←منابع
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
(←منابع) |
||
خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
[[مقام معظم رهبری]] معتقدند تا پیش از وقوع [[انقلاب اسلامی]]، در [[رسالههای عملیه]] ما، مسأله [[حکومت]] و [[نظام اقتصادی اسلام]] مطرح نبود. [[خمس]] و زکاتی که ما مسألهاش را به صورت ریز و مسأله میگوییم، به هیچ وجه به معنای اداره نظام اقتصادی نبوده است. اداره نظام اقتصادی، دست [[وزارت]] [[دارایی]] و برنامهریزان بود. [[قرض]] بگیرند، قرض بدهند، [[برنامهریزی]] کنند، [[بودجه]] ببندند، پولی که درآمد مملکت است، بین بخشهای مختلف تقسیم کنند. معظم له معتقدند: در حال حاضر نیز چند وزارتخانه هست که با هزاران نفر کارمند و میلیاردها تومان پولی که [[خرج]] میکنند، نظام اقتصادی را برنامهریزی و [[هدایت]] میکنند. وزارت دارایی، برنامه و بودجه، وزارت صنایع سنگین، وزارت [[معادن]] و فلزات، وزارت [[کشاورزی]] و وزارت [[بازرگانی]]، این [[کارها]] را بر عهده دارند. از نظر ایشان این فرآیند، اداره [[امور اقتصادی]] [[کشور]] میشود. تاجری که همه زندگیاش محکوم برنامهریزی دستگاه [[حاکم]] است، حالا یکپنجم درآمدش را هم که به یک عالم بدهد - اگر بدهد - اینکه [[سیستم]] [[اقتصادی]] [[اسلام]] نیست. این، یک گوشه کوچک است. از نظر ایشان، هم خمس، هم [[زکات]]، هم کتاب [[تجارت]]، هم بقیه کتب [[معاملات]]، مزارعه و مساقات و [[رهن]] و سایر [[عقود]]، میتواند فراهم کننده نظام اقتصادی کشور باشد؛ همچنان که در حال حاضر در بانکهای ما جریان دارد. ما الان بانکهای خود را با [[نظام]] [[مضاربه]] اداره میکنیم چیزی که متفاوت از گذشته است. در گذشته در [[رساله عملیه]]، مضاربه فقط این بود که یک نفر پیش یک نفر دیگر برود و بگوید من این [[پول]] را میدهم، تا شما با آن تجارت بکنی، بعد حاصلش را هم با یکدیگر تقسیم کنیم. در صورتی که در حال حاضر مضاربه مبنا و پایهای برای اداره یک بخش [[عظیم]] از [[امور مالی]] کشور - یعنی بانکها است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد، ۴/۱/۱۳۶۹.</ref>. نکته مهم دیگر مورد توجه [[رهبری]] در این باب، توجه دادن به تفاوت جایگاه [[روحانیت]] قبل و بعد از [[انقلاب اسلامی]] و [[فرصت]] عظیمی است که فراهم آمده است. از نظر ایشان امروز، روحانیت است که بر تمام دستگاههای [[اقتصادی]] [[کشور]] مشرف است و سیاستگذاری [[روحانی]] میتواند مملکت را به سمت [[کشاورزی]] یا [[صنعت]]، [[وابستگی]] یا خودکفایی و [[استقلال]] و به سمت [[شکوفایی]] یا رکود اقتصادی بکشاند. تا این حد سعه سعه کار [[حوزههای علمیه]] تفاوت کرده است. البته ایشان تصریح میکنند وقتی که ما میگوییم روحانیت این [[عظمت]] و [[قدرت]] و امکان را پیدا کرده، معنایش این نیست که تک تک [[روحانیون]]، دارای این اختیارند؛ بلکه این [[اختیار]] در میان [[جامعه]] روحانیت است. به عنوان مثال، روحانیت با یک نیش قلم - که البته متکی به [[استنباط]] و [[فتوا]] و بررسی جوانب [[فقهی]] مسأله است – میتواند بخش عظیمی از چیزهایی که به عنوان حیل [[ربا]] به کار میرود، تعطیل کند، یا راه بیندازد. از روحانیون میپرسند که [[حکم]] زمینهای بایر یا دایر یا مثلاً انواع و اقسام زمینهایی که امروز در کشور ما هست؛ آنهایی که در اختیار طاغوتیها بوده و امروز در اختیار افرادی به عنوان کشت موقت قرار گرفته؛ آنهایی که در اختیار هیأت هفت نفره است، چیست؟ اینها چه کار باید بشود؟ به افراد تملیک بشود؟ با چه شرایطی؟ این کار، کار روحانیت است؛ یعنی [[بینش]] فقهی [[اسلام]] است که امروز این مسائل را تعیین میکند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد، ۴/۱/۱۳۶۹.</ref>. در مجموع از نظر ایشان نقش روحانیت در شرایط کنونی برای تنظیم نظام اقتصادی جامعه بسیار بیشتر و جدیتر از گذشته است و روحانیون باید از این فرصت جهت تنظیم نظام اقتصادی جامعه مبتنی بر مبانی و اصول فقهی [[متین]] [[شیعی]] تلاش کنند.<ref>[[امیر سیاهپوش|سیاهپوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاهپوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲]] ص ۸۶۰.</ref> | [[مقام معظم رهبری]] معتقدند تا پیش از وقوع [[انقلاب اسلامی]]، در [[رسالههای عملیه]] ما، مسأله [[حکومت]] و [[نظام اقتصادی اسلام]] مطرح نبود. [[خمس]] و زکاتی که ما مسألهاش را به صورت ریز و مسأله میگوییم، به هیچ وجه به معنای اداره نظام اقتصادی نبوده است. اداره نظام اقتصادی، دست [[وزارت]] [[دارایی]] و برنامهریزان بود. [[قرض]] بگیرند، قرض بدهند، [[برنامهریزی]] کنند، [[بودجه]] ببندند، پولی که درآمد مملکت است، بین بخشهای مختلف تقسیم کنند. معظم له معتقدند: در حال حاضر نیز چند وزارتخانه هست که با هزاران نفر کارمند و میلیاردها تومان پولی که [[خرج]] میکنند، نظام اقتصادی را برنامهریزی و [[هدایت]] میکنند. وزارت دارایی، برنامه و بودجه، وزارت صنایع سنگین، وزارت [[معادن]] و فلزات، وزارت [[کشاورزی]] و وزارت [[بازرگانی]]، این [[کارها]] را بر عهده دارند. از نظر ایشان این فرآیند، اداره [[امور اقتصادی]] [[کشور]] میشود. تاجری که همه زندگیاش محکوم برنامهریزی دستگاه [[حاکم]] است، حالا یکپنجم درآمدش را هم که به یک عالم بدهد - اگر بدهد - اینکه [[سیستم]] [[اقتصادی]] [[اسلام]] نیست. این، یک گوشه کوچک است. از نظر ایشان، هم خمس، هم [[زکات]]، هم کتاب [[تجارت]]، هم بقیه کتب [[معاملات]]، مزارعه و مساقات و [[رهن]] و سایر [[عقود]]، میتواند فراهم کننده نظام اقتصادی کشور باشد؛ همچنان که در حال حاضر در بانکهای ما جریان دارد. ما الان بانکهای خود را با [[نظام]] [[مضاربه]] اداره میکنیم چیزی که متفاوت از گذشته است. در گذشته در [[رساله عملیه]]، مضاربه فقط این بود که یک نفر پیش یک نفر دیگر برود و بگوید من این [[پول]] را میدهم، تا شما با آن تجارت بکنی، بعد حاصلش را هم با یکدیگر تقسیم کنیم. در صورتی که در حال حاضر مضاربه مبنا و پایهای برای اداره یک بخش [[عظیم]] از [[امور مالی]] کشور - یعنی بانکها است<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد، ۴/۱/۱۳۶۹.</ref>. نکته مهم دیگر مورد توجه [[رهبری]] در این باب، توجه دادن به تفاوت جایگاه [[روحانیت]] قبل و بعد از [[انقلاب اسلامی]] و [[فرصت]] عظیمی است که فراهم آمده است. از نظر ایشان امروز، روحانیت است که بر تمام دستگاههای [[اقتصادی]] [[کشور]] مشرف است و سیاستگذاری [[روحانی]] میتواند مملکت را به سمت [[کشاورزی]] یا [[صنعت]]، [[وابستگی]] یا خودکفایی و [[استقلال]] و به سمت [[شکوفایی]] یا رکود اقتصادی بکشاند. تا این حد سعه سعه کار [[حوزههای علمیه]] تفاوت کرده است. البته ایشان تصریح میکنند وقتی که ما میگوییم روحانیت این [[عظمت]] و [[قدرت]] و امکان را پیدا کرده، معنایش این نیست که تک تک [[روحانیون]]، دارای این اختیارند؛ بلکه این [[اختیار]] در میان [[جامعه]] روحانیت است. به عنوان مثال، روحانیت با یک نیش قلم - که البته متکی به [[استنباط]] و [[فتوا]] و بررسی جوانب [[فقهی]] مسأله است – میتواند بخش عظیمی از چیزهایی که به عنوان حیل [[ربا]] به کار میرود، تعطیل کند، یا راه بیندازد. از روحانیون میپرسند که [[حکم]] زمینهای بایر یا دایر یا مثلاً انواع و اقسام زمینهایی که امروز در کشور ما هست؛ آنهایی که در اختیار طاغوتیها بوده و امروز در اختیار افرادی به عنوان کشت موقت قرار گرفته؛ آنهایی که در اختیار هیأت هفت نفره است، چیست؟ اینها چه کار باید بشود؟ به افراد تملیک بشود؟ با چه شرایطی؟ این کار، کار روحانیت است؛ یعنی [[بینش]] فقهی [[اسلام]] است که امروز این مسائل را تعیین میکند<ref>حضرت آیتالله خامنهای، بیانات در جمع فضلا و طلاب و روحانیون مشهد، ۴/۱/۱۳۶۹.</ref>. در مجموع از نظر ایشان نقش روحانیت در شرایط کنونی برای تنظیم نظام اقتصادی جامعه بسیار بیشتر و جدیتر از گذشته است و روحانیون باید از این فرصت جهت تنظیم نظام اقتصادی جامعه مبتنی بر مبانی و اصول فقهی [[متین]] [[شیعی]] تلاش کنند.<ref>[[امیر سیاهپوش|سیاهپوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاهپوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲]] ص ۸۶۰.</ref> | ||
==[[نظام]]== | |||
برای «نظام» تعاریف گوناگونی ارائه دادهاند؛ اما تعریفی که برای نظام اقتصادی بیشتر قابل استفاده باشد، از این قرار است: | |||
نظام در [[تئوری]] عمومی [[نظامها]] به مجموعهای از اجزای به هم وابسته گفته میشود که در راه نیل به هدفهای معینی با هم، [[هماهنگی]] دارند<ref>چرچمن، چارلزوست، نظریه سیستمهای ترجمه رشید اصلانی، ص۲۶.</ref>. | |||
این تعریف هر مجموعهای را که اجزایش از دو ویژگی هماهنگی و هدفدار بودن برخوردارند، شامل میشود. بر این اساس، سه نوع نظام از هم قابل تفکیکاند: | |||
#نظامهای [[تکوینی]] غیررفتاری؛ مانند [[نظام آفرینش]] و نظام موجود در دستگاه گوارش [[انسان]]؛ | |||
#نظامهای مصنوعی غیررفتاری؛ مانند نظام موجود در اتومبیل و هواپیما؛ | |||
#نظامهای [[رفتاری]]. اجزای این نظامها رفتارهای ارادی [[بشر]] است. چون این [[رفتارها]] همواره بر اساس [[جهانبینی]] و ارزشهای مقبول انسان شکل میگیرد. بنابراین در تعریف نظامهای رفتاری، عنصر دیگری به نام مبانی [[فلسفی]] ([[جهان بینی]]) و مبانی مکتبی ([[ایدئولوژی]]) وارد میشود. بر این اساس، «[[نظام رفتاری]]، مجموعهای از رفتارهای ارادی انسان است که بر اساس مبانی فلسفی و مکتبی معین، در جهت نیل به اهداف مشخص هماهنگی کامل دارند».<ref>[[سید حسینی|حسینی، سید]]، [[بیت (مقاله)| مقاله «بیت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]] ص ۱۴.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
خط ۸۳: | خط ۹۱: | ||
# [[پرونده:1100618.jpg|22px]] [[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|'''منظومه فکری امام خمینی''']] | # [[پرونده:1100618.jpg|22px]] [[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|'''منظومه فکری امام خمینی''']] | ||
# [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[امیر سیاهپوش|سیاهپوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاهپوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|'''منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲''']] | # [[پرونده:1100619.jpg|22px]] [[امیر سیاهپوش|سیاهپوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاهپوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲ (کتاب)|'''منظومه فکری آیتالله العظمی خامنهای ج۲''']] | ||
# [[پرونده:1368105.jpg|22px]] [[سید حسینی|حسینی، سید]]، [[بیت (مقاله)| مقاله «بیت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۷''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||