شهادت امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

شهادت امام علی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۲

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱

جز

جایگزینی متن - 'سلب' به 'سلب'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 چرا [[امام]]{{ع}}، خود را در معرض کشته شدن قرار داد؟ برای توجیه [[پیشگیری]] نکردن [[امامان]] از [[شهادت]] خود (با اینکه از آن مطلع بودند)، پاسخ‌های متعددی ارائه شده است که می‌توان گفت اصلی‌ترین آنها بدین‌شرح است:
 #'''عدم [[علم]] تفصیلی‌''': پاسخ نخست اینکه هر چند [[اهل بیت]]{{عم}} اجمالًا می‌دانستند چگونه [[شهید]] می‌شوند، اما [[علم تفصیلی]] به این موضوع نداشتند، هرچند سبب عدم [[علم تفصیلی]] آنان، عدم خواست آنان باشد. این پاسخ برخلاف ظاهر روایاتی است که دلالت دارد [[ائمه]]{{ع}} به تفصیل از جریان [[شهادت]] خود خبر داشتند و لااقل در مورد شخص [[امام علی]]{{ع}} با آن همه متون [[تاریخی]] و [[حدیثی]] که بخشی از آن ملاحظه شد، این توجیهْ قابل قبول نیست و شگفت از مرحوم [[شیخ مفید]] که می‌فرماید: "اینکه [[امام]]، به وقت [[شهادت]] خویش [[علم]] داشته باشد، [[حدیثی]] که بر این [[علم]] دلالت کند وجود ندارد"!
-#'''عدم [[علم]] در هنگام تحقق تقدیر الهی‌''': پاسخ دوم این است که [[امامان]]{{عم}} به تفصیل، جریان [[شهادت]] خود را می‌دانند؛ اما در هنگامی که طبق تقدیر قطعی [[الهی]] باید [[شهید]] شوند، آن [[علم]] و اطلاع از آنان [[سلب]] می‌گردد. روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} [[نقل]] شده که بنا بر یک احتمال می‌تواند مؤید این پاسخ باشد: [[حسن بن جهم]] گوید: به [[حضرت رضا]]{{ع}} گفتم: [[امیر مؤمنان]]، [[قاتل]] خود و شبی را که در آن به [[شهادت]] می‌رسد و جایی را که در آن کشته می‌شود، می‌دانست و سخن آن [[حضرت]]- وقتی [[صیحه]] اردک‌ها را در [[خانه]] شنید- که: "[[صیحه]] کنندگانی‌اند که در پی‌ آنها نوحه‌گران‌اند" و سخن [[ام کلثوم]] به آن [[حضرت]] که: "کاش [[نماز]] را امشب داخل [[خانه]] بخوانی و به دیگری [[دستور]] دهی که با [[مردم]] [[نماز]] بخواند" و [[امتناع]] آن [[حضرت]]، و ورود و [[خروج]] مکرر او در آن [[شب]] بدون [[سلاح]]، در حالی که می‌دانست [[ابن ملجم]] [[ملعون]] او را با [[شمشیر]] می‌کشد، همه اینها از دلایلی است که آن [[حضرت]] نمی‌بایست خود را در معرض قرار می‌داد. ایشان فرمود: {{متن حدیث|"ذلِک کانَ، ولکنهُ خُیرَ فی تِلک اللیلَةِ لِتَمضِی مَقادیرُ اللهِ عَزوجَلَ‌"}}<ref>«اینها بود؛ ولی آن حضرت در آن شبْ مخیر شده بود که تقدیر خدای متعال را محقق سازد» الکافی، ج ۱، ص ۲۵۹، ح ۴، بحار الأنوار، ج ۴۲، ص ۲۴۶، ح ۴۷.</ref>. در برخی از نسخه‌های مصدر این [[حدیث]]، به جای کلمه "خُیر (مخیر شده بود)" "حُیر (متحیر شده بود)" آمده است. بنابراین، احتمال [[سخن امام]]{{ع}}، به‌روشنی دلالت دارد که برای [[امام]]{{ع}} در آن لحظه حالتی پیش آمد که تکلیفی برای [[پیشگیری]] از [[قتل]] خود نداشت تا [[تقدیر الهی]] جریان یابد.
+#'''عدم [[علم]] در هنگام تحقق تقدیر الهی‌''': پاسخ دوم این است که [[امامان]]{{عم}} به تفصیل، جریان [[شهادت]] خود را می‌دانند؛ اما در هنگامی که طبق تقدیر قطعی [[الهی]] باید [[شهید]] شوند، آن [[علم]] و اطلاع از آنان سلب می‌گردد. روایتی از [[امام رضا]]{{ع}} [[نقل]] شده که بنا بر یک احتمال می‌تواند مؤید این پاسخ باشد: [[حسن بن جهم]] گوید: به [[حضرت رضا]]{{ع}} گفتم: [[امیر مؤمنان]]، [[قاتل]] خود و شبی را که در آن به [[شهادت]] می‌رسد و جایی را که در آن کشته می‌شود، می‌دانست و سخن آن [[حضرت]]- وقتی [[صیحه]] اردک‌ها را در [[خانه]] شنید- که: "[[صیحه]] کنندگانی‌اند که در پی‌ آنها نوحه‌گران‌اند" و سخن [[ام کلثوم]] به آن [[حضرت]] که: "کاش [[نماز]] را امشب داخل [[خانه]] بخوانی و به دیگری [[دستور]] دهی که با [[مردم]] [[نماز]] بخواند" و [[امتناع]] آن [[حضرت]]، و ورود و [[خروج]] مکرر او در آن [[شب]] بدون [[سلاح]]، در حالی که می‌دانست [[ابن ملجم]] [[ملعون]] او را با [[شمشیر]] می‌کشد، همه اینها از دلایلی است که آن [[حضرت]] نمی‌بایست خود را در معرض قرار می‌داد. ایشان فرمود: {{متن حدیث|"ذلِک کانَ، ولکنهُ خُیرَ فی تِلک اللیلَةِ لِتَمضِی مَقادیرُ اللهِ عَزوجَلَ‌"}}<ref>«اینها بود؛ ولی آن حضرت در آن شبْ مخیر شده بود که تقدیر خدای متعال را محقق سازد» الکافی، ج ۱، ص ۲۵۹، ح ۴، بحار الأنوار، ج ۴۲، ص ۲۴۶، ح ۴۷.</ref>. در برخی از نسخه‌های مصدر این [[حدیث]]، به جای کلمه "خُیر (مخیر شده بود)" "حُیر (متحیر شده بود)" آمده است. بنابراین، احتمال [[سخن امام]]{{ع}}، به‌روشنی دلالت دارد که برای [[امام]]{{ع}} در آن لحظه حالتی پیش آمد که تکلیفی برای [[پیشگیری]] از [[قتل]] خود نداشت تا [[تقدیر الهی]] جریان یابد.
 #'''[[امام]]{{ع}}، [[مکلف]] است [[شهادت]] را [[انتخاب]] کند''': بی‌تردید، تقدیر [[شهادت]] برای [[امام]]{{ع}} براساس [[حکمت بالغه الهی]] است و [[مصالح]] ملزمه‌ای دارد که باید تحقق پیدا کند. از این‌رو، [[امام]]{{ع}} نه تنها نباید از آن [[پیشگیری]] نماید؛ بلکه با اینکه دقیقاً می‌داند چگونه [[شهید]] می‌شود، باید [[شهادت]] را [[انتخاب]] کند، و [[انتخاب]] [[شهادت]] با [[علم]] به وقت و چگونگی آن، فضیلتی است که جز [[پیشوایان]] بزرگ [[الهی]] و [[خواص اصحاب]] آنان، آن را برنمی‌تابند. هر چند ندیدم کسی این پاسخ را ارائه کرده باشد؛ اما به‌نظر می‌رسد که این [[بهترین]] [[سخن]] در توجیه [[پیشگیری]] نکردن [[امامان اهل بیت]]{{عم}} از [[شهادت]] خود با [[علم]] به چگونگی آن است که با [[دلایل عقلی]] و نقلی‌<ref>روایتی که از حسن بن جهم از امام رضا{{ع}} نقل شد، بنا بر آنکه «لکنه خیر» خوانده شود، می‌تواند ازمؤیدات این پاسخ باشد.</ref> نیز [[تأیید]] می‌شود. اکنون متن پاسخ [[شیخ مفید]] و [[علامه طباطبایی]] را برای مزید اطلاع پژوهشگران‌ در اینجا می‌آوریم.