گروهی به همان انگیزه‌های خلقی، آن [[حق]] را همی می‌پوشانند - با [[علم]] به [[حق]] - یا با [[علم]] به این [[کتمان]] - و گروه‌های دیگر را در [[گمراهی]] می‌دارند. با این‌گونه [[علم]] و [[کتمان]]، دیگر گفته‌ها و استنادهای [[اهل کتاب]] چه اعتبار و ارزشی دارد که [[مسلمانان]] بخواهند [[آیین]] و [[پیمبر]] و قبله‌شان را این [[حق]] پوشان [[دین]] فروش امضاء نمایند<ref>پرتوی از قرآن، ج۲، ص۹.</ref>.

#{{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمُ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ}}<ref>«کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم او را می‌شناسند همان‌گونه که فرزندانشان را می‌شناسند؛ کسانی که به خود زیان زده‌اند ایمان نمی‌آورند» سوره انعام، آیه ۲۰.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] درباره لجاجت [[اهل کتاب]] در مقابل [[پیامبر]] می‌فرماید: کسانی که [[کتاب الهی]] به آنان داده‌ایم، همان‌گونه که [[فرزندان]] خود خود را می‌شناسند، او را می‌شناسند؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمُ}} و نام و نشان و مشخصات او را در کتب مذهبی خود خوانده‌اند. [[یهودیان]] و [[مسیحیان]] بر اساس نویدهای [[تورات]] و [[انجیل]]، از [[ظهور]] [[پیامبر اسلام]] و خصوصیات ایشان اطلاع داشتند، ولی این اطلاعات را پنهان می‌داشتند. کسانی که به خودشان زیان رسانده‌اند، پس آنان [[ایمان]] نمی‌آورند. {{متن قرآن|الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ}} خسارت‌هایی که به [[انسان]] می‌رسد اقسامی دارد؛ گاهی به [[مال]]، گاهی به [[خویشان]] و گاهی به [[جان انسان]] خسارت وارد می‌شود. بالاترین زیان آن است که [[انسان]] [[سرمایه]] وجودی خود را از دست بدهد و در مقابل، کمال و سودی به دست نیاورد. [[کافران]] دچار این زیان [[روحی]] و جانی شده‌اند؛ زیرا [[سرمایه]] [[عمر]] خود را آگاهانه از دست داده، ولی [[ایمان]] نیاورده و کمالی کسب نکرده‌اند.

لجاجت [[مشرکان]] و مقابله آنها با [[پیامبر]] در عین [[آگاهی]] از [[حقانیت]] آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ}}.

#{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَى وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ}}<ref>«و اگر ما فرشتگان را به سوی آنان فرو می‌فرستادیم و مردگان با ایشان سخن می‌گفتند و همه چیز را پیش روی آنان گرد می‌آوردیم سر آن نداشتند که ایمان آورند مگر آنکه خداوند بخواهد اما بیشتر آنان نادانی می‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۱.</ref>.

#{{متن قرآن|كَذَلِكَ نَسْلُكُهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ * لَا يُؤْمِنُونَ بِهِ وَقَدْ خَلَتْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ * وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ * لَقَالُوا إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا}}<ref>«بدین‌گونه برای آن در دل بزهکاران راه می‌گشاییم * در حالی که بدان ایمان نمی‌آورند و شیوه (هلاک) پیشینیان گذشته است * و اگر دری از آسمان بر آنان می‌گشودیم که همواره از آن فرا می‌رفتند؛ * باز می‌گفتند ما را تنها چشم‌بندی کرده‌اند بلکه ما گروهی جادو شده‌ایم» سوره حجر، آیه ۱۲- ۱۵.</ref>.

#{{متن قرآن|وَقَالُوا قُلُوبُنَا فِي أَكِنَّةٍ مِمَّا تَدْعُونَا إِلَيْهِ وَفِي آذَانِنَا وَقْرٌ وَمِنْ بَيْنِنَا وَبَيْنِكَ حِجَابٌ فَاعْمَلْ إِنَّنَا عَامِلُونَ * قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«و گفتند: دل‌هامان برای آنچه ما را بدان فرا می‌خوانی در پوشش‌هاست و در گوش‌هامان سنگینی است و میان ما و تو پرده‌ای (افتاده) است پس هر چه می‌خواهی بکن که ما نیز می‌کنیم * بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۵-۶.</ref>.

#{{متن قرآن|لَقَدْ جِئْنَاكُمْ بِالْحَقِّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَكُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ * أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ * قُلْ إِنْ كَانَ لِلرَّحْمَنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعَابِدِينَ * فَذَرْهُمْ يَخُوضُوا وَيَلْعَبُوا حَتَّى يُلَاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي يُوعَدُونَ}}<ref>«به یقین ما برای شما حقّ را آوردیم اما بیشتر شما حقّ را نمی‌پسندید * بلکه در کاری پای فشردند، ما نیز پا می‌فشاریم * بگو: اگر برای (خداوند) بخشنده فرزندی باشد من نخستین پرستنده (ی اوی) ام * پس آنان را واگذار تا یاوه گویند و به بازی پردازند تا آن روز را که به آنان وعده می‌دهند ببینند» سوره زخرف، آیه ۷۸ و ۷۹ و ۸۱ و ۸۳.</ref>.

#{{متن قرآن|وَإِنْ يَرَوْا كِسْفًا مِنَ السَّمَاءِ سَاقِطًا يَقُولُوا سَحَابٌ مَرْكُومٌ}}<ref>«و چون پاره‌ای از آسمان را ببینند که فرو می‌افتد می‌گویند ابری انباشته است» سوره طور، آیه ۴۴.</ref>.

#{{متن قرآن|وَهُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلَى * ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى * فَأَوْحَى إِلَى عَبْدِهِ مَا أَوْحَى * مَا كَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَى * أَفَتُمَارُونَهُ عَلَى مَا يَرَى * وَلَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْرَى * عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَى * عِنْدَهَا جَنَّةُ الْمَأْوَى * إِذْ يَغْشَى السِّدْرَةَ مَا يَغْشَى * مَا زَاغَ الْبَصَرُ وَمَا طَغَى * لَقَدْ رَأَى مِنْ آيَاتِ رَبِّهِ الْكُبْرَى * أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى * وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى}}<ref>«و او در افق فراتر بود * سپس نزدیک شد و فروتر آمد * آنگاه (میان او و پیامبر) به اندازه دو کمان یا نزدیک‌تر رسید * پس (خداوند) به بنده خود وحی کرد، آنچه وحی کرد * دل، آنچه می‌دید، دروغ نگفت * پس آیا شما با او در آنچه می‌بیند، بگو- مگو می‌کنید؟ * و به یقین او را در فرودی دیگر، (نیز) دیده بود * کنار درخت سدری که در واپسین جای است * که نزد آن بوستان‌سراست * هنگامی که آن درخت سدر را فرو پوشاند، آنچه فرو پوشاند * چشم (وی سوی دیگر) نگشت و کژ ندید * بی‌گمان برخی از نشانه‌های بزرگ پروردگارش را دیده است * آیا بت‌های “لات” و “عزّی” را (شایسته پرستش) دیده‌اید؟ * و آن سومین بت دیگر “منات” را؟» سوره نجم، آیه ۷-۲۰.</ref>.

# [[آرامش‌بخشی]] و تسلای [[خداوند]] به [[پیامبر]] به جهت لجاجت [[مشرکان]] در شرک‌ورزی خود:{{متن قرآن|وَيُنْذِرَ الَّذِينَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا * مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ وَلَا لِآبَائِهِمْ كَبُرَتْ كَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ إِنْ يَقُولُونَ إِلَّا كَذِبًا * فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَفْسَكَ عَلَى آثَارِهِمْ إِنْ لَمْ يُؤْمِنُوا بِهَذَا الْحَدِيثِ أَسَفًا}}؛

# [[انذار]] [[دشمنان]] لجوج [[پیامبر]] از اهداف [[قرآن]] و [[رسالت]] آن [[حضرت]]: {{متن قرآن|فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ... وَتُنْذِرَ بِهِ قَوْمًا لُدًّا}}؛

# [[مشرکان]] ومنکران [[دعوت پیامبر]] چنان لجوجند که اگر با چشم خود ببینند قطعه‌ای از [[سنگ‌های آسمانی]] به عنوان [[عذاب الهی]] [[سقوط]] می‌کند {{متن قرآن|وَإِنْ يَرَوْا كِسْفًا مِنَ السَّمَاءِ سَاقِطًا}} می‌گویند: [[اشتباه]] می‌کنید، این سنگ نیست، این [[ابر]] متراکم است که بر [[زمین]] فرو می‌ریزد {{متن قرآن|يَقُولُوا سَحَابٌ مَرْكُومٌ}} کسانی که این [[قدر]] لجوج باشند که حقایق [[حسی]] را منکر شوند و [[سنگ‌های آسمانی]] را به ابرهای متراکم [[تفسیر]] کنند، با اینکه همه کس [[ابر]] را به هنگامی که نزدیک به [[زمین]] می‌شود دیده‌اند که چیزی جز مجموعه بخار نیست، چگونه این بخار لطیف متراکم می‌شود و تبدیل به سنگ می‌گردد؟ این افراد تکلیفشان در برابر حقایق [[معنوی]] روشن است؛

# [[پیامبر]] [[مأمور]] افشای سرسختی [[مشرکان]] صدراسلام درترک [[پرستش]] [[خداوند]] حتی در فرض محال، تن دادن [[پیامبر]] به [[پرستش]] معبودهای آنان {{متن قرآن|قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ * وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ}}.

#{{متن قرآن|فَإِنْ حَاجُّوكَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ وَجْهِيَ لِلَّهِ وَمَنِ اتَّبَعَنِ وَقُلْ لِلَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْأُمِّيِّينَ أَأَسْلَمْتُمْ فَإِنْ أَسْلَمُوا فَقَدِ اهْتَدَوْا وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«پس اگر با تو، به چون و چرا برخاستند بگو: من روی تسلیم به خداوند آورده‌ام و (نیز) هر کس از من پیروی کرده است (چنین است) و به اهل کتاب و درس ناخواندگان (مشرک) بگو: آیا اسلام می‌آورید؟ آنگاه اگر اسلام آوردند که رهیاب شده‌اند و اگر رو گرداندند، بی‌گمان بر تو جز پیام‌رسانی نیست و خداوند به (حال) بندگان بیناست» سوره آل عمران، آیه ۲۰.</ref>.

#{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}<ref>«بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش «4»، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref>.

'''نتیجه''': در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:

# لجاجت و سرسختی [[مسیحیان]] در برابر [[حق]]، عامل [[دعوت]] آنان به [[مباهله]] از سوی [[پیامبر اکرم]] و [[لعنت خدا]] بر دروغ‌گویان از آثار لجاجت و [[تعصب]]: {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}؛

# [[مجادله]] [[مشرکان]] در حضور [[پیامبر]] درباره [[قرآن]] و [[رسالت]] ایشان، از سر لجاجت و عنادورزی: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ وَجَعَلْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَفِي آذَانِهِمْ وَقْرًا وَإِنْ يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لَا يُؤْمِنُوا بِهَا حَتَّى إِذَا جَاءُوكَ يُجَادِلُونَكَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلَّا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ}}؛

# لجاجت [[مجرمان]] سردمدار [[مکه]] از [[ایمان]] به [[رسالت پیامبر]] و [[آیات]] [[خدا]] با [[مکر]] و به بهانه‌های واهی: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكَابِرَ مُجْرِمِيهَا لِيَمْكُرُوا فِيهَا وَمَا يَمْكُرُونَ إِلَّا بِأَنْفُسِهِمْ وَمَا يَشْعُرُونَ * وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ رُسُلُ اللَّهِ...}}،

# لجاجت و [[روح]] حق‌ناپذیری [[مشرکان]]، [[مانع]] تأثیر نهایی [[دعوت]] و [[هدایت]] [[پیامبر]] در آنان {{متن قرآن|وَإِذَا رَأَوْكَ إِنْ يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا * إِنْ كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَنْ صَبَرْنَا عَلَيْهَا}} و نتیجه و آثار آن [[گمراهی]] و [[عذاب الهی]] است {{متن قرآن|وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا}}.

# لجاجت [[کافران]] در برابر [[دعوت]] [[مردم]] و [[انذار]] [[پیامبر]] عامل [[عذاب الهی]] برای آنان: {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَا فِي أَعْنَاقِهِمْ أَغْلَالًا فَهِيَ إِلَى الْأَذْقَانِ فَهُمْ مُقْمَحُونَ * وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ}}؛

# [[امتناع]] [[مشرکان]] عصر [[بعثت پیامبر]] از [[اقرار]] به [[ربوبیت خدا]] بر تمام هستی به رغم [[مشاهده]] نقش او در [[جهان آفرینش]]: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ قُلْ أَفَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ لَا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعًا وَلَا ضَرًّا}}؛

# [[فرمان پیامبر]] به [[سجده]] کردن [[مشرکان]] [[صدر اسلام]] برای [[خدای رحمان]]، موجب [[نفرت]] فزون‌تر آنان از [[سجده]] و لجاجت و دوری آنها از راه [[حق]]: {{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اسْجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَمَا الرَّحْمَنُ أَنَسْجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَزَادَهُمْ نُفُورًا}}؛

# [[اصرار]] و لجاجت [[مشرکان]] در [[مخالفت]] با [[دعوت پیامبر]] نمودی از [[حق]] گریزی و لجاجت آنان: {{متن قرآن|لَقَدْ جِئْنَاكُمْ بِالْحَقِّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَكُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ}}<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۵۷۷-۵۸۹.</ref>.