صیحه آسمانی که از نشانه‌های حتمی ظهور است چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از [[نشانه‌های حتمی ظهور]]، [[صیحه]] یا ندایی است که از [[آسمان]] شنیده می‌شود. این صدا به گونه‌ای است که همه [[مردم]] آن را می‌شنوند. در این [[صیحه]] گفته می‌شود که [[حق]] با [[علی]] و [[شیعیان]] اوست و با [[معرفی امام مهدی]] {{ع}} [[دستور]] به [[اطاعت]] از ایشان می‌دهد. بعد از این ندا، صدایی هم از [[زمین]] شنیده می‌شود که [[مردم]] را از [[اجابت]] [[دعوت]] [[حضرت]] بازمی‌دارد. این ندای دوم از [[شیطان]] است.

* از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] [[ندای آسمانی]] است که [[صیحه]] نام دارد. منظور از [[صیحه]]، صدایی است که در آستانۀ [[ظهور امام زمان]] {{ع}} طنین انداز شده و همۀ [[مردم]] آن را می‌شنوند. برای این [[صدای آسمانی]] غیر از تعبیر [[صیحه]]، از تعابیر دیگر همچون "نداء"، "صوت" و "فزع" اعلان"، "فزعه" و "هدّه" نیز استفاده شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص ۳۴ ـ ۳۶؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۹۸؛ [[علی رضا امامی میبدی|امامی میبدی، علی رضا]]، [[آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی (کتاب)|آموزه‌های مهدویت در آثار علامه طباطبائی]]، ص ۱۹۷؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ج۲، ص۵۸، ۵۹؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۹۸؛ [[زهرا خیراللهی|خیراللهی، زهرا]]؛ [[فخری سادات موسوی شکور|موسوی شکور،فخری سادات]]، [[علائم ظهور در آیات قرآن (مقاله)|علائم ظهور در آیات قرآن]]، ص ۲۳۵ـ ۲۳۷</ref> ممکن است اینها تعبیرهایی گوناگون از یک حادثه و یا دست‌کم، اَشکال گوناگون یک حادثه باشند. مراد از همه آنها، بلند شدن صدایی در [[آسمان]] است. ولی به اعتبار اینکه صدای [[عظیم]]، بیدارباشی است که همه را متوجه خود می‌کند و نیز موجب [[وحشت]] عمومی و ایجاد [[دلهره]] و [[اضطراب]] می‌گردد، به آن [[صیحه]]، فزعه، صوت و نداء که هریک بیانگر ویژگی از آن حادثه‌اند، اطلاق شده است. این احتمال هم وجود دارد که آنها سه حادثه جدای از هم باشند که در یک زمان رخ نمی‌دهند، بلکه ابتدا صدایی [[عظیم]] همه را متوجه خود می‌کند ([[صیحه]])، به دنبال آن صدایی هولناک، [[مردم]] را به [[وحشت]] می‌اندازد (فزعه) و آنگاه [[صدایی از آسمان]] شنیده می‌شود که [[مردم]] را به سوی [[مهدی]] {{ع}} فرا می‌خواند (نداء).<ref>ر.ک. [[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۴۴۱ ـ ۴۴۴؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴ ـ ۲۸۷</ref>

* وقوع [[صیحه]] به گونه‌ای خواهد بود که همۀ [[مردم]] را متوجه [[ظهور]] خواهد کرد. [[ندای آسمانی]]، صدایی است که از آسمان، توسط [[جبرئیل]] [[امین]] بلند می‌شود و در آن به معرفی [[حضرت مهدی]] {{ع}} و بیان نام و نسب و [[حقانیت]] او و پیروانش می‌پردازد و پس از آن، [[امام عصر]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند. با توجه به [[کینه]] توزی و دشمنی [[شیطان]] نسبت به [[فرزندان آدم]] و سعی در [[گمراه]] نمودن آنان، از طرف او نیز ندایی به گوش رسیده و باعث سردرگمی [[مردم]] می‌شود<ref> ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۹.: زراره می گوید به امام صادق {{ع}} عرض کردم: {{متن حدیث|"عجبت اصلحك الله و اني لا عجب من القائم كيف يقاتل مع ما يرون من العجائب من خسف البيداء بالجيش و من النداء الذي تكون من السماء؟ فقال: إن الشيطان لا يدعهم حتي ينادي كما نادي برسول الله (ص) يوم العقبة"}}؛ در شگفتم خداوند [[امر]] شما را اصلاح کند (یا شما را به سلامت دارد) و من در عجبم از قائم(ع) که چگونه با او جنگ می‌کنند با وجود آنچه از شگفتی‌ها می‌بینند از فرو بردن زمین سپاه را و آن صدا که از آسمان می‌باشد؟ پس حضرت فرمود: همانا شیطان آنا را رها نمی‌کند؟ تا جایی که ندا کند، همچنان که [مربوط] به رسول خدادر روز عقبه ندا کرد.</ref>؛ البته این صدا با ندای [[دعوت]] به سوی حضرت متفاوت بوده و اگر [[انسان]] به آن دو ندا توجه کرده و با هم مقایسه کند پی به صحّت و درستی ندای [[حق]] می‌برد، مانند اینکه ندای [[حق]] از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای [[باطل]] و شیطانی، [[زمینی]] است، یعنی تفاوت آسمانی و [[زمینی]] بودن در نداها وجود دارد و این برای [[مردم]] قابل تشخیص است<ref>ر.ک. [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ [[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص ۳۴ ـ ۳۶؛ [[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۲۰۷؛ [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۸۱، ۸۲؛ [[آفتاب مهر (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۸۰ ـ ۸۲؛ [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷</ref> و نیز مراجعه به [[راویان حدیث]] یکی دیگر از راه‌های تشخیص ندای [[حق]] از [[باطل]] است<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۲۶۶، ۲۶۷؛ غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۸: زاره می‌گوید: از امام صادق {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{متن حدیث|"یُنَادِی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْأَمِیرُ وَ یُنَادِی مُنَادٍ أَنَّ عَلِیّاً وَ شِیعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ یُقَاتِلُ اَلْمَهْدِیَّ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اَلشَّیْطَانَ یُنَادِی أَنَّ فُلاَناً وَ شِیعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِی أُمَیَّةَ قُلْتُ فَمَنْ یَعْرِفُ اَلصَّادِقَ مِنَ اَلْکَاذِبِ قَالَ یَعْرِفُهُ اَلَّذِینَ کَانُوا یَرْوُونَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ یَکُونُ قَبْلَ أَنْ یَکُونَ وَ یَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ اَلْمُحِقُّونَ اَلصَّادِقُونَ"}}؛ ندا کنندهای از آسمان ندا می‌کند که "فقط فلانی امیر است" و آواز دهندهای دیگر ندا می‌کند فقط علی {{ع}} و پیروان او پیروزند. گفتم: پس چه کسی پس از این با مهدی {{ع}} می‌جنگد؟ فرمود؟ شیطان آواز می‌دهد "همانا فلانی و پیروانش پیروزند". شعار به نفع مردی از بنی امیّه. عرض کردم: پس چه کسی می‌تواند راست را از دروغ باز شناسد؟ امام فرمودند: آن را می‌شناسد کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند و آن را بیان می‌کنند قبل از آن که واقع شود و می‌دانند که آنان دارای حقّند و صادق هستند».</ref>. [[ندای آسمانی]] در سال قبل از [[ظهور]] اتفاق می‌افتد، هنگامی‌ که [[شرایط ظهور]] [[منجی]] فراهم شود و [[خداوند]]، زمان را برای [[امر]] [[ظهور]] مناسب بداند به [[مردم]] این [[آگاهی]] را می‌دهد که [[خداوند]]، اجازه [[ظهور]] را صادر کرده است.<ref>ر.ک. [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[رخدادهای ظهور (کتاب)|رخدادهای ظهور]]، ص ۲۲ - ۲۴</ref> زمان این ندا در [[احادیث]]، گوناگون، ۲۳ ماه [[رمضان]]، [[ماه رجب]]، ماه [[محرم]] و روز [[عاشورا]]، گفته شده است. [[ویژگی]] این ندا آن است که هر کس در [[زمین]] است، آن را به زبان خود می‌شنود.<ref>ر.ک. [[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۸۱ ـ ۸۲؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، [[گفتارهای مهدوی (کتاب)|گفتارهای مهدوی]]، ص ۱۹۸.</ref>

# روایاتی که از ندای به نام [[قائم]] {{ع}} بدون پرداختن به ندای [[باطل]]، [[خبر]] می‌دهند؛ [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند:<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۱۲۸: «وَ إِنَّ مِنْ عَلاَمَاتِ خُرُوجِهِ خُرُوجَ اَلسُّفْيَانِيِّ ... وَ مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِهِ وَ اِسْمِ أَبِيهِ»</ref> «از [[نشانه‌های ظهور]]، [[خروج سفیانی]] و ... ندادهندهای است که به نام او ([[قائم]] {{ع}}) و پدرش ندا می‌دهد.»<ref>ر.ک. [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ پس از ظهور (کتاب)|تاریخ پس از ظهور]]، ص ۱۱۵ ـ ۱۱۸</ref>

# روایایی که از ندا به [[حقانیت]] [[امیرالمؤمنین]] ({{ع}}] و [[اهل بیت]] {{ع}} سخن می‌‌گوید: [[سیوطی]] از [[نعیم بن حماد]] [[روایت]] کرده است که [[امام علی بن ابی طالب]] {{ع}} فرمود<ref>سیوطی، جلال الدین، الحاوی للفتاوی؛ ج ۲، ص ۱۴۰: {{متن حدیث|"إِذَا نَادَی مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ اَلْحَقَّ فِی آلِ مُحَمَّدٍ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَظْهَرُ اَلْمَهْدِیُّ عَلَی أَفْوَاهِ اَلنَّاسِ، وَ یُشْرَبُونَ حُبَّهُ، فَلاَ یَکُونُ لَهُمْ ذِکْرُ غَیْرِهِ"}}</ref>: هرگاه این ندا از [[آسمان]] برخاست که: "[[حق]] با [[آل محمد]] {{ع}} است" در آن هنگام نام [[مهدی]] بر سر زبان‌ها افتد، [[مردم]] از [[دوستی]] او سیراب شوند و جز او را یاد نکنند».<ref>ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ پس از ظهور، ص ۱۱۵ - ۱۱۸.</ref>

* روایاتی که به طور اجمال وجود ندا و حتمی بودن آن را بیان می‌کنند: [[صدوق]] به [[سند]] خود از میمون البان و او هم از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] کرده است: {{متن حدیث|خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ اَلْقَائِمِ... وَ اَلْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ اَلسَّمَاءِ}}<ref>الصدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة (نسخه خطی).</ref>. پنج نشانه پیش از [[ظهور قائم]] پدید می‌آید ... و ندادهنده‌ای از آسمان. [[شیخ مفید]] به [[سند]] خود از [[ابو حمزه ثمالی]] [[نقل]] می‌کند: {{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ خُرُوجُ اَلسُّفْيَانِيِّ مِنَ اَلْمَحْتُومِ قَالَ نَعَمْ وَ اَلنِّدَاءُ مِنَ اَلْمَحْتُومِ}}<ref>المفید، محمد بن محمد، همان؛ ص ۳۳۸.</ref> به [[حضرت باقر]] {{ع}} عرض کردم: آیا [[خروج سفیانی]] حتمی است؟ فرمود: آری، و ندا هم حتمی است. [[نعمانی]] هم به [[سند]] خود از [[عبد الله]] بن سنان [[روایت]] کرده است که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: النداء من المحتوم ..<ref>النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۱۳۴.</ref>. ندا امری حتمی است.  

* روایاتی که از دو گونه ندا سخن می‌گوید: ندای [[حق]] و ندای [[باطل]] که یکی پس از دیگری روی خواهد داد:

* روایاتی که از ندای به نام [[قائم]] {{ع}} بدون پرداختن به ندای [[باطل]]، [[خبر]] می‌دهند:

[[نعمانی]] به [[سند]] خود از [[محمد بن مسلم]] [[روایت]] کرده است که [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|نَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ بِاسْمِ اَلْقَائِمِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَيَسْمَعُ مَا بَيْنَ اَلْمَشْرِقِ إِلَى اَلْمَغْرِبِ فَلاَ يَبْقَى رَاقِدٌ إِلاَّ قَامَ وَ لاَ قَائِمٌ إِلاَّ قَعَدَ وَ لاَ قَاعِدٌ إِلاَّ قَامَ عَلَى رِجْلَيْهِ مِنْ ذَلِكَ اَلصَّوْتِ وَ هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِيلَ اَلرُّوحِ اَلْأَمِينِ}}<ref>النعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة؛ ص ۲۷۴.</ref>. منادیی از آسمان به نام [[قائم]] صدا می‌زند و بیدرنگ همه اهل شرق و غرب [[جهان]] آن را می‌شنوند؛ در نتیجه خفته‌ای نیست مگر آن که برمی‌خیزد و می‌ایستد و ایستاده‌ای نیست جز آن که می‌نشیند و هیچ نشسته‌ای نیست مگر آن که می‌ایستد. این صدا، صدای [[جبرئیل]] [[روح]] الامین است. همچنین [[ابو بصیر]] [[روایت]] کرده است که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود:{{متن حدیث| إِنَّ اَلْقَائِمَ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ يُنَادَى اِسْمُهُ لَيْلَةَ ثَلاَثٍ وَ عِشْرِينَ...}}<ref>الطوسی، محمد بن الحسن، الغیبة؛ ص ۲۷۴.</ref>. بی‌تردید در شب بیست و سوم ماه [[رمضان]]، به نام [[قائم]] - که [[درود]] [[خدا]] بر او باد - ندا داده می‌شود ... از مجموع این [[اخبار]] و [[اخبار]] گذشته به دست می‌آید که [[روایات]] "صدا و [[صیحه]]"، "هول و هراس" و "ندا"، هر سه دسته به مفهومی مشترک و رویدادی واحد اشاره می‌کنند و در [[حقیقت]]، تعارضی بین آنها نیست. هر چند شیوه‌های بیان [[خبر]]، گوناگون می‌باشد.

# زمان وقوع آن دو در [[شب جمعه]] بیست و سوم ماه [[رمضان]] میباشد.

# همه آنها ([[صیحه]]، هول و هراس و ندا) موجب جلب توجه فراوان خواهند شد.

# مقصود از ندایی که حتمی است، ندای [[جبرئیل]] به نام [[قائم]] {{ع}} است.

# مراد از "ندای به [[حق]]"، جز این ندا نیست.

# منظور از صدای [[جبرئیل]] همین نداست.

# آن نشانه‌ای که گردن [[دشمنان]] [[خدا]] را خاضع می‌گرداند، همین نداست.

# هول و هراسی که دوشیزگان را از پس پردههایشان بیرون می‌آورد، حاصل همین نداست.

# زمان تعیین شده برای ندا نیز بیست و سوم ماه [[رمضان]] است.

«صدایی از آسمان که گاه از آن به "[[صیحه]]" تعبیر می‌شود، یکی دیگر از نشانه‌های مهم [[ظهور امام عصر]] {{ع}} شمرده می‌شود. بنا بر برخی [[احادیث]]، این علامت نیز حتمی است. موضوع [[ندای آسمانی]]، به منابع [[شیعه]] اختصاص ندارد؛ بلکه در [[احادیث]] [[اهل سنت]] هم فراوان آمده است. فراوانی [[احادیث]] [[ندای آسمانی]] به اندازه‌ای است که برای نمونه در [[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]] [[محمد بن ابراهیم نعمانی|نعمانی]] از شصت و هشت [[حدیث]] [[باب]] [[علائم]]، سی [[حدیث]]، درباره این نشانه سخن می‌گوید. البته این فراوانی، غیر از [[احادیث]] دیگر باب‌ها و دیگر کتاب‌هاست. در برخی [[احادیث]] ندا، به [[آیه]] ‌{{متن قرآن|إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً}}<ref>سوره شعراء، آیه ۴.</ref>، [[استدلال]] و گویا [[ندای آسمانی]]، مصداقی برای این [[آیه]]، شمرده شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۸ و ۲۷۱ باب ۱۴، ح ۱۹ و ۳۳.</ref>.

علامت دیگر ذکر شده، "فزعه" است که به معنای [[ترس]] و وحشت آمده است. آیا فزعه، علامت دیگری غیر از ندا و [[صیحه]] است و یا همان علامت است؟ معنای لغوی فزعه با [[صیحه]]، متفاوت است؛ ولی می‌تواند لازم آن معنا باشد؛ یعنی مراد از فزغه، [[ترس]] و وحشتی است که به سبب [[صیحه]] آسمانی پدید می‌آید، اگر چه [[دلیل]] متقنی بر یکی بودن این دو علامت وجود ندارد. آنچه باعث تصور ترادف آنها می‌شود، برداشت نادرست از [[صیحه]] است که به نظر می‌رسد منشأ این اشتباه، شباهتی است که از [[احادیث]] درباره [[صیحه]] و فزعه استفاده می‌شود. برای [[مثال]]، در برخی نقل‌ها می‌خوانیم که: صدا در ماه [[رمضان]] خواهد بود<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۲ و ۲۶۷ و ۳۰۱.</ref>. از سویی، فزعه هم در ماه [[رمضان]] ذکر شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۰ و ۲۶۲ باب ۱۴، ح ۸ و ۱۱.</ref>. از این رو، [[صیحه]] و فزعه را یکی تصور کرده‌اند <ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ الغیبة الکبری (کتاب)|تاریخ الغیبة الکبری]]، ص ۵۹۷، [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴.</ref>. به‌ویژه که در [[حدیث]]، ماده فزع با [[صیحه]]، جمع شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۷ باب ۱۴، ح ۱۷ (به نقل از آن در بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۳۴).</ref>؛ ولی به نظر می‌رسد چنین نیست و فزعه، علامتی غیر از [[صیحه]] و ندا است. گذشته از تفاوت معنای آنها با یکدیگر، [[احادیث]]، فزعه را در ماه [[رمضان]] می‌دانند، این که ندا یا [[صیحه]] در ماه [[رمضان]] باشد، قطعی نیست و همه [[اخبار]]، این مطلب را نمی‌گویند. [[دلیل]] دیگر آن که‌ در یک [[حدیث]]، ندا و فزعه به عنوان دو علامت در کنار هم ذکر شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۸۰ باب ۱۴، ح ۴۵- ۴۷، الغیبة، طوسی، ص ۴۴۴، کمال الدین، ص ۶۸۴.</ref> که نشان می‌دهد ندا با فزعه، تفاوت دارد. ندایی که هنگام [[ظهور]] به گوش می‌رسد از دو [[ناحیه]] است: اول از [[جبرئیل]] که [[مردم]] را به [[مهدی]] {{ع}} می‌خواند و دوم از [[شیطان]] که در [[مردم]] [[تردید]] ایجاد می‌کند. برخی از این [[احادیث]] می‌گویند که ندای [[جبرئیل]] از آسمان و ندای [[ابلیس]] از سوی [[زمین]] بلند می‌شود<ref>ر.ک: ص ۲۰۷، ح ۱۲۶۸.</ref>. از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیده شد: چگونه [[مردم]] با دیدن عجایبی مانند [[خسف بیدا]] و [[ندای آسمانی]] باز هم با [[قائم]] [[مبارزه]] می‌کنند؟ [[امام]] فرمود: "چون [[شیطان]]، آنان را رها نمی‌کند و او هم ندایی دارد"<ref>کمال الدین، ص ۶۷۹ (باب علائم، روایت هشتم).</ref>. این سخن [[امام،]] [[دلیل]] خوبی بر وجود دو فریاد از سوی دو [[قطب]] مخالف الهی و شیطانی است. در [[احادیث]] دیگری از [[امام]] پرسیده‌اند که: [[مردم]] می‌گویند دو ندا چگونه تشخیص داده می‌شود؟ که این پرسش نیز نشانگر ذهنیت [[عامه]] [[مردم]] درباره تعدد نداست؛ اما حال باید [[دید]] که این [[دعوت]] چیست؟ و مضمون دو ندا چه خواهد بود؟ از [[احادیث]] بسیاری استفاده می‌شود که ندای [[جبرئیل]] به منظور معرفی [[مهدی]] {{ع}} به [[مردم]] [[جهان]] است. مضمون برخی از [[احادیث]] این گونه است: منادی از آسمان، نام [[قائم]] {{ع}} را می‌گوید و اهل شرق و غرب آن را می‌شنوند ... [[جبرئیل]] نام [[صاحب]] الأمر و نام پدرش را می‌گوید<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۷۳ باب ۴، ح ۲۹.</ref>. در جای دیگری از [[امام]] پرسیده شد: [[ندای آسمانی]] چیست؟ فرمود: "ندا کننده‌ای است که به نام و نسب [[قائم]] ندا می‌دهد"<ref>الغیبة، نعمانی، باب ۱۴، ح ۶۴.</ref>. اما [[روایات]] دیگری هست که مضمون [[ندای آسمانی]] را [[حقانیت]] [[ولایت]] [[امام علی|امیر مؤمنان علی]] {{ع}} می‌داند و این که [[شیطان]] خواهد گفت: [[حق]] با [[عثمان]] یا مردی از [[بنی امیه]] است<ref>الغیبة، نعمانی، باب ۱۴، ح ۱۵ و باب ۴، ح ۲۹، کمال الدین، ص ۶۷۸ باب علائم، ح ۴.</ref>. یا [[شیطان]] می‌گوید: فلانی مظلوم کشته شده است<ref>الإرشاد، ج ۲، ص ۳۷۱؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۳۵.</ref>.

البته این دو گروه از [[احادیث]]، با هم تعارض و تنافی ندارند و قابل جمع هستند. یعنی ندا به نام [[امام مهدی]] {{ع}} و [[امام علی]] {{ع}}، فریاد و [[دعوت]] به [[حق]] است و می‌تواند با یکدیگر همراه شود. ندای مخالف نیز [[دعوت]] به [[باطل]] می‌کند و از حزب عثمانیه و [[سفیانی]] [[حمایت]] می‌کند» <ref>[[محمد م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌|م‍ح‍م‍دی‌ ری‌ش‍ه‍ری‌، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۴۱، ۴۴۴.</ref>.

«[[ندای آسمانی]] از آشکارترین نشانه‌ها و قوی‌ترین دلایل برای [[ظهور امام زمان]] {{ع}} است. مانعی ندارد که بگوییم: [[ندای آسمانی]] به منزله اعتراف آسمان و اهالی آسمان به شرعی بودن قیام [[امام زمان]] {{ع}} و اثبات حقیقتی است که [[قرآن کریم]]، [[پیامبر خاتم|پیامبر اعظم]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{عم}} از آن خبر دادند. احادیث تصریح کرده‌اند که [[ندای آسمانی]]، صدای رعد یا فریاد یا چیزهایی شبیه به اینها- که کار انسان است نیست؛ بلکه سخن واضحی است که برای همه مردم قابل فهم است. بزودی مقدار تأثیر آن صوت در مردم زمین را خواهید شناخت؟ پس کسی که خوابیده، با ترس بیدار می‌شود و کسی که نشسته، با هراس برمی‌خیزد و کسی که ایستاده، به صورت ناگهانی می‌نشیند و زنان داخل اتاق با خوف و دلهره از اتاقشان بیرون می‌آیند! به عبارت دیگر، جامعه بشری را موجی از اضطراب و جنبش فرا می‌گیرد و آرامش و راحتی از مردم سلب می‌شود به طوری که هیچ کس نمی‌تواند، وانمود کند که آن صیحه را نمی‌شناسد یا اینکه آن را طبیعی و عادی جلوه دهد، برای اینکه آن صدا برای همه، قابل شنیدن و مفهوم است و هیچ شک یا توجیهی برنمی‌دارد هر چه قدر که منحرفان تلاش کنند. طبیعی است؛ چون مسئله [[ظهور امام زمان]] {{ع}} قیامی جهانی است، باید همه عالم از این حادثه بزرگ- که بزودی مسیر زندگی تمام بشر را تغییر خواهد داد- در وسیع‌ترین سطح و واضح‌ترین مفهوم خبردار شوند. از [[امام صادق]] {{ع}} روایت شده، ایشان درباره [[ندای آسمانی]] فرمود: "هر قومی به زبان خودشان، آن را می‌شنوند"<ref>{{متن حدیث|" يَسْمَعُهُ‏ كُلُ‏ قَوْمٍ‏ بِأَلْسِنَتِهِم‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ طوسی؛ ص ۲۶۶.</ref>. نمی‌دانیم کیفیت رسیدن ندای آسمانی به تمام مردم چگونه است؛ البته دو احتمال وجود دارد:  

# [[ندای آسمانی]]، فقط به زبان عربی فصیح باشد و صدایی عظیم در کره زمین و در مدت کمی پخش شود و فقط کسانی که لغت عربی را می‌دانند، این صدا را می‌شنوند و معنایش را در همان وقت می‌فهمند. اما کسانی که زبان عربی را به خوبی نمی‌دانند، آن ندا را می‌شنوند؛ ولی معنایش را آن موقع نمی‌فهمند؛ پرس و جو می‌کنند به آن می‌رسند و بعید نیست که شبکه‌های خبری در دنیا، این خبر را پخش کنند و آن را با زبان‌های مختلف به دنیا بفرستند؛ پس آن ندا در چند لحظه، ترجمه می‌شود و هر کسی به زبان خودش، آن را می‌شنود یا از رادیو یا تلویزیون- که بدون واسطه هستند- و یا از کسی که آن را شنیده، می‌شنود. به این نکته توجه داشته باشید واضح است که [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان]] {{عم}}، هنگامی که با مردم سخن می‌گفتند، رعایت سطح فکر مردم را می‌کردند؛ پس فهم‌ها و درک‌ها در آن روز وسایل اعلامی- که امروزه به فراوانی یافت می‌شود- را درک نمی‌کند و نمی‌فهمیدند که در انتشار اخبار با کمترین سرعتِ ممکن، چه قدرتی دارند و به این دلیل و بنابر احتمال اول، [[امام صادق]] {{ع}} به گفتن "هر کسی با زبان خودش، آن را می‌شنود" اکتفا کرد و به چگونگی شنیدن آن ندای آسمانی به بیشتر از این کلام، اشاره‌ای نفرمود.

# شنیدن این [[ندای آسمانی]] برای هر قومی به زبان خودشان، به صورت معجزه انجام می‌شود به طوری که همه در آن موقع، صدا را به زبان خودشان و بدون هیچ ترجمه‌ای بشنوند و شبکه‌های خبری، این خبر را دریافت می‌کنند. این احتمال دور از ذهن نیست؛ چون خداوند بر انجام هر کاری تواناست و [[ظهور امام زمان]] {{ع}} با این معجزات مقرون است به اضافه اینکه، این احتمال از طرف مادیون محال نیست؛ چون امروزه، انسان می‌تواند، وسیله‌ای بسازد که یک سخن را به چند زبان مختلف و در مدت زمان کوتاهی ترجمه کند و این وسیله در اجتماعات دولتی به کار گرفته می‌شود به طوری که سفیر هر دولتی، گوشی خاصی به گوش هایش می‌گذارد و ترجمه هر کلامی را به زبان خودش می‌شنود.

آیا خداوند سبحان نمی‌تواند، این ندا را در یک لحظه و به همه بشنواند؛ پس هر گروهی به زبان خودش، آن را می‌شنود. از مجموع احادیث به دست می‌آید که نداهای آسمانی، متعدد و از حیث زمانی از هم دور و از حیث زبان و معنا، مختلف هستند؛ پس ندای اول در ماه رجب، ندای دوم در ماه رمضان و ندای سوم در ماه محرم است. ظاهر احادیث این است که ندایی که اهمیت بیشتری دارد و از علایم حتمی شمرده شده، همان ندایی است که در ماه رمضان، شنیده می‌شود. این ندا، بزرگ‌ترین بشارتی است که اهل آسمان به اهل زمین می‌دهند و بزرگ‌ترین تهدید و ترساندن برای طغیان گران ستمکاری است که هیچ وقت در برابر حق، سر تسلیم فرود نمی‌آورند. ما نمی‌توانیم درباره انعکاس آن ندا در جوامع بشری، گمانی داشته باشیم که در آن روز، شادمانی بر صورت‌های مؤمنین آشکار می‌شود و پریشانی و ترس بر قلب‌های گناهکاران حاکم می‌گردد. به خصوص هنگامی که بدانند، نمی‌توانند از سلطه آن حاکم- که اهل آسمان، قبل از اهل زمین در یاری او شرکت کرده‌اند- فرار کنند و باید در برابر حکم او- که تمام طبیعت و بلکه ماورای طبیعت هم به او یاری می‌رسانند- تسلیم باشند. درود و سلام خدا بر [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] پاک او که انگشت روی جای حساس می‌گذارند و هرچه که راجع به آن ندا لازم است به مقداری که عقول آن موقع، تحمل می‌کردند، بیان فرموده‌اند! بعضی از احادیث در این مورد: [[امام صادق]] {{ع}} فرمود:"ندایی که در ماه رمضان است در شب جمعه- که بیست و سه روز از ماه رمضان گذشته شنیده می‌شود"<ref>{{متن حدیث|" الصَّيْحَةُ الَّتِي‏ فِي‏ شَهْرِ رَمَضَانَ‏ تَكُونُ‏ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ لِثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ مَضَيْنَ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ کمال الدین؛ صدوق؛ ج ۲، ص ۶۵۰.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: "[[ندای آسمانی]] در شب بیست و سوم ماه رمضان خواهد بود هر موجودی که خداوند در او روح قرار داده، این صدا را می‌شنود و هر کس که خواب است، بیدار می‌شود و از خانه‌های خود خارج می‌شوند و زنان جوان از پشت پرده بیرون می‌آیند"<ref>{{متن حدیث|" الصَّوْتُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فِي لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ . قَالَ : فَلَا يَبْقَى شَيْ‏ءٍ خَلَقَ اللَّهُ فِيهِ الرُّوحَ إِلَّا سَمِعَ الصَّيْحَةِ ، فتوقظ النَّائِمِ وَ يَخْرُجُ الَىَّ صَحْنِ الْعَذْرَاءِ فِي خِدْرِهَا‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ نعمانی، ص ۲۵۵ و بحار؛ مجلسی؛ ج ۵۲، ص ۲۳۰.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "اولین کسی که با [[قائم]] {{ع}} بیعت می‌کند، جبرییل است که به صورت پرنده‌ای سفید نازل می‌شود و با او بیعت می‌کند؛ سپس یک پایش را بر خانه خدا و پای دیگرش را در [[بیت المقدس]] قرار می‌دهد و با صدایی رسا و فصیح- که همه آن را می‌شنوند- صدا می‌کند: "امر خدا آمد، پس آن را به عجله نخواهید"<ref>{{متن حدیث|" أَوَّلُ مَنْ يُبَايِعُ الْقَائِمَ ع جَبْرَئِيلُ يَنْزِلُ‏ فِي‏ صُورَةِ طَيْرٍ أَبْيَضَ‏ فَيُبَايِعُهُ‏ ثُمَّ يَضَعُ رِجْلًا عَلَى بَيْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ وَ رِجْلًا عَلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ ثُمَّ يُنَادِي بِصَوْتٍ طَلِقٍ تَسْمَعُهُ الْخَلَائِقُ‏}} {{متن قرآن|أَتى‏ أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوه‏‏‏‏‏‏}}؛ بحار الأنوار، مجلسی، ج ۵۲، ص ۲۸۵.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} فرمود: "در ماه رجب، سه صدا از آسمان می‌آید: یک صدا، این است: لعنت خدا بر ظالمین باد! صدای دوم، این است:‌ ای گروه مؤمنین! آن پدیده نزدیک شونده، نزدیک شد. صدای سوم، این است: خداوند، فلانی را برانگیخت؛ پس به سخنان او گوش دهید و از دستوراتش اطاعت کنید"<ref>{{متن حدیث|" يُنَادَوْنَ‏ فِي‏ رَجَبٍ‏ ثَلَاثَةَ أَصْوَاتٍ‏ مِنَ‏ السَّمَاءِ: صَوْتاً: ﴿{{متن قرآن| أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ وَ الصَّوْتَ الثَّانِيَ: ﴿{{متن قرآن| أَزِفَتِ الْآزِفَةُ يَا مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ. وَ الصَّوْتَ الثَّالِثَ: إِنَّ اللَّهَ بَعَثَ فُلَاناً فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوا ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ طوسی؛ ص ۲۶۸.</ref>. [[زراره بن اعین]] گفت: [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "منادی ندا می‌دهد: "فقط [[امام علی|علی]] {{ع}} و پیروانش رستگار هستند". گفتم: پس چه کسی بعد از این با [[مهدی]] {{ع}} جنگ می‌کند؟ فرمود: "شیطان نیز صدا می‌کند: فقط فلانی (یکی از مردان [[بنی امیه]]) و پیروانش رستگارند. گفتم: پس چه کسی، راستگو را از دروغگو تشخیص می‌دهد؟ فرمود: "کسانی که حدیث ما را روایت می‌کنند، راستگویان را می‌شناسند و می‌گویند: او قبل از اینکه باشد، بوده است و می‌دانند که آنها بر حق و راستگو هستند"<ref>{{متن حدیث|" زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَقُولُ‏ يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ إِنَّ فُلَاناً هُوَ الْأَمِيرُ وَ يُنَادِي مُنَادٍ إِنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ‏ يُقَاتِلُ‏ الْمَهْدِيَ‏ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ الشَّيْطَانَ يُنَادِي إِنَّ فُلَاناً وَ شِيعَتَهُ هُمُ الْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ قُلْتُ فَمَنْ يَعْرِفُ الصَّادِقَ مِنَ الْكَاذِبِ قَالَ يَعْرِفُهُ الَّذِينَ كَانُوا يَرْوُونَ حَدِيثَنَا وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ يَكُونُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ الْمُحِقُّونَ الصَّادِقُونَ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت؛ نعمانی؛ ص ۲۶۴.</ref>»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۳۰۸-۳۱۴.</ref>.

«ندا، بلند شدن صدا و [[ظاهر]] شدن آن است و گاهی فقط به صدا اطلاق می‌‏شود<ref>راغب، المفردات، ماده ندا</ref>. این‏جا منظور از [[ندای آسمانی]]، صدایی است که در آستانه [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ همه [[مردم]]، آن را از آسمان می‌‏شنوند. روایاتی که درباره مورد این نشانه‌‏ها از طریق [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] رسیده فراوان، بلکه‏ [[متواتر]] است<ref>ر. ک: لطف اللّه صافی گلپایگانی، [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۴۵۹</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: " نداکننده‏‌ای از آسمان، نام [[قائم]] را ندا می‏‌کند؛ پس هرکس در شرق و غرب است، آن را می‌‏شنود. از وحشت این صدا، خوابیده‌‏ها بیدار، ایستادگان نشسته و نشستگان بر دو پای خویش می‌‏ایستند. [[رحمت]] [[خدا]] بر کسی که از این صدا عبرت گیرد و آن را اجابت کند! زیرا صدای نخست، صدای [[جبرئیل]] [[روح]] الامین است"<ref>  امام باقر {{ع}} {{متن حدیث|" يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ {{ع}} فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ لَا يَبْقَى رَاقِدٌ إِلَّا اسْتَيْقَظَ وَ لَا قَائِمٌ إِلَّا قَعَدَ وَ لَا قَاعِدٌ إِلَّا قَامَ‏ عَلَى‏ رِجْلَيْهِ‏ فَزِعاً مِنْ‏ ذَلِكَ‏ الصَّوْت‏‏‏‏... هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِيلَ الرُّوحِ الْأَمِينِ {{ع}}‏"}}، نعمانی، الغیبة، ص ۲۵۳، ح ۱۳</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص ۴۴۱ - ۴۴۳.</ref>.

# این صدا، از آسمان شنیده می‌‏شود؛ به گونه‏‌ای که همه [[مردم]] کره زمین- در شرق و غرب- آن را می‌‏شنوند و به خود می‌‏آیند. از برخی [[روایات]] استفاده می‏‌شود هر جمعیتی آن صدا را به زبان خود خواهد شنید<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۶۵۰، ح ۸</ref>.  

# محتوای این [[پیام آسمانی]]، [[دعوت]] به [[حق]] و [[حمایت]] از [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ و [[بیعت]] با آن حضرت است<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۶۵۲، ح ۱۴</ref>.  

# هم‏زمان با شنیده شدن این صدا از آسمان یا کمی پس از آن، روی [[زمین]] نیز صدایی شنیده می‏‌شود. ندا دهنده آن، [[شیطان]] است که [[مردم]] را به [[گمراهی]] فرا می‌‏خواند و می‌‏کوشد با ایجاد [[تردید]] در [[مردم]]، آنان را از [[حمایت]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} و اجابت [[دعوت آسمانی]]، بازدارد

از [[ظاهر]] [[روایات]]، با توجه به ویژگی‌‏هایی که برای آن بیان شده است، فهمیده می‏شود که تحقّق آن، طبیعی نخواهد بود. [[خداوند]] سبحانه و تعالی، برای آن‏که شروع این [[انقلاب جهانی]] را اعلان کند و به همگان برساند که‏ انقلابی بزرگ در حال شکل‌‏گیری است و [[حق]] بودن [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را بنمایاند و به [[یاران]] و [[دوستان]] و علاقه‏‌مندان به چنین رستاخیزی [[خبر]] بدهد، [[صیحه آسمانی]] را [[معجزه‌آسا]] به گوش همگان می‏‌رساند.

«[[ندای آسمانی]] یکی دیگر از [[نشانه‌های حتمی ظهور]] که در کنار سفیاین، بیشترین [[روایات]] را به خود اختصاص داده [[صیحه]] و [[ندای آسمانی]] است. منظور از [[صیحه]]، صدایی است که در آستانۀ [[ظهور]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} طنین انداز شده و همۀ [[مردم]] آن را می‌شوند. در [[روایات]]، غیر از این [[صیحه]]، از تعابیر دیگر همچون "نداء"، "صوت" و "فزع" نیز استفاده شده است.

'''۲.''' مضمون ندا معرفی و [[حقانیت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} خواهد بود. در [[حدیث]] صحیح [[ابی یعفور]] می‌گوید: [[امام صادق]] {{ع}} به من فرمود: {{متن حدیث|أَمْسِكْ بِيَدِكَ هَلاَكَ اَلْفُلاَنِيِّ اِسْمُ رَجُلٍ مِنْ بَنِي اَلْعَبَّاسِ وَ خُرُوجُ اَلسُّفْيَانِيِّ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ وَ جَيْشُ اَلْخَسْفِ وَ اَلصَّوْتُ قُلْتُ وَ مَا اَلصَّوْتُ أَ هُوَ اَلْمُنَادِي فَقَالَ نَعَمْ وَ بِهِ يُعْرَفُ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ}}؛ هلاک فلانی (مردی از [[بنی عباس]] را نام برد) را با دستت نگه دار و [[خروج سفیانی]] و کشته شدن [[نفس]] (زکیه) و سپاهی که در [[زمین]] فرو می‌رود و آواز را. پرسیدم: صوت چیست، آیا همان منادی است؟ فرمود: آری و [[صاحب]] این [[امر]] به وسیله او شناخته می‌شود.<ref>غیبة نعمانی، ص ۲۸۴، ح ۱۶.</ref>.

[[زراره]] می‌گوید: به [[امام صادق]] {{ع}} عرض کردم: {{متن حدیث|عجبت اصلحك الله و اني لا عجب من القائم كيف يقاتل مع ما يرون من العجائب من [[خسف]] البيداء بالجيش و من النداء الذي تكون من السماء؟ فقال: إن الشيطان لا يدعهم حتي ينادي كما نادي برسول الله {{صل}} يوم العقبة}}؛ در شگفتم [[خداوند]] [[[امر]]] شما را [[اصلاح]] کند (یا شما را به سلامت دارد) و من در عجبم از [[امام مهدی|قائم]] {{ع}} که چگونه با او [[جنگ]] می‌کنند با وجود آنچه از شگفتی‌ها می‌بینند از فرو بردن [[زمین]] [[سپاه]] را و آن صدا که از آسمان می‌باشد؟ پس حضرت فرمود: همانا [[شیطان]] آنا را رها نمی‌کند؟ تا جایی که ندا کند، همچنان که [مربوط] به [[پیامبر خاتم|رسول خدادر]] روز عقبه ندا کرد.<ref>غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۹</ref>.

# روایاتی که تصریح دارد ندای [[حق]] از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای [[باطل]] [[زمینی]] است، یعنی تفاوت آسمانی و [[زمینی]] بودن در نداها وجود دارد و این برای [[مردم]] قابل تشخیص است. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|لابد من هذين الصوتين قبل [[خروج]] القائم صوت من السماء و هو صوت جبرئيل [باسم هذا الأمر و اسم أبيه] و الصوت الثاني من الأرض و هو صوت إبليس اللعين}}؛ ناگزیر قبل از [[خروج]] [[امام مهدی|قائم]] {{ع}} این دو صدا بر خواهد خاست، صدایی از آسمان و آن آوای [[جبرائیل]] است [به نام [[صاحب]] این [[امر]] و اسم پدرش] و صدای دوم از [[زمین]] است که آن صدای [[ابلیس]] لعین است.<ref>همان، ص ۲۵۳، ح ۱۳.</ref>.

# [[رجوع]] به [[راویان]] [[حدیث]] ([[علما]]) و نیز [[آگاهی]] مناسب نسبت به [[معارف مهدوی]] [[زاره]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{متن حدیث|"يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْأَمِيرُ وَ يُنَادِي مُنَادٍ أَنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ يُقَاتِلُ اَلْمَهْدِيَّ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اَلشَّيْطَانَ يُنَادِي أَنَّ فُلاَناً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ قُلْتُ فَمَنْ يَعْرِفُ اَلصَّادِقَ مِنَ اَلْكَاذِبِ قَالَ يَعْرِفُهُ اَلَّذِينَ كَانُوا يَرْوُونَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ يَكُونُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ اَلْمُحِقُّونَ اَلصَّادِقُونَ"}}؛ ندا کنندهای از آسمان ندا می‌کند که "فقط فلانی [[امیر]] است" و آواز دهندهای دیگر ندا می‌کند فقط [[امام علی|علی]] {{ع}} و [[پیروان]] او پیروزند. گفتم: پس چه کسی پس از این با [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} می‌جنگد؟ فرمود؟ [[شیطان]] آواز می‌دهد "همانا فلانی و پیروانش پیروزند". شعار به نفع مردی از بنی امیّه. عرض کردم: پس چه کسی می‌تواند راست را از [[دروغ]] باز شناسد؟ [[امام]] فرمودند: آن را می‌شناسد کسانی که [[احادیث]] ما را [[روایت]] می‌کنند و آن را بیان می‌کنند قبل از آن که واقع شود و می‌دانند که آنان دارای حقّند و [[صادق]] می‌باشند<ref>غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۸.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۶، ۲۶۷.</ref>.

*«[[ندای آسمانی]]، صدایی است که از آسمان، توسط [[جبرئیل امین]] {{ع}} بلند می‌شود و در آن به معرفی [[حضرت مهدی]] {{ع}} و بیان نام و نسب و [[حقانیت]] او و پیروانش می‌پردازد و پس از آن، [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} [[ظهور]] می‌کند. [[ندای آسمانی]] با الفاظ "ندا"، "[[صیحه]]"، "صوت"، "اعلان"، "فزعه" و "هدّه" در [[احادیث]] [[شیعه]] و [[عامه]] مطرح شده است<ref>ندای آسمانی، ص۱۵.</ref>. چندین [[روایت]]، مقصود از [[آیه]] {{متن قرآن|إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}<ref> اگر بخواهیم از آسمان بر آنان نشانه‌ای فرو می‌فرستیم تا فروتنانه بدان گردن نهند؛ سوره شعراء، آیه:۴.</ref> را [[ندای آسمانی]] دانسته‌اند که به یکی از آن‌ها که از جهت [[سند]]، معتبر است اشاره می‌شود. [[عبدالله بن سنان]] گوید: نزد [[امام صادق|امام جعفر صادق]] {{ع}} بودم که شنیدم مردی از اهل همدان به حضرت، عرض می‌کند: "آنان ([[عامه]]) ما را مسخره می‌کنند و به ما می‌گویند شما گمان می‌کنید منادی از آسمان به اسم [[صاحب]] این [[امر]] ندا می‌دهد؟! در این حال، [[امام]] که تکیه داده بود، ناراحت شد و صاف نشست. سپس فرمود:{{متن حدیث|" لَا تَرْوُوهُ‏ عَنِّي‏ وَ ارْوُوهُ‏ عَنْ‏ أَبِي‏ وَ لَا حَرَجَ‏ عَلَيْكُمْ‏ فِي‏ ذَلِكَ‏ أَشْهَدُ أَنِّي قَدْ سَمِعْتُ أَبِي {{ع}} يَقُولُ وَ اللَّهِ إِنَّ ذَلِكَ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَبَيِّنٌ حَيْثُ يَقُولُ‏  {{متن قرآن|إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّماءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِينَ‏}}  فَلَا يَبْقَى فِي الْأَرْضِ يَوْمَئِذٍ أَحَدٌ إِلَّا خَضَعَ وَ ذَلَّتْ رَقَبَتُهُ لَهَا‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} <ref>از من نقل نکنید و از پدرم روایت کنید و این مطلب برای شما اشکالی ندارد. شهادت می‌دهم همانا از پدرم شنیدم که می‌فرمود: به خدا  قسم، این مطلب در کتاب خدای بلند مرتبه، آشکار است. سپس آیه را تلاوت فرمودند و گفتند: در آن وقت، کسی در زمین نمی‌ماند مگر اینکه گردنش در مقابل آن، افتاده و خم می‌شود؛ غیبت نعمانی، ص۲۶۰، باب ۱۴، ح۱۹.</ref>»<ref>[[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص ۳۴ - ۳۶.</ref>.

*«هنگامی‌که شرایط [[ظهور]] [[منجی]] فراهم شود و [[خداوند]]، زمان را برای [[امر]] [[ظهور]] مناسب بداند، [[مردم]] را بر این مهم، [[آگاه]] می‌کند؛ تا جهانیان از [[اراده الهی]] بر تحقق [[ظهور]]، مطلع شوند. این زنگ بیدار باش که همان [[علائم ظهور]] و مخصوصاً [[ندای آسمانی]] در سال قبل از [[ظهور]] است؛ به [[مردم]]، این [[آگاهی]] را می‌دهد که [[خداوند]]، اجازه [[ظهور]] را صادر کرده است. از [[امام رضا]] {{ع}} در حدیثی، چنین [[نقل]] شده است: "به ناچار فتنه‌ای شدید و مصیبت‌بار رخ می‌دهد که در آن، هر [[دوستی]] و صمیمیت از بین می‌رود و آن، زمانی است که [[شیعه]]، سومین نفر از فرزندان من ([[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}}) را از دست بدهد؛ که اهل آسمان و [[زمین]] بر او بگریند. چه بسیار مردان و زنانِ با [[ایمان]] که هنگام ناپدید شدن [[آب]] گوارا ([[امام مهدی|امام دوازدهم]]) دلسوخته و اندوهناک خواهند بود. گویا آنها را می‌بینم که در ناامیدترین حالت می‌باشند. در آن هنگام، به ندایی که آن را از دور می‌شنوند و گویی از نزدیک شنیده‌اند، فراخوانده می‌شوند و آن ندا، [[رحمت]] برای [[مؤمنان]] و [[عذاب]] برای [[کافران]] خواهد بود. [[مردم]] پرسیدند: آن ندا کدام است؟ فرمودند: ندایی در [[ماه رجب]]؛ که سه [[مرتبه]] از آسمان شنیده خواهد شد..."<ref>{{متن حدیث|" لَا بُدَّ مِنْ‏ فِتْنَةٍ صَمَّاءَ صَيْلَمٍ‏ يَسْقُطُ فِيهَا كُلُ‏ بِطَانَةٍ وَ وَلِيجَةٍ وَ ذَلِكَ‏ عِنْدَ فِقْدَانِ‏ الشِّيعَةِ الثَّالِثَ مِنْ وُلْدِي يَبْكِي عَلَيْهِ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ كَمْ مِنْ مُؤْمِنٍ مُتَأَسِّفٍ حَرَّانَ حَيْرَانَ حَزِينٍ عِنْدَ فِقْدَانِ الْمَاءِ الْمَعِينِ كَأَنِّي بِهِمْ شَرَّ مَا يَكُونُونَ وَ قَدْ نُودُوا نِدَاءً يَسْمَعُهُ مَنْ بَعُدَ كَمَا يَسْمَعُهُ مَنْ قَرُبَ يَكُونُ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَ عَذَاباً عَلَى الْكَافِرِينَ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ وَ أَيُّ نِدَاءٍ هُوَ قَالَ يُنَادَوْنَ فِي شَهْرِ رَجَبٍ ثَلَاثَةَ أَصْوَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت طوسی، باب علائم [[ظهور]]، ص ۴۳۹، ح ۴۳۱؛ غیبت نعمانی، ب۱۰، ح ۲۸؛ معجم احادیث [[امام مهدی]](، ج۵، ص۱۷۰، ح۱۵۹۷ و بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۸۹، ح۲۸.</ref>؛ از [[امام صادق]] {{ع}} نیز [[نقل]] شده است که فرمودند: "[[قائم]] {{ع}} [[خروج]] نمی‌کند؛ تا آن که در شب بیست و سوم ماه [[رمضان]] که [[شب جمعه]] خواهد بود، از [[دل]] آسمان، ندایی به اسم او بلند شود" <ref>{{متن حدیث|" وَ لَا يَخْرُجُ‏ الْقَائِمُ‏ حَتَّى‏ يُنَادَى‏ بِاسْمِهِ‏ مِنْ‏ جَوْفِ‏ السَّمَاءِ فِي‏ لَيْلَةِ ثَلَاثٍ‏ وَ عِشْرِينَ‏ فِي‏ شَهْرِ رَمَضَانَ‏ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ غیبت نعمانی، ب۱۶، ح۶؛ معجم احادیث امام مهدی، ج۳، ص۴۷۲، ح۱۰۳۶؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۱۹،ح۴۸.</ref>»<ref>[[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[رخدادهای ظهور (کتاب)|رخدادهای ظهور]]، ص ۲۲ - ۲۴.</ref>.

«منظور از [[صیحه آسمانی]]، ظاهرا صدایی است که در آستانه [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} از آسمان شنیده می‌شود<ref>وافی، ج ۲، ۴۴۳.</ref> و همه [[مردم]]، آن را می‌شنوند. در [[روایات]]، تعبیرهای "نداء" و "فزعه" و "صوت" نیز به [[کار]] رفته که [[ظاهر]] آنها نشان می‌دهد که هریک از آنها، نشانه جداگانه‌ای است که پیش از [[ظهور]] واقع می‌شود<ref>کتاب الغیبة، نعمانی، ۲۵۷، ۲۵۸، ۲۶۲؛ تاریخ ما بعد الظهور ۱۶۸، ۱۷۸.</ref>، لکن به نظر می‌رسد که اینها تعبیرهای گوناگون از یک حادثه و یا دست‌کم، اشکال گوناگون یک حادثه باشند. مراد از همه آنها، همان بلند شدن صدایی در آسمان است، ولی به اعتبار این‌که صدای عظیم بیدارباشی است که همه را متوجه خود می‌کند و نیز موجب وحشت عمومی و ایجاد دلهره و اضطراب می‌گردد، به آن [[صیحه]]، فزعه، صوت و ندا، که هریک بیانگر [[ویژگی]] از آن حادثه‌اند، اطلاق شده است. این احتمال نیز وجود دارد که آنها سه رخداد جدای از هم باشند که در یک زمان رخ می‌دهند، به این‌گونه که ابتدا صدایی عظیم و هولناک به گوش جهانیان می‌رسد که همه را متوجه خود می‌کند ([[صیحه]]) و به دنبال آن، صدای مهیب و هولناکی شنیده می‌شود که دل‌های [[مردم]] را به وحشت می‌اندازد (فزعه) و آن‌گاه از آسمان صدایی شنیده می‌شود که [[مردم]] را به سوی [[مهدی]] {{ع}} فرامی‌خواند (نداء). روایاتی که در مورد این [[نشانه‌ها]] از طریق [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] رسیده فراوان هستند، بلکه [[متواتر]]<ref>منتخب الأثر، ۴۵۹.</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: "ندا کننده‌ای از آسمان، نام [[قائم]] را ندا می‌کند. پس هرکه در شرق و غرب است، آن را می‌شنود. از وحشت این صدا، خوابیده‌ها بیدار، ایستادگان نشسته و نشستگان بر دو پای خویش می‌ایستند. [[رحمت]] [[خدا]] بر کسی که از این صدا عبرت گیرد و ندای وی را اجابت کند، زیرا صدای نخست، صدای [[جبرئیل]] [[روح]] الأمین است. آن‌گاه، می‌فرماید: این صدا، در [[شب جمعه]] بیست و سوم ماه [[رمضان]] خواهد بود. در این هیچ [[شک]] نکنید و بشنوید و [[فرمان]] برید. در آخر روز، [[شیطان]] فریاد می‌زند که "فلانی مظلومانه کشته شد" تا [[مردم]] را بفریبد و به [[شک]] اندازد"<ref>{{متن حدیث|" يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ السَّمَاءِ بِاسْمِ الْقَائِمِ {{ع}} فَيَسْمَعُ مَنْ بِالْمَشْرِقِ وَ مَنْ بِالْمَغْرِبِ لَا يَبْقَى رَاقِدٌ إِلَّا اسْتَيْقَظَ وَ لَا قَائِمٌ إِلَّا قَعَدَ وَ لَا قَاعِدٌ إِلَّا قَامَ عَلَى رِجْلَيْهِ فَزِعاً مِنْ ذَلِكَ الصَّوْتِ فَرَحِمَ اللَّهُ مَنِ اعْتَبَرَ بِذَلِكَ الصَّوْتِ فَأَجَابَ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْأَوَّلَ هُوَ صَوْتُ جَبْرَئِيلَ الرُّوحِ الْأَمِينِ {{ع}} ثُمَّ قَالَ {{ع}} يَكُونُ الصَّوْتُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فِي لَيْلَةِ جُمُعَةٍ لَيْلَةِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ فَلَا تَشُكُّوا فِي ذَلِكَ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا وَ فِي آخِرِ النَّهَارِ صَوْتُ الْمَلْعُونِ إِبْلِيسَ يُنَادِي أَلَا إِنَّ فُلَاناً قُتِلَ مَظْلُوماً لِيُشَكِّكَ النَّاسَ وَ يَفْتِنَهُمْ "}}؛ کتاب الغیبة، نعمانی، ۲۵۴.</ref>.

# این صدا از آسمان شنیده می‌شود، به گونه‌ای که همه [[مردم]] روی کره [[زمین]]، در شرق و غرب، آن را می‌شنوند و به خود می‌آیند.

# محتوای این [[پیام آسمانی]]، [[دعوت]] به [[حق]] و [[حمایت]] و [[بیعت]] با [[مهدی]] {{ع}} است، با تعبیرهای: {{متن حدیث|"إِنَّ الْحَق‏ لِعَلِيٍّ وَ شِيعَتِهِ"}}، {{متن حدیث|" إِنَّ الْحَقِّ فِي آلِ مُحَمَّدٍ"}}.

# همزمان با شنیده شدن این صدا از آسمان و یا کمی پس از آن، در روی [[زمین]] نیز صدایی شنیده می‌شود. ندا دهنده [[شیطان]] است که [[مردم]] را به [[گمراهی]] فرا می‌خواند و تلاش می‌کند با ایجاد [[تردید]] در [[مردم]]، آنان را از [[حمایت]] [[مهدی]] {{ع}} و اجابت [[دعوت آسمانی]]، بازدارند.

# در برخی [[روایات]]، زمان آن، [[شب جمعه]] ۲۳ ماه [[رمضان]] معین شده است.

با توجه به این‌که در [[روایات]] دیگری، [[خبر]] از [[ظهور]] حضرت در [[روز عاشورا]]، داده شده، می‌توان نتیجه گرفت که واقع شدن [[ندای آسمانی]]، در همان [[رمضان]]، پیش از [[محرم]] است که فاصله آن تا [[ظهور]]، ۳ ماه و ۱۷ روز بیشتر نخواهد بود. ناگفته نماند که [[تعیین وقت]] مشخص برای [[ظهور]]، با [[ظاهر]] روایاتی که به روشنی از تعیین هرگونه وقتی برای [[ظهور]] منع می‌کند ناسازگار است. افزون براین، اسناد بیشتر آنها ضعیف است، ازاین‌روی بیشترین چیزی که می‌توان گفت آن است که: [[صیحه]] و یا [[ندای آسمانی]] از [[نشانه‌های ظهور]] است. از [[ظاهر]] [[روایات]]، با توجه به ویژگی‌هایی که برای آن بیان شده، فهمیده می‌شود که تحقق آن، طبیعی نخواهد بود. [[خداوند]]، برای آن‌که شروع این [[انقلاب جهانی]] را اعلان بکند و به همگان برساند که انقلابی بزرگ در حال شکل‌گیری است و [[حق]] بودن [[مهدی]] {{ع}} را بنمایاند و به [[یاران]] و [[دوستان]] و علاقه‌مندان به چنین رستاخیزی [[خبر]] بدهد، تا به [[یاری]] وی بشتابند، [[صیحه آسمانی]] را معجزه‌آسا به گوش همگان می‌رساند. اشکال هم ندارد و با قانون [[معجزه]] هم هماهنگ است»<ref>[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴-۲۸۷.</ref>.

*«بر اساس روایات وارده، پس از [[ظهور]] [[امام]] در [[مکه]] بانگی بسیار مهیب و رسا از آسمان شنیده می‌شود که [[امام]] را به اسم و نسب به همگان معرفی می‌کند و به مردم توصیه می‌کند که با [[امام]] بیعت کنند تا هدایت یابند و مخالفت او نکنند که گمراه می‌شوند. [[مفضل بن عمر]] از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} روایت کرده که آن حضرت فرمود: چون [[حضرت مهدی]] {{ع}} داخل [[مکه]] شود در جانب خانه کعبه ظاهر گردد، چون آفتاب طلوع کند از پیش قرص آفتاب منادی از آسمان ندا کند، به گونه‌ای که همه اهل زمین و آسمان بشنوند که، ای گروه خلایق آگاه باشید که این [[مهدی]] [[آل محمد]] است. او را با نام و کینه جدش [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] یاد نماید و نسب مبارک او را به پدرش [[امام عسکری]] و آبای گرامش تا [[امام علی|علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} می‌رساند، چنان نام و نسب حضرت را بیان کند که همه مردم از شرق و تا غرب عالم بشوند و بگوید: با او بیعت کنید تا هدایت شوید و مخالفت حکم او ننمایید که گمراه خواهید شد پس ملائکه و نقبای انس و جن لبیک‌گویان از شهرها و قریه‌های خود خارج می‌شوند و می‌گویند: شنیدم و اطاعت کردیم و همه از شرق و غرب عالم به سوی مکه روی می‌آورند تا به محضر [[مهدی]] برسند. چون نزدیک غروب آفتاب شود، از طرف غرب شیطان فریاد نماید که ای گروه مردمان، پروردگار شما در وادی یابس وارد شده و او عثمان بن عنبسه از فرزندان یزدید بن معاویة بن ابی سفیان است، با او بیعت نمایید تا هدایت یابید و با او مخالفت نکنید که گمراه می‌شوید، پس ملائکه و نقبای جن و انس او را تکذیب کنند، ولی منافقان و اهل تشکیک و گمراهان، با آن ندا گمراه خواهند شد. البته ندای دیگری نیز در روایات نقل شده که "ندا" قبل از [[ظهور]] حضرت حجت است و آن هم در ردیف علائم حتمی است و آن ندا در شب ۲۳ ماه مبارک رمضان است که همه مردم شرق و غرب عالم آن را خواهند شنید و آن منادی جبرئیل است که با آواز بلند می‌گوید: {{متن حدیث|"الْحَقُّ مَعَ‏ عَلِيٍ‏ وَ شِيعَتِهِ‏"}} <ref>حق با [[امام علی|علی]] و [[شیعه]] اوست</ref>. شیطان نیز در وسط روز در میان آسمان و زمین ندا می‌دهد، به گونه‌ای که همگان بشنوند: {{متن حدیث|"الْحَقُّ مَعَ‏ عُثمَانَ وَ شِيعَتِهِ‏"}}<ref>حق با عثمان و [[شیعه]] اوست.</ref>

# روایاتی که [[دلالت]] بر وجود ندا به صورت اجمال دارد، و اینکه این ندا از [[نشانه‌های حتمی ظهور|علایم حتمی ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}است<ref>کمال الدین، ص ۶۴۹.</ref>.

# دسته دوم روایاتی است که [[دلالت]] بر دو گونه ندا دارد: یکی ندای به حقّ که در ابتدا پدید می‌آید، و دیگری ندای به [[باطل]] که بعد از آن است <ref>الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۴.</ref>

# در برخی از [[روایات]] نیز اشاره شده که [[ندا به اسم قائم]] است <ref>کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>.

ج. آثار این دو یکسان بیان شده است. ::::::«این دو علامت در [[روایات]] به عنوان [[نشانه‌های ظهور|علایم ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} معرفی شده است. از [[امام باقر]] {{ع}} در حدیثی [[نقل]] شده: {{متن حدیث|"وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِه‏... صَيْحَةً مِنَ السَّمَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏"}} <ref>و همانا از علایم خروج مهدی... حدوث صیحه‌ای در ماه رمضان است؛ کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>

از [[امام صادق]] {{ع}} در حدیثی [[نقل]] شده: {{متن حدیث|"... وَ الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏... هِيَ آيَةٌ تُخْرِجُ الْفَتَاة مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَان‏"}}<ref>و فزعی در ماه رمضان حادث خواهد شد که زنان جوان را سراسیمه از پشت پرده‌ها بیرون می‌آورد و انسان خواب را بیدار و بیدار را به فزع وا می‌دارد؛ الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۲.</ref>

[[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در [[توقیع]] خود به [[علی بن محمد سمری]] فرمود: «... [[آگاه]] باش، هر کس قبل از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه]]، ادعای مشاهده کند او [[دروغگو]] و افترا زننده است».<ref>احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۹۷.</ref>

# اینکه مقصود از [[صیحه]] و فزع همان ندایی باشد که از [[جبرئیل]] بلند می‌شود و همه را به فزع می‌اندازد.

# احتمال دیگر این است که مقصود از آن دو [[عذاب]] دنیوی و جنگ‌های جهانی باشد که به توسط [[بشر]] قبل از [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} تحقق می یابد، مانند انفجارهای اتمی در سرتاسر [[عالم]] در یک زمان، به این نحو که اصل این گونه انفجارها در اروپا و آمریکا و روسیه و چین تحقق می‌یابد به نحوی که همه را به جزع و فزع وا می‌دارد، ولی [[مسلمین]] از آن در امانند و تنها صدایش به گوش آنان می‌رسد<ref>موعودشناسی و پاسخ به شبهات: ص۵۲۹، ۵۳۰.</ref>.

«[[ندای آسمانی]] یا "[[صیحه]]" یکی دیگر از وقایع حتمی و از [[نشانه‌های ظهور]] است. [[امام صادق]] {{ع}} در این مورد فرموده‌اند: {{متن حدیث|"النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ..."}}<ref> ندای آسمانی از امور حتمی است؛ الغیبة؛ النعمانی، ص ۲۲۹.</ref>. [[ندای آسمانی]] از جمله وقایع [[ظهور]] می‌باشد که به اذن خدا بوسیله [[جبرئیل]] همه انسان‌ها این ندا را می‌شنوند و یکی از آیاتی که در تفاسیر روایات مربوطه به این واقعه مطرح شده است؛ این آیه می‌باشد: {{متن قرآن|إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}<ref>اگر اراده کنیم و مشیت ما تعلق بگیرد، هر آینه نازل می‌کنیم بر آنها از آسمان، آیه و نشانه‌ای که گردن آنها را کج می‌کند و فرو می‌برد در حال نزول آن آیه و خاضع و خاشع می‌شوند؛ سوره شعراء، ۴.</ref>؛ اخبار بسیار بالغ بر چهارده حدیث از [[ائمه اطهار]] رسیده که این آیه که از آسمان نازل می‌شود، [[صیحه آسمانی]] است که قبل از [[ظهور]] حضرت [[بقیة الله]] ظاهر می‌شود و از [[علائم ظهور]] است<ref>أطیب البیان، ج ۱۰، ص ۳.</ref>. [[ابو بصیر]] از [[امام باقر]] {{ع}} روایت کرده که آن حضرت فرمود: "هنگامی که آتشی را شبیه به رنگ زرد و سرخ، بسیار بزرگ مشاهده کردید که از جانب مشرق سه روز یا هفته‌ای سر زده است، پس چشم به راه فرج [[آل محمد]] {{صل}} داشته باشید. إن شاء الله عزوجل که خداوند عزیز و حکیم است". سپس فرمود: "آن صیحه جز در ماه رمضان بر نخواهد خاست زیرا ماه رمضان ماه خدا است، و آن صیحه که در آن است همان آوای بس بلند [[جبرئیل]] {{ع}} بدین مردمان است". بعد فرمود: ندا کننده‌ای از آسمان به نام حضرت [[قائم]] {{ع}} ندا سر می‌دهد و هر که در مشرق و مغرب است می‌شنود، هیچ خفته‌ای نمی‌ماند مگر اینکه بیدار می‌گردد، و هیچ ایستاده‌ای نمی‌ماند مگر این که می‌نشیند، و هیچ نشسته نیست مگر این که از وحشت آن صدا بر دو پای خویش بر می‌خیزد، پس خداوند هر که را بدان آوا عبرت بپذیرد و پاسخ گوید مورد رحمت خود قرار می‌دهد. صدای نخستین که شنیده می‌شود آوای جبرئیل روح الأمین {{ع}} است". سپس فرمود: "آن صدا در ماه رمضان در شب جمعه شب بیست و سوم است، پس در آن تردید نکنید بشنوید و اطاعت کنید، و در پایان روز آواز ابلیس ملعون است به گوش می‌رسد، که ندا در می‌دهد: بدانید که فلانی مظلومانه کشته شد، برای این که مردم را دچار شک و گرفتاری سازد. پس بسی افراد شک کننده و سرگردان در آن روز پدید می‌آیند که در آتش سرازیر خواهند شد، پس اگر در ماه رمضان آوایی شنیدید در آن تردید نکنید که آن صدای جبرئیل است و نشانه آن این است که او به نام "[[قائم]] و اسم پدرش" ندا سر می‌دهد". و آن حضرت فرمود: "ناگزیر و بدون شک قبل از [[خروج قائم]] {{ع}} این دو صدا برخواهد خاست: صدایی از آسمان و آن آوای [[جبرئیل]] است، به نام صاحب این امر و نام پدرش، و صدای دومین از زمین بر می‌خیزد، و آن آوای ابلیس لعین است که ندا می‌کند به نام فلانی که او مظلومانه کشته شد، و همه هدفش از آن ایجاد فتنه است، پس صدای نخستین را پیروی کنید و بپرهیزید از صدای دوم ابلیس که بدان دچار گرفتاری شوید"<ref>الغیبة «النعمانی»، صص ۳۵۸ - ۳۵۹ و ۳۷۴.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: "فریادی که از آسمان کشند در ماه رمضان و شب جمعه بیست و سه از ماه رمضان است"<ref>کمال الدین و تمام النعمة «ترجمه کمره‌ای»، ج ۲، ص ۳۶۶.</ref>. در ذیل آیه: {{متن قرآن|إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}<ref>شعراء، ۴.</ref> [[ابی بصیر]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیدم، آنان چه کسانی هستند که گردن‌هایشان خاضع می‌شود؟ گفت: "آنان [[بنی امیه]] و پیروان‌شان می‌باشند". در "روضة الکافی" از [[عمر بن حنظله]] نقل شده که از [[امام صادق|ابا عبدالله]] شنیدم که: پنج علامت از علامات قبل از قیام [[قائم]] است؛ [[صیحه]]، و [[سفیانی]]، و [[خسف]]، و [[قتل نفس زکیه]]، و [[یمانی]]. پس پرسیدم فدایت شوم اگر قبل از این علامات فردی از [[اهل بیت]] شما خروج کرد آیا با او باشیم؟ فرمودند: نه!. و بعد از تلاوت آیه: {{متن قرآن|إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}؛ گفتم آیا آن [[صیحه]] است؟ فرمودند: اگر [[صیحه آسمانی]] باشد: خضعت اعناق اعداء الله"<ref>نور الثقلین، ج ۴، ص ۴۶ - ۴۷.</ref>. و آن ندایی است که در شرق و غرب عالم شنیده می‌شود. [[زرارة]] نقل می‌کند از [[امام صادق]] {{ع}} سؤال کردم آیا این نداء خصوصی است یا عمومی؟ فرمودند: عمومی است و هر قومی آن ندا را با زبان خویش می‌شنوند. عرض کردم پس چه کسی با حضرت مخالفت خواهد کرد، در حالی که "نام" او ندا می‌شود؟ فرمود: ابلیس آن‌ها را وا نخواهد گذارد تا این که در آخر شب ندا می‌کند و مردم را به شک می‌اندازد»<ref>[[زهرا خیراللهی|خیراللهی، زهرا]]؛ [[فخری سادات موسوی شکور|موسوی شکور،فخری سادات]]، [[علائم ظهور در آیات قرآن (مقاله)|علائم ظهور در آیات قرآن]]، ص 235-237.</ref>.

* [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: نداکننده‌ای از آسمان، نام [[قائم]] را صدا می‌زند؛ پس هر کس در شرق و غرب، آن را می‌شنود. از وحشت این صدا، افراد خفته بیدار می‌شوند و فرد [[ایستاده]]، می‌نشیند، و کسی که نشسته است، می‌ایستد. [[رحمت]] [[خدا]] بر کسی که از این صدا عبرت بگیرد و ندای وی را اجابت کند! زیرا صدا، صدای [[جبرئیل]] [[روح]] الامین است... <ref>غیبت نعمانی، ص۲۵۴.</ref>.

* با توجه به مجموع روایاتی که در این رابطه وجود دارد، می‌توان چنین نتیجه گرفت:

# این صدا از آسمان شنیده می‌شود و به گونه ای است که همه مردمِ رویِ [[زمین]]، آن را به زبان خود می‌شنوند؛

# محتوای این [[پیام آسمانی]]، [[دعوت]] به [[حق]] و [[حمایت]] و [[بیعت]] با [[امام مهدی]] {{ع}} است؛

* درباره زمان این [[صیحه]] نیز دو دسته [[روایت]] داریم. برخی وقوع آن را در [[ماه رجب]] و بعضی نیز در ماه [[رمضان]] بیان کرده‌اند <ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۴۶۴.</ref>»<ref>[[آفتاب مهر ج۲ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۲، ص ۸۰ - ۸۲.</ref>.