توبه در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
خط ۸۰: خط ۸۰:
* براساس برخی از [[آیات]] و [[روایات]] [[پذیرش]] [[توبه]] امری ضروری است یعنی اگر شخصی [[توبه]] واقعی کرد [[توبه]] او مورد [[پذیرش]] قرار خواهد گرفت:
* براساس برخی از [[آیات]] و [[روایات]] [[پذیرش]] [[توبه]] امری ضروری است یعنی اگر شخصی [[توبه]] واقعی کرد [[توبه]] او مورد [[پذیرش]] قرار خواهد گرفت:
#{{متن قرآن|وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ}}<ref>«و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم که آنان که از پرستش من سر برمی‌کشند به زودی با خواری در دوزخ درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۶۰.</ref>؛ [[سنت الهی]] بر این [[استوار]] است که توبۀ [[بندگان]] را بپذیرد<ref>ر. ک: دانشنامۀ نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۱۷ ـ ۲۱۸.</ref>.
#{{متن قرآن|وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ}}<ref>«و پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا پاسختان دهم که آنان که از پرستش من سر برمی‌کشند به زودی با خواری در دوزخ درمی‌آیند» سوره غافر، آیه ۶۰.</ref>؛ [[سنت الهی]] بر این [[استوار]] است که توبۀ [[بندگان]] را بپذیرد<ref>ر. ک: دانشنامۀ نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۱۷ ـ ۲۱۸.</ref>.
# ظاهر برخی [[آیات]] مانند: {{متن قرآن|إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«(پذیرش) توبه بر خداوند تنها برای آنان است که از نادانی کار زشتی انجام می‌دهند سپس زود توبه می‌کنند پس، این کسانند که خداوند توبه آنها را می‌پذیرد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۷.</ref> و نیز مدلول التزامی ادله‌‌ای که [[توبه]] را بر [[گنهکاران]] [[واجب]] می‌‌کنند، این است که [[قبول توبه]] بر [[خداوند]] [[واجب]] باشد و گرنه در مواردی که [[توبه]] پذیرفته نمی‌‌شود لازم می‌‌آید [[فرمان الهی]] به [[توبه]] لغو و [[بیهوده]] باشد و صادر شدن لغو از [[خداوند حکیم]] محال است، چنانکه ذکر [[وصف]] "[[رحیم]]" بعد از "[[غفور]]" و "[[توّاب]]" در موارد فراوانی از [[آیات قرآن کریم]] نظیر: {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«جز کسانی که توبه کردند و به اصلاح (کار خود) پرداختند و (پوشیده‌ها را) روشن بیان داشتند، که آنان را می‌آمرزم و من توبه‌پذیر بخشاینده‌ام» سوره بقره، آیه ۱۶۰.</ref> گویای این است که قبول توبۀ [[خطاکاران]] نه از روی [[الزام]] و [[اجبار]] بلکه از سر [[احسان]] و [[کرم]] است<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref>.
# ظاهر برخی [[آیات]] مانند: {{متن قرآن|إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«(پذیرش) توبه بر خداوند تنها برای آنان است که از نادانی کار زشتی انجام می‌دهند سپس زود توبه می‌کنند پس، این کسانند که خداوند توبه آنها را می‌پذیرد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۷.</ref> و نیز مدلول التزامی ادله‌‌ای که [[توبه]] را بر [[گنهکاران]] [[واجب]] می‌‌کنند، این است که [[قبول توبه]] بر [[خداوند]] [[واجب]] باشد و گرنه در مواردی که [[توبه]] پذیرفته نمی‌‌شود لازم می‌‌آید [[فرمان الهی]] به [[توبه]] لغو و [[بیهوده]] باشد و صادر شدن لغو از [[خداوند حکیم]] محال است، چنانکه ذکر وصف "[[رحیم]]" بعد از "[[غفور]]" و "[[توّاب]]" در موارد فراوانی از [[آیات قرآن کریم]] نظیر: {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«جز کسانی که توبه کردند و به اصلاح (کار خود) پرداختند و (پوشیده‌ها را) روشن بیان داشتند، که آنان را می‌آمرزم و من توبه‌پذیر بخشاینده‌ام» سوره بقره، آیه ۱۶۰.</ref> گویای این است که قبول توبۀ [[خطاکاران]] نه از روی [[الزام]] و [[اجبار]] بلکه از سر [[احسان]] و [[کرم]] است<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref>.
#{{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ}}<ref>«بگو: ای بندگان من که با خویش گزافکاری کرده‌اید! از بخشایش خداوند ناامید نباشید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد؛ بی‌گمان اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره زمر، آیه ۵۳.</ref>؛ در این آیۀ برای تمام [[گناهان]] وعدۀ [[پذیرش]] [[توبه]] آمده است: چنانکه در آیۀ {{متن قرآن|وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى}}<ref>«و به راستی من آمرزنده آن کسم که توبه کند و ایمان آورد و کاری شایسته کند سپس به راه آید» سوره طه، آیه ۸۲.</ref> مطلقا دربارۀ [[توبه]] از هر گناهی وعدۀ [[پذیرش]] و [[آمرزش]] آمده است و از آنجا که [[خلف]] [[وعده]] از [[خداوند حکیم]] [[قبیح]] و محال است [[عقل]] به شکل قطعی به [[لزوم]] [[پذیرش]] [[توبه]] [[حکم]] می‌‌کند<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج ۴، ص ۲۳۸.</ref>.<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref> باید توجه داشت وعدۀ [[پذیرش]] [[توبه]] برای ایجاد [[امید]] در [[دل]] [[گنهکاران]] است و در قلمرو [[تربیت]] تنها [[ترساندن]] کافی نیست، بلکه کنار آن باید [[امید]] را هم پرورش داد<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref>.  
#{{متن قرآن|قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ}}<ref>«بگو: ای بندگان من که با خویش گزافکاری کرده‌اید! از بخشایش خداوند ناامید نباشید که خداوند همه گناهان را می‌آمرزد؛ بی‌گمان اوست که آمرزنده بخشاینده است» سوره زمر، آیه ۵۳.</ref>؛ در این آیۀ برای تمام [[گناهان]] وعدۀ [[پذیرش]] [[توبه]] آمده است: چنانکه در آیۀ {{متن قرآن|وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَى}}<ref>«و به راستی من آمرزنده آن کسم که توبه کند و ایمان آورد و کاری شایسته کند سپس به راه آید» سوره طه، آیه ۸۲.</ref> مطلقا دربارۀ [[توبه]] از هر گناهی وعدۀ [[پذیرش]] و [[آمرزش]] آمده است و از آنجا که [[خلف]] [[وعده]] از [[خداوند حکیم]] [[قبیح]] و محال است [[عقل]] به شکل قطعی به [[لزوم]] [[پذیرش]] [[توبه]] [[حکم]] می‌‌کند<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج ۴، ص ۲۳۸.</ref>.<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref> باید توجه داشت وعدۀ [[پذیرش]] [[توبه]] برای ایجاد [[امید]] در [[دل]] [[گنهکاران]] است و در قلمرو [[تربیت]] تنها [[ترساندن]] کافی نیست، بلکه کنار آن باید [[امید]] را هم پرورش داد<ref>ر. ک: احمدپور، مهدی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص ۵۰ ـ ۵۸.</ref>.  
# [[امام علی]] {{ع}} در عباراتی با اشاره به آیۀ {{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«و هر کس کار بدی کند یا بر خود ستم روا دارد سپس از خداوند آمرزش بخواهد خداوند را آمرزنده‌ای بخشاینده خواهد یافت» سوره نساء، آیه ۱۱۰.</ref> فرمودند: «کسی را که [[توفیق]] [[توبه]] دهند از پذیرفته شدن [[توبه]] [[محروم]] نماند»<ref>{{متن حدیث|وَ مَنْ أُعْطِیَ التَّوْبَةَ لَمْ یُحْرَمِ الْقَبُولَ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۵.</ref>.
# [[امام علی]] {{ع}} در عباراتی با اشاره به آیۀ {{متن قرآن|وَمَنْ يَعْمَلْ سُوءًا أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«و هر کس کار بدی کند یا بر خود ستم روا دارد سپس از خداوند آمرزش بخواهد خداوند را آمرزنده‌ای بخشاینده خواهد یافت» سوره نساء، آیه ۱۱۰.</ref> فرمودند: «کسی را که [[توفیق]] [[توبه]] دهند از پذیرفته شدن [[توبه]] [[محروم]] نماند»<ref>{{متن حدیث|وَ مَنْ أُعْطِیَ التَّوْبَةَ لَمْ یُحْرَمِ الْقَبُولَ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۱۳۵.</ref>.
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش