بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'تاثیر' به 'تأثیر') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
'''اربعین''' فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینه‌ای است دربرابر چشمان میلیون‌ها انسان متعهد که در آن تصویری از نهضت و قیام خونین محرّم نقش می‌بندد. | '''[[اربعین]]''' فقط روزی از روزهای سال نیست، بلکه آیینه‌ای است دربرابر چشمان میلیون‌ها [[انسان]] [[متعهد]] که در آن تصویری از [[نهضت]] و [[قیام]] خونین [[محرّم]] نقش می‌بندد. [[اربعین]]، روز باشکوهی است که از [[خون]] [[امام حسین|حسین]]{{ع}}، حیات گرفت و نقطۀ آغاز [[تبلیغ]] [[آرمان]] [[کربلا]] از طریق [[اشک]] شد؛ چرا که در این روز، نخستین مجلس [[عزاداری]] برای [[امام حسین|اباعبدالله]] و [[تبلیغ]] [[آرمان]] آن [[حضرت]] در کنار تربتش برپا شد.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
* | *[[چهل]]، چهلم. در [[فرهنگ اسلامی]] و در [[معارف]] [[عرفانی]]، عدد [[چهل]] ([[اربعین]]) [[جایگاه]] خاصی دارد. چله‌نشینی برای رفع [[حاجت]] یا رسیدن به [[مقامات]] [[سلوک]] و [[عرفان]] [[معروف]] است. حفظ کردن [[چهل]] [[حدیث]]، [[اخلاص]] [[چهل]] صباح، [[کمال عقل]] در [[چهل سالگی]]، [[دعا]] برای [[چهل]] [[مؤمن]]، [[چهل]] شب چهارشنبه و... بسیاری از این نمونه‌ها و موارد<ref>ر.ک. اربعین در فرهنگ اسلامی، سید رضا تقوی، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی</ref> در [[فرهنگ عاشورا]]، [[اربعین]] به چهلمین روز [[شهادت]] [[امام حسین|حسین بن علی]] گفته می‌شود که مصادف با روز بیستم [[ماه]] صفر است. از سنت‌های مردمی، گرامیداشت چهلم مردگان است که، به یاد [[عزیز]] فوت شده خویش، خیرات و صدقات می‌دهند و مجلس یاد بود بپا می‌کنند. در روز بیستم صفر نیز، [[شیعیان]]، عظیم‌ترین [[مراسم سوگواری]] را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد [[عاشورای حسینی]] بر پا می‌کنند و همراه با دسته‌های [[سینه‌زنی]] و [[عزاداری]] به [[تعظیم]] [[شعائر]] [[دینی]] می‌پردازند. در [[شهر]] [[کربلا]]، [[اربعین]] [[حسینی]] [[عظمت]] و [[شکوه]] خاصی دارد و دسته‌های [[عزادار]]، مراسمی پرشور بر پا می‌کنند. در نخستین [[اربعین]] [[شهادت]] [[امام حسین]]، [[جابر بن عبد الله انصاری]] و [[عطیه عوفی]] موفق به [[زیارت]] [[تربت]] و [[قبر]] [[امام حسین|سید الشهدا]] شدند. بنا به برخی نقل‌ها، در همان [[اربعین]]، کاروان اسرای [[اهل بیت]] در باز گشت از [[شام]] و سر راه [[مدینه]]، از [[کربلا]] گذشتند و با [[جابر]] [[دیدار]] کردند. البته برخی از مورخان هم آن را نفی کرده و نپذیرفته‌اند. از جمله مرحوم [[محدث قمی]] در منتهی الآمال دلایلی ذکر می‌کند که [[دیدار]] [[اهل بیت]] از [[کربلا]] در [[اربعین]] اول نبوده است<ref>منتهی الآمال، ج ۱، حوادث بازگشت اسرا</ref> بعضی از [[علما]] نیز در این باره تحقیق مبسوط و مستقلی انجام داده‌اند که منتشرشده است<ref>تحقیقی در باره اولین اربعین حضرت سید الشهداء، شهید قاضی طباطبایی</ref> به هر حال، [[تکریم]] این روز و احیای خاطره غم‌بار [[عاشورا]]، رمز تداوم شور عاشورایی در زمان‌های بعد بوده است. در [[تاریخ]] [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز، [[سنت]] احیای [[اربعین]] تأثیر مهمی در شور گستری در [[شهرها]] داشت و در چهلم شهدای حادثه [[قم]] (درتاریخ ۱۹ دی ۱۳۵۶ ش) [[مردم]] [[مسلمان]] تبریز [[قیام]] کردند و [[شهید]] دادند. در [[اربعین]] شهدای تبریز، شهرهای دیگر مجلس یادبود گرفته، تظاهرات کردند و همین گونه اربعین‌ها به هم وصل شد و سراسر [[ایران]] به [[نهضت]] پیوست، تا آنکه [[انقلاب اسلامی]] در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ ش به [[پیروزی]] رسید. این به [[برکت]] [[الهام]] گیری از [[فرهنگ]] [[شهادت]] و [[ایثار]] [[خون]] بود که [[ملت]] قهرمان [[ایران]]، از [[عاشورا]] گرفته بود. [[اربعین]] تداوم [[عاشورا]] بود و ذکر، [[رسالت]] بازماندگان پس از [[خون]] و [[شهادت]]<ref>ر. ک. [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، صفحه ۴۵.</ref>. | ||
==اربعین در فرهنگ شیعه== | |||
*در فرهنگ اسلامی و در معارف | ==[[اربعین]] در [[فرهنگ شیعه]]== | ||
*در فرهنگ | *در [[فرهنگ اسلامی]] و در [[معارف]] [[عرفانی]]، عدد [[چهل]] ([[اربعین]]) [[جایگاه]] خاصی دارد. چله‌نشینی برای رفع [[حاجت]] یا رسیدن به [[مقامات]] [[سلوک]] و [[عرفان]] [[معروف]] است. حفظ کردن [[چهل]] [[حدیث]]، اخلاصِ [[چهل]] صباح، [[کمال عقل]] در [[چهل سالگی]]، [[دعا]] برای [[چهل]] [[مؤمن]]، [[چهل]] شب چهارشنبه و ... بسیاری از این نمونه‌ها و موارد است.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
*در [[فرهنگ عاشورا]]، [[اربعین]] به چهلمین روز [[شهادت]] [[امام حسین|حسین بن علی]]{{ع}} گفته می‌شود که مصادف با روز بیستم [[ماه]] صفر است. از سنت‌های مردمی، گرامی داشت چهلم مردگان است که، به یاد عزیزِ فوت شده خویش، خیرات و صدقات می‌دهند و مجلس یادبود برپا می‌کنند. در روز بیستم صفر نیز، [[شیعیان]]، عظیم‌ترین [[مراسم سوگواری]] را در کشورها و شهرهای مختلف به یاد [[عاشورای حسینی]] برپا می‌کنند و همراه با دسته‌های سینه زنی و [[عزاداری]] به [[تعظیم]] [[شعائر]] [[دینی]] می‌پردازند. در [[شهر]] [[کربلا]]، [[اربعین]] [[حسینی]] [[عظمت]] و [[شکوه]] خاصی دارد و دسته‌های [[عزادار]]، مراسمی پرشور برپا می‌کنند.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | |||
==[[فلسفه اربعین]]== | ==[[فلسفه اربعین]]== | ||
*اهمیت اربعین از کجاست؟ صرف اینکه چهل روز از شهادت شهید می‌گذرد چه خصوصیتی دارد؟ اربعین خصوصیتش به خاطر این است که در اربعین حسینی یاد شهادت [[امام حسین]]{{ع}} زنده شد و این چیز بسیار مهمی است. اگر این شهادت عظیم در تاریخ اتفاق می‌افتاد یعنی [[امام حسین|حسین بن علی]] و بقیۀ شهیدان در کربلا شهید می‌شدند، اما بنی امیه موفق می‌شدند، همانطور که خود [[امام حسین|حسین]] و یاران عزیزش را از صفحه روزگار برافکندند و جسم پاکشان را زیر خاک پنهان کردند، یاد آنها را هم از خاطره نسل بشر در آن روز و روزهای بعد محو کنند، در این صورت آیا این شهادت برای عالم اسلام فایده‌ای می‌داشت؟ یا اگر هم برای آن روز یک اثری می‌گذاشت، آیا این خاطره در | *اهمیت [[اربعین]] از کجاست؟ صرف اینکه [[چهل]] روز از [[شهادت]] [[شهید]] می‌گذرد چه خصوصیتی دارد؟ [[اربعین]] خصوصیتش به خاطر این است که در [[اربعین]] [[حسینی]] یاد [[شهادت]] [[امام حسین]]{{ع}} زنده شد و این چیز بسیار مهمی است. اگر این [[شهادت]] [[عظیم]] در [[تاریخ]] اتفاق می‌افتاد یعنی [[امام حسین|حسین بن علی]] و بقیۀ [[شهیدان]] در [[کربلا]] [[شهید]] می‌شدند، اما [[بنی امیه]] موفق می‌شدند، همانطور که خود [[امام حسین|حسین]] و [[یاران]] عزیزش را از صفحه روزگار برافکندند و جسم پاکشان را زیر [[خاک]] [[پنهان]] کردند، یاد آنها را هم از خاطره [[نسل]] [[بشر]] در آن روز و روزهای بعد محو کنند، در این صورت آیا این [[شهادت]] برای عالم [[اسلام]] فایده‌ای می‌داشت؟ یا اگر هم برای آن روز یک اثری می‌گذاشت، آیا این خاطره در [[تاریخ]]، برای نسل‌های بعد، برای [[گرفتاری‌ها]] و سیاهی‌ها و تاریکی‌ها و یزیدی‌های دوران آیندۀ [[تاریخ]] هم اثری روشنگر و افشا کننده می‌داشت؟ اگر [[امام حسین|حسین]] [[شهید]] می‌شد، اما [[مردم]] آن روز و [[مردم]] نسل‌های بعد نمی‌فهمیدند که [[امام حسین|حسین]] [[شهید]] شده، آیا این خاطره چه اثر و چه نقشی می‌توانست در رشد و [[سازندگی]] و [[هدایت]] و برانگیزانندگی [[ملت‌ها]] و اجتماعات و [[تاریخ]] بگذارد؟ بله هیچ اثری نداشت.<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
*اربعین روزی است که برافراشته شدن پرچم پیام شهادت کربلا در آن روز آغاز شد و روز بازماندگان شهداست. حالا چه در اربعین اول، خانواده [[امام حسین]] به کربلا آمده باشند و چه نیامده باشند<ref>گزیده ایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ | *[[اربعین]] روزی است که برافراشته شدن [[پرچم]] [[پیام]] [[شهادت]] [[کربلا]] در آن روز آغاز شد و روز بازماندگان شهداست. حالا چه در [[اربعین]] اول، [[خانواده]] [[امام حسین]] به [[کربلا]] آمده باشند و چه نیامده باشند<ref>گزیده ایی از بیانات مقام معظم رهبری در تاریخ ۶۸/۶/۲۹</ref><ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
==[[اولین اربعین]]== | ==[[اولین اربعین]]== | ||
*یکی از مباحث مهم تاریخ عاشورا که مورد بحث قرار گرفته، حضور [[اهل بیت]]{{عم}} در کربلا، در اولین اربعین شهادت [[امام حسین]]{{ع}} است. میان [[شیعه]]، مشهور است که اربعین روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]]، صحابی بزرگ [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به زیارت قبر [[امام حسین]] نائل شد و در همان جا بود که [[اهل بیت]]{{ع}} هنگام بازگشت از شام نیز به زیارت مزار [[امام]] آمده و جابر را ملاقات کردند. هم چنین در این روز سر [[امام حسین]]{{ع}} به بدن ملحق شده و دفن شد. اما در مقابل این شهرت، برخی اندیشمندان متقدم و معاصر شیعه، ورود اهل بیت(علیهم السلام) را در روز اربعین سال ۶۱ ق انکار کرده اند<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | *یکی از مباحث مهم تاریخ عاشورا که مورد بحث قرار گرفته، حضور [[اهل بیت]]{{عم}} در کربلا، در اولین اربعین شهادت [[امام حسین]]{{ع}} است. میان [[شیعه]]، مشهور است که اربعین روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]]، صحابی بزرگ [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} به زیارت قبر [[امام حسین]] نائل شد و در همان جا بود که [[اهل بیت]]{{ع}} هنگام بازگشت از شام نیز به زیارت مزار [[امام]] آمده و جابر را ملاقات کردند. هم چنین در این روز سر [[امام حسین]]{{ع}} به بدن ملحق شده و دفن شد. اما در مقابل این شهرت، برخی اندیشمندان متقدم و معاصر شیعه، ورود اهل بیت(علیهم السلام) را در روز اربعین سال ۶۱ ق انکار کرده اند<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
==[[زیارت اربعین]]== | ==[[زیارت اربعین]]== | ||
*[[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}} در حدیثی علامت‌های "مؤمن" را پنج چیز شمرده است: نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت | *[[امام عسکری|امام حسن عسکری]]{{ع}} در [[حدیثی]] علامت‌های "[[مؤمن]]" را پنج چیز شمرده است: [[نماز]] پنجاه و یک رکعت، [[زیارت]] [[اربعین]]، انگشتر کردن در دست راست، پیشانی بر [[خاک]] نهادن و "بسم [[الله]]" را در [[نماز]]، آشکارا گفتن<ref>مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، ص ۵۳</ref>. [[زیارت]] [[اربعین]] که در این روز [[مستحب]] است، در کتب [[دعا]] آمده است و اینگونه شروع می‌شود: {{عربی|السلامُ عَلی وَلِی اللهِ وَ حَبیبِهِ...}} که این متن، از طریق [[صفوان جمال]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref>. | ||
==[[پیاده روی اربعین]]== | ==[[پیاده روی اربعین]]== | ||
*یکی از جلوه‌های بسیار زیبای اربعین حسینی حرکت پیاده خیل مشتاقان آن حضرت است که حماسه‌ای وصف ناشدنی و جلوه‌ای درک ناشدنی را می‌آفریند، دشمنانی که زیارت چند هزار نفره سابق را در اربعین حسینی تحمل نکردند، امروز نظاره‌گر حرکت سیل گونه و ملیونی زائران آن حضرت است که به صورت خودجوش و کاملا مردمی چشمان جهانیان را مات و مبهوت خود ساخته است<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref> | *یکی از جلوه‌های بسیار زیبای [[اربعین]] [[حسینی]] حرکت پیاده خیل [[مشتاقان]] آن [[حضرت]] است که حماسه‌ای [[وصف]] ناشدنی و جلوه‌ای [[درک]] ناشدنی را می‌آفریند، دشمنانی که [[زیارت]] چند هزار نفره سابق را در [[اربعین]] [[حسینی]] [[تحمل]] نکردند، امروز نظاره‌گر حرکت سیل گونه و ملیونی [[زائران]] آن [[حضرت]] است که به صورت خودجوش و کاملا مردمی چشمان جهانیان را مات و مبهوت خود ساخته است<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref> | ||
*در رابطه با انجام زیارت پیاده [[امام حسین|حضرت سید الشهداء]]{{ع}} محدث بزرگوار شیخ حر عاملی باب مستقلی را در کتاب وسائل الشیعه با عنوان "باب استحباب المشی الی زیاره الحسین وغیره"<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۳۹</ref> گشوده است به عنوان نمونه از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده است: هرکس که از خانه خویش به قصد زیارت [[امام حسین|حسین بن علی بن ابی طالب]]{{ع}} خارج گردد پس اگر پیاده باشد خداوند به ازای هر گامی که بر می دارد برای او یک کار نیک نوشته و یک کار بد او را پاک می‌کند. تا آنگاه که به حائر (قبر [[امام حسین]]{{ع}} در کربلا) رسد، خداوند او را در صالحان و نیکان قرار دهد، و وقتی که زیارت را به پایان رساند او را از نجات یافتگان قرار داده و به هنگام بازگشت فرشته‌ای به نزد وی آمده و می‌گوید: من فرستاده خدایت هستم، خدایت سلامت می‌رساند و می‌گوید: کارهای خود را از نو سرگیر، که گناهان گذشته ات مورد بخشش قرار گرفت»<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref> | *در رابطه با انجام [[زیارت]] پیاده [[امام حسین|حضرت سید الشهداء]]{{ع}} [[محدث]] بزرگوار [[شیخ حر عاملی]] باب مستقلی را در کتاب وسائل الشیعه با عنوان "باب استحباب المشی الی زیاره الحسین وغیره"<ref>حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۴۳۹</ref> گشوده است به عنوان نمونه از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است: هرکس که از خانه خویش به قصد [[زیارت]] [[امام حسین|حسین بن علی بن ابی طالب]]{{ع}} خارج گردد پس اگر پیاده باشد [[خداوند]] به ازای هر گامی که بر می دارد برای او یک [[کار نیک]] نوشته و یک کار بد او را [[پاک]] می‌کند. تا آنگاه که به حائر ([[قبر]] [[امام حسین]]{{ع}} در [[کربلا]]) رسد، [[خداوند]] او را در [[صالحان]] و [[نیکان]] قرار دهد، و وقتی که [[زیارت]] را به پایان رساند او را از [[نجات]] یافتگان قرار داده و به هنگام بازگشت فرشته‌ای به نزد وی آمده و می‌گوید: من فرستاده خدایت هستم، خدایت [[سلامت]] می‌رساند و می‌گوید: کارهای خود را از نو سرگیر، که [[گناهان]] گذشته ات مورد [[بخشش]] قرار گرفت»<ref>ویژه نامۀ اربعین حسینی، سایت روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی</ref> | ||
==اربعین در فرهنگ‌نامه دینی== | |||
*[[چهل]]، چهلم، چهلمین روز از [[وفات]] کسی، چهلمین روز از [[شهادت امام حسین]]{{ع}} در [[عاشورا]]. عدد [[چهل]] در [[فرهنگ دینی]] [[جایگاه]] خاصّی دارد و [[چهل سالگی]] کمال [[عقل انسان]] است و [[پیامبر]] در [[چهل سالگی]] به [[نبوّت]] [[مبعوث]] شد و [[میقات]] [[حضرت موسی]] با [[خدا]] [[چهل]] شب طول کشید و [[چهل]] روز [[اخلاص]] و [[مراقبت]]، آثار [[تربیتی]] زیادی دارد و نکات فراوان دیگر درباره عدد [[چهل]] وجوددارد. | |||
*[[اربعین]] [[امام حسین]]{{ع}} که مصادف با روز بیستم [[ماه]] صَفر است، روز تجدید [[غم]] و عزای [[اهل بیت]] و [[شیعه]] است و گرامیداشت این روز و [[زیارت]] [[امام حسین]]{{ع}} بسیار [[ثواب]] دارد. در اوّلین [[اربعین]] [[سید الشهداء]]{{ع}} [[جابر بن عبدالله انصاری]] و عطیّه به [[زیارت]] [[قبر]] آن [[حضرت]] رفتند. [[خواندن زیارت]] [[اربعین]] از ویژگی‌های یک [[شیعه]] به شمار می‌رود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۲۳.</ref>. | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۳۲: | خط ۴۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | * [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | ||
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']] | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس2}} | {{پانویس2}} | ||