←منابع
(←منابع) برچسب‌ها: برگردانده‌شده پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←منابع) برچسب: برگردانده‌شده |
||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
۶. رساله دیگری از او با عنوان الایمان چاپ شده است [[تاریخ اندیشه‌های کلامی و اسلامی (کتاب)|تاریخ اندیشه‌های کلامی و اسلامی]].<ref>[[محمد صفر جبرئیلی|جبرئیلی، محمد صفر]]، [[اشعریه (مقاله)|مقاله «اشعریه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۲۸۶.</ref> | ۶. رساله دیگری از او با عنوان الایمان چاپ شده است [[تاریخ اندیشه‌های کلامی و اسلامی (کتاب)|تاریخ اندیشه‌های کلامی و اسلامی]].<ref>[[محمد صفر جبرئیلی|جبرئیلی، محمد صفر]]، [[اشعریه (مقاله)|مقاله «اشعریه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۲۸۶.</ref> | ||
==عوامل [[کناره‌گیری]] از [[معتزله]]== | |||
اشعری تا [[چهل سالگی]] بر [[مذهب]] معتزله بود، اما به ناگاه [[تغییر]] و تحولی اساسی در او ایجاد شد و از آن [[اعلان بیزاری]] کرد. برای کناره‌گیری او از معتزله عوامل مختلفی ذکر شده است که بسیاری از آنان مورد مناقشه جدی است؛ برخی از عوامل عبارتند از: | |||
# [[ناتوانی]] معتزله از ارائه پاسخ به پرسش‌های او: [[ابن عساکر]] از [[احمد بن حسین]] نقل می‌‌کند که بعد از آنکه [[ابوالحسن]] در [[کلام]] معتزلی متبحر و سرآمد شد پیوسته با استاد خود [[مناظره]] می‌‌کرد و پاسخ صحیحی نمی‌شنید<ref>شرح العقائد النسفیه، ص۵۵</ref> در یکی از شب‌ها برخاست و دو رکعت [[نماز]] گزارد و از [[خدا]] خواست تا اورا به [[راه راست]] [[هدایت]] کند. آنگاه خوابید و در عالم [[خواب]] [[پیامبر اکرم]] را دید و از وضع خود به [[پیامبر]] [[شکایت]] کرد. [[رسول خدا]] فرمود: علیک بسنتی او از خواب برخاست و سپس مسائل [[کلامی]] را بر [[قرآن]] و [[اخبار]] عرضه کرد و آنها را که مطابق [[قرآن]] و [[حدیث]] بود گرفت و غیر آنها را به دور ریخت.<ref>تبیین کذب المفتری، ص۵۰؛ بحوث فی الملل والنحل، ج۲، ص۲۳؛ تاریخ فلسفه در اسلام، ج۱، ص۳۱۸؛ فرق ومذاهب کلامی، ص۱۸۱</ref>. | |||
#زمینه‌های [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]: از [[زمان]] [[متوکل]] به بعد، فشار بر [[اهل تعقل]] [[روز]] به روز افزایش یافت و هرگز از [[میزان]] فشار کاسته نشد، در این صورت این زمینه‌های اجتماعی و سیاسی بود که می‌‌توانست در وجود [[انسان]] [[تحول]] و دگرگونی خاص ایجاد کند و برای [[رهایی]] از فشارهای [[روحی]] و [[زندگی]]، از مکتبی به [[مکتب]] مورد [[تأیید]] [[حکومت]] وقت منتقل شود<ref>بحوث فی الملل والنحل، ج۲، ص۲۵ و ۲۶؛ فلسفه و کلام اسلامی، ص۹۶</ref>. | |||
# [[اصلاح‌طلبی]]: [[ابوالحسن]] به دقت در [[عقاید]] [[اهل حدیث]] نگریست و در آن، خطاهای نابخشودنی یافت و بر خود لازم دانست از طریق خاصی به [[اصلاح]] آنها بپردازد. چنین اصلاحی از یک [[دشمن]] مارک دار امکان پذیر نبود، بلکه نخست در قالب [[دوست]] درآمد و در [[دل‌ها]] [[نفوذ]] کرد و آن گاه به اصلاح پرداخت. از این جهت از [[معتزله]] فاصله گرفت و با اهل حدیث اعلام [[همبستگی]] نمود<ref>بحوث فی الملل والنحل، ج۲، ص۲۶، تاریخ فرق اسلامی، ج۱، ص۲۳۵</ref>. | |||
# [[میانه روی]] و [[اعتدال]]: برخی دیگر بر این عقیده‌اند که او در [[مقام]] اصلاح [[دینی]] دو روش [[فقیهان]] و [[متکلمان]] بوده و در صدد جمع بین [[کلام]] و [[فقه]] و حدیث برآمد،؛ چراکه فقه و [[فقها]] در صدد [[اعمال]] [[دلایل]] [[تفسیر]] و حدیث و [[اجماع]] و [[قیاس]] بودند و متکلمان به [[جدل]] و [[منطق]] و [[عقل]] اکتفا کرده و از [[نص]] اجتناب می‌‌کردند. او با این کار کوشید در قالب متکلمی [[فقیه]]، میان فقه و حدیث با [[علم کلام]] جمع کند و [[امت اسلامی]] را از انشقاق و [[نزاع]] بین آن دو برحذر داشته و خود بین اعتزال و حنبلی‌ها واسطه شود<ref>الفرق الکلامیة الإسلامیه، ص۲۷۰؛ تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ص۱۴۶ـ ۱۴۷؛ فرق ومذاهب کلامی، ص۱۸۵</ref>.<ref>[[محمد صفر جبرئیلی|جبرئیلی، محمد صفر]]، [[اشعریه (مقاله)|مقاله «اشعریه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۲۸۷.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||