اعتدال در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط'
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==')
جز (جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط')
خط ۵: خط ۵:


==مقدمه==
==مقدمه==
واژه "[[میانه‌روی]]" یا "[[اعتدال]]" به معنای وجود تناسب کمّی و کیفی در [[رفتار]] و [[پرهیز]] از [[افراط و تفریط]] در امور است. در [[فرهنگ اسلامی]] واژه "[[اقتصاد]]" و در [[قرآن کریم]]، واژه‌های "وسط"، "[[سواء]]" و "[[حنیف]]" به این معنا می‌باشند<ref>قاموس قرآن.</ref>. بسیاری از [[تعالیم قرآن]] و نیز رهنمودهای [[پیشوایان دین]]، [[هدایت]] قوای [[انسانی]] به سوی اعتدال است. [[خداوند]] [[امت اسلام]] (به طور خاص [[اهل‌بیت]]{{عم}}) را [[امت وسط]]<ref>{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا...}} «و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.».. سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> و [[بهترین]] [[امت]]<ref>{{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ...}} «شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید و به خداوند ایمان دارید.».. سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> خوانده است. رعایت اعتدال در [[راه رفتن]]<ref>{{متن قرآن|وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ...}} «و در راه رفتنت میانه‌رو باش.».. سوره لقمان، آیه ۱۹.</ref> میانه‌روی در [[انفاق]]<ref>{{متن قرآن|وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا}} «و گفتند: چگونه پیغمبری است این، که خوراک می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟! چرا به سوی او فرشته‌ای فرو نفرستاده‌اند تا بیم‌دهنده‌ای همراه او باشد؟» سوره فرقان، آیه 7؛ {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا}} «و (هنگام بخشش) نه دست خود را فرو بند  و نه یکسره بگشای که نکوهیده دریغ خورده فرو مانی» سوره اسراء، آیه 29.</ref> و پرهیز از [[مصرف]] زیاد و [[بیهوده]]<ref>{{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}} «و اوست که باغ‌هایی با داربست و بی‌داربست و خرمابن و کشتزار با خوردنی‌هایی گوناگون و زیتون و انار، همگون و ناهمگون آفریده است؛ از میوه‌اش چون بار آورد بخورید و حقّ (مستمندان) را از آن، روز درو (یا چیدن) آن بپردازید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره انعام، آیه 141؛ {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}} «ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه 31؛ {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا}} «که فراخ رفتاران یاران شیطانند و شیطان به پروردگارش ناسپاس است» سوره اسراء، آیه 27.</ref> نیز از توصیه‌های [[قرآن]] است.
واژه "[[میانه‌روی]]" یا "[[اعتدال]]" به معنای وجود تناسب کمّی و کیفی در [[رفتار]] و [[پرهیز]] از [[افراط]] و [[تفریط]] در امور است. در [[فرهنگ اسلامی]] واژه "[[اقتصاد]]" و در [[قرآن کریم]]، واژه‌های "وسط"، "[[سواء]]" و "[[حنیف]]" به این معنا می‌باشند<ref>قاموس قرآن.</ref>. بسیاری از [[تعالیم قرآن]] و نیز رهنمودهای [[پیشوایان دین]]، [[هدایت]] قوای [[انسانی]] به سوی اعتدال است. [[خداوند]] [[امت اسلام]] (به طور خاص [[اهل‌بیت]]{{عم}}) را [[امت وسط]]<ref>{{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا...}} «و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد.».. سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> و [[بهترین]] [[امت]]<ref>{{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ...}} «شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید و به خداوند ایمان دارید.».. سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> خوانده است. رعایت اعتدال در [[راه رفتن]]<ref>{{متن قرآن|وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ...}} «و در راه رفتنت میانه‌رو باش.».. سوره لقمان، آیه ۱۹.</ref> میانه‌روی در [[انفاق]]<ref>{{متن قرآن|وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا}} «و گفتند: چگونه پیغمبری است این، که خوراک می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟! چرا به سوی او فرشته‌ای فرو نفرستاده‌اند تا بیم‌دهنده‌ای همراه او باشد؟» سوره فرقان، آیه 7؛ {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا}} «و (هنگام بخشش) نه دست خود را فرو بند  و نه یکسره بگشای که نکوهیده دریغ خورده فرو مانی» سوره اسراء، آیه 29.</ref> و پرهیز از [[مصرف]] زیاد و [[بیهوده]]<ref>{{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشَاتٍ وَغَيْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفًا أُكُلُهُ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}} «و اوست که باغ‌هایی با داربست و بی‌داربست و خرمابن و کشتزار با خوردنی‌هایی گوناگون و زیتون و انار، همگون و ناهمگون آفریده است؛ از میوه‌اش چون بار آورد بخورید و حقّ (مستمندان) را از آن، روز درو (یا چیدن) آن بپردازید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره انعام، آیه 141؛ {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}} «ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه 31؛ {{متن قرآن|إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا}} «که فراخ رفتاران یاران شیطانند و شیطان به پروردگارش ناسپاس است» سوره اسراء، آیه 27.</ref> نیز از توصیه‌های [[قرآن]] است.


[[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|خَيْرُ الْأُمُورِ أَوْسَطُهَا}}<ref>بحارالانوار، ج۴۸، ص۱۵۴.</ref>؛ و [[امام علی]]{{ع}} نیز در [[وصف]] [[متقین]] چنین فرموده است: [[لباس]] ایشان، بر اساس [[اقتصاد]] و [[اعتدال]] است<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۳.</ref>. در [[صحیفه]] نیز [[امام سجاد]]{{ع}} [[میانه‌روی]] در بهره‌گیری از مواهب [[الهی]] را امری [[مبارک]] خوانده است: «بار خدایا! بر [[محمد و خاندان او]] [[درود]] فرست و مرا از [[اسراف]] و [[زیاده‌روی]] دور بدار... و روش نیکویی را به من بیاموز که هزینه‌ام بیش از درآمدم نباشد... و به [[لطف]] خویش مرا از [[تبذیر]] نگه‌دار و روزی‌ام را از [[حلال]] [[عطا]] فرما»<ref>نیایش سی‌ام.</ref>. همچنین می‌فرماید: «بار خدایا!... مرا از میانه‌روی بهره‌مند ساز و در جمع [[اهل]] صوب قرار ده»<ref>نیایش بیستم.</ref>.
[[رسول خدا]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|خَيْرُ الْأُمُورِ أَوْسَطُهَا}}<ref>بحارالانوار، ج۴۸، ص۱۵۴.</ref>؛ و [[امام علی]]{{ع}} نیز در [[وصف]] [[متقین]] چنین فرموده است: [[لباس]] ایشان، بر اساس [[اقتصاد]] و [[اعتدال]] است<ref>نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۳.</ref>. در [[صحیفه]] نیز [[امام سجاد]]{{ع}} [[میانه‌روی]] در بهره‌گیری از مواهب [[الهی]] را امری [[مبارک]] خوانده است: «بار خدایا! بر [[محمد و خاندان او]] [[درود]] فرست و مرا از [[اسراف]] و [[زیاده‌روی]] دور بدار... و روش نیکویی را به من بیاموز که هزینه‌ام بیش از درآمدم نباشد... و به [[لطف]] خویش مرا از [[تبذیر]] نگه‌دار و روزی‌ام را از [[حلال]] [[عطا]] فرما»<ref>نیایش سی‌ام.</ref>. همچنین می‌فرماید: «بار خدایا!... مرا از میانه‌روی بهره‌مند ساز و در جمع [[اهل]] صوب قرار ده»<ref>نیایش بیستم.</ref>.
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش