بحث:خوارج در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بحث:خوارج در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۹ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۶

۸٬۴۰۵ بایت اضافه‌شده ، ۱۹ اکتبر

←‏پانویس

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۲٬۳۴۹

ویرایش

@@ خط ۶۴: / خط ۶۴: @@
 اینان خوارج را بهترین نیروهای [[سپاه امام علی]]{{ع}} معرفی می‌کنند و زشت‌تر اینکه، مدعی‌اند آنان مخلص‌ترین [[پیروان]] و [[معتقدان]] به [[امامت]] او بودند. با این حال بیان نمی‌کنند که چرا آنان از علی{{ع}} جدا شدند و در نهروان موضع گرفتند. با وجود این، [[اخبار]] و [[روایات]] متواتری دلالت دارد که خوارج مخالف تداوم [[جنگ]] با معاویه بوده، حکمیت را بر علی{{ع}} [[تحمیل]] کردند و همانان در نهایت پذیرش آن را [[کفر]] دانستند<ref>[[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[مارقین (مقاله)| مقاله «مارقین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۹]] ص ۲۳۶.</ref>.
+== [[مذاکره]] امام علی{{ع}} با خوارج ==
+[[ابن ابی الحدید معتزلی]] مدعی است امام علی{{ع}} در مذاکره با خوارج، چندپهلو سخن گفته، اما اشعث بن قیس آن حضرت را وادار به تصریح کرده است، و همین امر موجب [[جنگ نهروان]] گردید. [[ابن ابی الحدید]] [[روایت]] می‌کند که علی{{ع}} به مرکز تجمع [[خوارج]] آمد و به سراغ [[رئیس]] آنان رفت. خوارج از علی{{ع}} خواستند که [[توبه]] کند. او گفت: {{متن حدیث|أَنَا أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ‌}}. آنان که شش هزار نفر بودند با علی{{ع}} به [[کوفه]] بازگشتند و هنگامی که در [[شهر]] مستقر شدند، شایع کردند که علی از [[حکمیت]] برگشت.
+آنان می‌گفتند: علی{{ع}} [[منتظر]] برداشت محصول و جمع‌آوری [[اموال]] بود. آن‌گاه همراه آنان عازم [[شام]] خواهد شد؛ اما هنگامی که [[اشعث]] در این‌باره از علی{{ع}} پرسید، حضرت این سخنان را [[تکذیب]] کرد، و به این ترتیب خوارج از [[مسجد کوفه]] بیرون رفتند و علیه آن حضرت موضع گرفتند<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۷۹.</ref>.
+[[ابن اثیر]]، این [[حدیث]] را چنان مختصر کرده که در مضمون آن اخلال به وجود آمده است<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۳۲۸.</ref>. این روایت متضمن چند مطلب است:
+# علی{{ع}} به منظور دفع [[فتنه]] از توریه استفاده کرد. بدون اینکه چیزی برخلاف [[عقیده]] خویش بیان کند یا از اصول خویش کوتاه بیاید؛
+# اشعث شیوه [[زشت]] و ناجوانمردانه‌ای به کار بست و علی{{ع}} را وادار به بیان صریح مطلبی کرد که پیش از آن مجبور نبود آن را به صراحت بر زبان آورد؛
+# خوارج مسئله‌ای را شایع کردند که هرگز علی{{ع}} بر زبان نیاورده و بدان اشاره نفرموده بود؛
+# علی{{ع}} برای [[مذاکره]] با خوارج به سراغ رئیس آنان رفت که او را بیش از همه قبول داشتند. به این ترتیب [[هدف]] حضرت ریشه‌کنی [[اختلاف]] بود. بدین معنا که با [[شکست]] رئیس هیچ‌گونه عذر و بهانه‌ای برای ایجاد [[شک و تردید]] و اختلاف‌انگیزی باقی نمی‌ماند.<ref>[[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[مارقین (مقاله)| مقاله «مارقین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۹]] ص ۲۳۷.</ref>
+== توجیهات خوارج ==
+خوارج در توجیه موضع خویش در قبال علی{{ع}} دچار [[اضطراب]] و [[آشوب]] شدند. معروف است که آنان در توجیه جدایی خویش از علی{{ع}} گفتند: علی [[مردم]] را در [[دین خدا]] [[حکم]] قرار داد و همین موجب [[کفر]] و خروج وی از [[دین]] شد. به این ترتیب، آنان، خود، نیز هنگامی که علی را به پذیرش [[حکمیت]] وادار کردند، مرتکب [[کفر]] شدند. بنابراین هر دو باید [[توبه]] کنند. آنان توبه کرده‌اند و بر علی است که همانند آنان توبه کند.
+علی{{ع}} و [[ابن عباس]] به [[خوارج]] توضیح دادند که در این تصور خویش [[اشتباه]] می‌کنند و علی{{ع}} [[مردم]] را در [[دین خدا]] [[حکم]] قرار نداده، بلکه به حکم [[قرآن]] در این باره [[معتقد]] بوده است. به فرض که چنین باشد، حکم قرار دادن مردم در دین خدا، موجب کفر نیست؛ زیرا [[خداوند]] [[مردمان]] را در موارد زیادی که در قرآن بدان اشاره شده، حکم قرار داده است<ref>ر.ک: مائده، آیه ۹۵؛ نساء، آیه ۳۵؛ انبیاء، آیه ۷۸.</ref>. خوارج به رغم اینکه دلیلی بر رد این [[حجت]] نیافتند، به [[اصرار]] و [[عنادورزی]] [[پناه]] بردند و چنان‌که خواهیم دید، [[فساد]] و [[فتنه‌انگیزی]] به پا کردند. به هر حال یکی از توجیهات خوارج در [[جنگ با علی]]{{ع}} این است که می‌گفتند علی [[وصی]] بود و با این کار، [[وصیت]] را تباه کرد. [[امام]] در پاسخ آنان فرمود:
+اینکه می‌گویید من وصی بودم و وصیت را تباه کردم، خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست؛ و هر که انکار کند (بداند که) بی‌گمان خداوند از جهانیان بی‌نیاز است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref>. آیا به نظر شما اگر احدی به [[حج]] نرفت، این [[خانه خدا]] است که کفر ورزیده است؟! بدانید که اگر کسی [[استطاعت]] داشت و در عین حال حج نگزارد، او کفر ورزیده است. شما نیز با رها کردن من کفر ورزیدید، نه این که من با رها کردن شما [[کافر]] شده باشم<ref>ر.ک: یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۹۲؛ طبرسی، ابو منصور، الاحتجاج، ج۱، ص۲۷۶ - ۲۷۸؛ تستری، محمدتقی، بهج الصباغه، ج۷، ص۱۷۱ – ۱۷۲.</ref>.
+این توجیه [[خوارج]] بیانگر دو نکته مهم است:
+#وصیتی که از آن سخن می‌گویند، [[وصیت]] [[امامت]] و [[خلافت]] است، و [[حکمیت]] چنین وصیتی را تباه ساخت؛ زیرا [[مأموریت]] داوران [[اثبات حقانیت]] یکی از دو طرف در خصوص امامت بود. از این رو خوارج مدعی‌اند که علی{{ع}} با پذیرش حکمیت، وصیت خویش را که با [[نص]] [[رسول خدا]]{{صل}} به [[اثبات]] رسیده، تباه کرده بود؛
+# [[وصایت]] علی{{ع}} یکی از مسلمات [[صدر اسلام]] بود؛ زیرا طرفداران و هواخواهان علی{{ع}} بدان [[احتجاج]] می‌کردند و آن را موجب [[فخر]] و [[مباهات]] می‌دانستند. در [[منابع تاریخی]] کسی پیدا نمی‌شود که به این مطلب [[اعتراض]] کرده یا در صدد [[انکار]] آن برآمده باشد. حتی عباراتی از قبیل «این مطلب ثابت نشده» یا «نیازمند [[شاهد]] و دلیل است» نیز تاکنون بر زبان کسی جاری نشده است.
+[[ابن ابی الحدید]] فهرست بلندی از ابیات [[شاعران]] صدر اسلام را که در خصوص وصایت علی{{ع}} سروده‌اند، در کتاب خویش آورده است<ref>ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۲۸ - ۱۳۳ و ج۴، ص۲۲۷ – ۲۲۸، ۲۸۰ - ۲۸۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۸، ص۲۰ – ۲۶.</ref>.<ref>[[سید جعفر مرتضی عاملی|عاملی، سید جعفر مرتضی]]، [[مارقین (مقاله)| مقاله «مارقین»]]، [[دانشنامه امام علی ج۹ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۹]] ص ۲۳۸.</ref>
 == پانویس ==
 {{پانویس}}