بحث:شهادت امام علی

شهادت امیرالمؤمنین(ع)

در سال چهلم هجری، سه نفر از خوارج به نام‌های عبدالرحمان بن ملجم، برک بن عبدالله، عمرو بن بکر تمیمی در مکه توافق کردند علی(ع) را در کوفه، معاویه را در شام و عمرو بن عاص را در مصر بکشند. ابن ملجم برای کشتن حضرت به کوفه آمد و در سحرگاه نوزدهم ماه مبارک رمضان، شمشیر زهرآلود خود را با فریاد «الْحُكْمُ لِلَّهِ»^[۱] بر فرق مبارک سر آن حضرت فرود آورد. گروهی از خوارج و افرادی همچون اشعث بن قیس کندی، قطام، وردان و شبیب نیز از ورود ابن ملجم به کوفه آگاه بوده و برای به شهادت رساندن آن حضرت با عبدالرحمان بن ملجم مرادی همکاری کردند^[۲].

بنا بر قول مشهور امام در شب جمعه ۲۱ رمضان سال ۴۰ق در ۶۳ سالگی، بعد از ضربت خوردن در سحرگاه نوزدهم در محراب مسجد کوفه و در حال نماز، در منزل خود به شهادت رسید^[۳]. بنا بر نقل حمیری^[۴] از امام باقر(ع)، حضرت علی(ع) مشغول بیدار کردن مردم در مسجد بود که ابن ملجم بر فرق مبارک آن حضرت شمشیر زد. آن حضرت هنگام ضربت خوردن ندای «فُزْتَ وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ»^[۵] سر داد. بر اساس برخی روایات، امام ابتدای ماه رمضان سال۴۰ق، از شهادت خود خبر داد^[۶]. شیخ مفید می‌گوید: امام در شب نوزدهم ماه رمضان به آسمان نگاه می‌کرد و می‌فرمود: این همان شبی است که وعده داده شده‌ام^[۷] و در همان شب نیز در خواب رسول خدا(ص) را دید و شکایت امت را به آن حضرت کردند و با الهام از سخنان پیامبر(ص) از خدا خواست تا او را از این امت بگیرد و کسی را که لایق آنان است حاکم آنان قرار دهد.

هنگامی که شمشیر ابن ملجم در محراب عبادت بر سر امیر مؤمنان(ع) فرود آمد^[۸] حضرت(ع) فرمود: «به خدای کعبه رستگار شدم»^[۹]. بعد از ضربت خوردن امام(ع)، جبرئیل میان زمین و آسمان ندا داد، به خدا قسم ارکان هدایت فرو ریختند»^[۱۰]. هنگامی که امیرمؤمنان ضربت خورد، زخم سرش را با کمربند خود می‌بست و می‌فرمود: ﴿هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ﴾^[۱۱].^[۱۲]. پس از این ضربت، امام(ع) به خانه برده شد. آن حضرت درباره قاتل خود فرمود: «اگر زنده بمانم خود درباره او تصمیم می‌گیرم و در غیر این صورت در قصاص، فقط حد را جاری کنید»^[۱۳].

زحم سر امام به دلیل سمی بودن شمشیر ابن ملجم چنان عمیق بود که وقتی طبیب بالای سر آن حضرت آمد و معاینه کرد، اعلام نمود که کار تمام شده و امام وصیت خود را بگوید. امام پس از وصیت خود، در روز ۲۱ ماه رمضان، به شهادت رسید و امام حسن(ع) بدن مطهر آن حضرت را تجهیز و پس از نماز، بنا به وصیت آن حضرت در غریین (نجف) دفن شد و برای اینکه امویان و یا خوارج به قبر آن حضرت جسارت نکنند چهار صورت قبر درست کردند و قبر آن حضرت مخفی ماند^[۱۴].^[۱۵]

پانویس

↑ دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۰.
↑ دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۷.
↑ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۹؛ کلینی شهادت امام را شب یک شنبه سی سال بعد از رحلت رسول خدا(ص) دانسته است. کافی، ج۸، ص۳۳۹.
↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۲۰۶.
↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۰۸، دینوری، همان، ص۱۸۰.
↑ مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۲۰.
↑ مفید، الارشاد، ج۱، ص۱۶.
↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۱۴۶.
↑ شریف رضی، خصائص الائمه، ص۶۳.
↑ «تَهَدَّمَتْ وَ اللَّهِ أَرْكَانُ الْهُدَى وَ انْطَمَسَتْ وَ اللَّهِ نُجُومُ السَّمَاءِ...»؛ ر.ک: بحارالأنوار، ج۴۲، ص۲۸۲.
↑ «و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند گفتند: این همان است که خداوند و فرستاده او به ما وعده داده‌اند و خداوند و فرستاده او راست گفتند و جز بر ایمان و فرمانبرداری آنان نیفزود» سوره احزاب، آیه ۲۲.
↑ یوسف شامی، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، ص۴۱۷.
↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۶.
↑ سید عبدالکریم بن طاووس، فرحة الغری، ص۳۲.
↑ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲؛ ص ۶۵.

[1] دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۸۰.

[2] دینوری، الامامة و السیاسة، ج۱، ص۱۷.

[3] طوسی، تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۹؛ کلینی شهادت امام را شب یک شنبه سی سال بعد از رحلت رسول خدا(ص) دانسته است. کافی، ج۸، ص۳۳۹.

[4] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۲۰۶.

[5] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۰۸، دینوری، همان، ص۱۸۰.

[6] مفید، الارشاد، ج۱، ص۳۲۰.

[7] مفید، الارشاد، ج۱، ص۱۶.

[8] طبری، تاریخ، ج۵، ص۱۴۶.

[9] شریف رضی، خصائص الائمه، ص۶۳.

[10] «تَهَدَّمَتْ وَ اللَّهِ أَرْكَانُ الْهُدَى وَ انْطَمَسَتْ وَ اللَّهِ نُجُومُ السَّمَاءِ...»؛ ر.ک: بحارالأنوار، ج۴۲، ص۲۸۲.

[11] «و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند گفتند: این همان است که خداوند و فرستاده او به ما وعده داده‌اند و خداوند و فرستاده او راست گفتند و جز بر ایمان و فرمانبرداری آنان نیفزود» سوره احزاب، آیه ۲۲.

[12] یوسف شامی، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، ص۴۱۷.

[13] بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۲۵۶.

[14] سید عبدالکریم بن طاووس، فرحة الغری، ص۳۲.

[15] گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش اول ج۲؛ ص ۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]