←تعریف نظام و نظام اقتصادی
(←پانویس) |
|||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
== | == معناشناسی == | ||
===معنای نظام=== | |||
نظام به مجموعه‌ای که دارای اجزاء، [[ارتباط]] و [[هماهنگی]] بین اجزاء و هدف‌مند بودن است، گفته می‌شود<ref>ر. ک: برتالانفی، لودویگ فون، مبانی، تکامل و راهبردهای نظریه عمومی سیستم‌ها، ترجمه کیومرث پریانی، ص۷۷؛ چرچمن، چارلزوست، نظریه سیستم‌ها، ترجمه رشید اصلانی، ص۲۶؛ مرعشی، سید جعفر؛ بلیغ، وحیده؛ غیاث آبادی، علی، تفکر سیستمی و ارزیابی کارآمدی آن در اداره جامعه و سازمان، ص۶۶.</ref>. به طور کلی می‌توان سه ویژگی زیر را برای یک نظام برشمرد: | نظام به مجموعه‌ای که دارای اجزاء، [[ارتباط]] و [[هماهنگی]] بین اجزاء و هدف‌مند بودن است، گفته می‌شود<ref>ر. ک: برتالانفی، لودویگ فون، مبانی، تکامل و راهبردهای نظریه عمومی سیستم‌ها، ترجمه کیومرث پریانی، ص۷۷؛ چرچمن، چارلزوست، نظریه سیستم‌ها، ترجمه رشید اصلانی، ص۲۶؛ مرعشی، سید جعفر؛ بلیغ، وحیده؛ غیاث آبادی، علی، تفکر سیستمی و ارزیابی کارآمدی آن در اداره جامعه و سازمان، ص۶۶.</ref>. به طور کلی می‌توان سه ویژگی زیر را برای یک نظام برشمرد: | ||
# [[هدف]]: اهداف، یعنی مقاصدی که اجرای نظام برای رسیدن به آن طرّاحی شده است. به طور منطقی باید اهداف نظام با اهداف زیر نظام‌هایش متناسب باشد. البته لازم نیست نظام واحد هدف واحد داشته باشد، بلکه باید اهداف یک نظام متناقض نباشند. | # [[هدف]]: اهداف، یعنی مقاصدی که اجرای نظام برای رسیدن به آن طرّاحی شده است. به طور منطقی باید اهداف نظام با اهداف زیر نظام‌هایش متناسب باشد. البته لازم نیست نظام واحد هدف واحد داشته باشد، بلکه باید اهداف یک نظام متناقض نباشند. | ||
# اجزاء: [[تصور]] نظام بدون اجزاء ممکن نیست؛ زیرا کل بدون جزء و جزء بدون کل فاقد معنی است. اجزای یک نظام می‌تواند اشیای خارجی یا بینش‌ها، [[قواعد]] و [[احکام]] [[حقوقی]] یا [[اخلاقی]] و یا [[رفتارها]] باشد. [[نظام‌ها]] بر اساس نوع اجزایشان به نظام‌های [[تکوینی]] یا مصنوعی، نظام بینش‌ها، نظام [[حقوق]]، نظام [[اخلاق]]، نظام رفتارها و مانند آن قابل تقسیم‌اند. | # اجزاء: [[تصور]] نظام بدون اجزاء ممکن نیست؛ زیرا کل بدون جزء و جزء بدون کل فاقد معنی است. اجزای یک نظام می‌تواند اشیای خارجی یا بینش‌ها، [[قواعد]] و [[احکام]] [[حقوقی]] یا [[اخلاقی]] و یا [[رفتارها]] باشد. [[نظام‌ها]] بر اساس نوع اجزایشان به نظام‌های [[تکوینی]] یا مصنوعی، نظام بینش‌ها، نظام [[حقوق]]، نظام [[اخلاق]]، نظام رفتارها و مانند آن قابل تقسیم‌اند. | ||
# ارتباط بین اجزاء: برای تفکیک یک نظام از غیر آن وجود تعامل و ارتباط بین اجزاء آن با یکدیگر ضروری است. نظام یک کل معین است که از اجزای با ارتباط متقابل (پیوسته) تشکیل شده است<ref>دوران، دانیل، نظریه سیستم‌ها، صص ۴۰ - ۳۴؛ رضاییان، علی، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم‌ها، صص ۲۴ – ۲۲.</ref>. | # ارتباط بین اجزاء: برای تفکیک یک نظام از غیر آن وجود تعامل و ارتباط بین اجزاء آن با یکدیگر ضروری است. نظام یک کل معین است که از اجزای با ارتباط متقابل (پیوسته) تشکیل شده است<ref>دوران، دانیل، نظریه سیستم‌ها، صص ۴۰ - ۳۴؛ رضاییان، علی، تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم‌ها، صص ۲۴ – ۲۲.</ref>. | ||
نظام را می‌توان به حسب نوع اجزاء، اهداف و نوع ارتباط با اجزاء تقسیم نمود. بدین صورت که اجزای نظام یا امور اعتباری است و یا [[حقیقی]]. امور حقیقی نیز یا از جنس [[معرفت]] است یا امور خارجی. امر خارجی نیز یا [[رفتار]] است یا غیر رفتار. از این رو دسته‌ای از نظام‌ها [[رفتاری]] هستند. | نظام را می‌توان به حسب نوع اجزاء، اهداف و نوع ارتباط با اجزاء تقسیم نمود. بدین صورت که اجزای نظام یا امور اعتباری است و یا [[حقیقی]]. امور حقیقی نیز یا از جنس [[معرفت]] است یا امور خارجی. امر خارجی نیز یا [[رفتار]] است یا غیر رفتار. از این رو دسته‌ای از نظام‌ها [[رفتاری]] هستند<ref>[[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۶۱۶.</ref>. | ||
===معنای نظام اقتصادی=== | |||
نظام اقتصادی از جمله نظام‌های رفتاری است که عناصر آن را رفتارها و [[روابط اقتصادی]] تشکیل می‌دهد و [[رفتارها]] را آنگونه که باید باشد، نشان می‌دهد. از این رو نظام اقتصادی مجموعه‌ای از رفتارها و [[روابط اقتصادی]] است که بر اساس مبانی - هستی [[شناختی]]، [[معرفت شناختی]] و [[ارزش]] شناختی - و اصول راهبردی معین، جهت نیل به [[اهداف]] [[اقتصادی]] مشخص [[هماهنگی]] دارد. | نظام اقتصادی از جمله نظام‌های رفتاری است که عناصر آن را رفتارها و [[روابط اقتصادی]] تشکیل می‌دهد و [[رفتارها]] را آنگونه که باید باشد، نشان می‌دهد. از این رو نظام اقتصادی مجموعه‌ای از رفتارها و [[روابط اقتصادی]] است که بر اساس مبانی - هستی [[شناختی]]، [[معرفت شناختی]] و [[ارزش]] شناختی - و اصول راهبردی معین، جهت نیل به [[اهداف]] [[اقتصادی]] مشخص [[هماهنگی]] دارد. | ||
[[حقوق]] اقتصادی نیز به مجموعه احکامی اطلاق می‌گردد که کیفیّت و محدوده عملکرد اجزاء و نهادهای [[نظام]] را نشان می‌دهد. حقوق عنصری از عناصر نظام نیست<ref>میرمعزی، سید حسین، نظام اقتصادی اسلام، ص۱۱.</ref>.<ref>[[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۶۱۶.</ref> | [[حقوق]] اقتصادی نیز به مجموعه احکامی اطلاق می‌گردد که کیفیّت و محدوده عملکرد اجزاء و نهادهای [[نظام]] را نشان می‌دهد. حقوق عنصری از عناصر نظام نیست<ref>میرمعزی، سید حسین، نظام اقتصادی اسلام، ص۱۱.</ref>.<ref>[[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۶۱۶.</ref> | ||