کلثوم بن هدم در تاریخ اسلامی

مقدمه

او یکی از انصار باوفا و باگذشت پیامبر خدا (ص) است. وقتی پیامبر اسلام (ص) با پیامبری برانگیخته شد، کلثوم، پیرمردی سالخورده بود و او قبل از هجرت رسول خدایا (ص) از مکه به مدینه مسلمان شد. او در قبا، دهی نزدیک مدینه، منزل داشت. رسول خدا (ص) هنگام ورود به قبا به خانه کلثوم بن هدم وارد شد^[۱].

از على (ع) نقل شده: چون پیامبر (ص) به سوی مدینه حرکت کرد، به من فرمان داد تا اماناتی را که از مردم نزد او بود به صاحبانش بسپارم. برای انجام این کار، سه روز در مکه ماندم و امانات را به صاحبانش رسانیدم و سپس راه مدینه را پیش گرفته و در قبا در خانه کلثوم بن هدم به رسول خدا (ص) پیوستم^[۲]. رسول اکرم (ص) چهار روز در قبا ماند^[۳].^[۴]

خانه است یا مسافرخانه؟

چنانکه در تاریخ نقل شده، کلثوم، مردی سفره دار و با گذشت و دست و دل باز بوده است، زیرا افراد زیادی از مهاجران به خانه او وارد شده و او تادم مرگ از بسیاری از آنان پذیرایی می‌کرد. اسامی برخی از کسانی که هنگام مهاجرت به مدینه به خانه کلثوم بن هدم وارد شدند، عبارتند از: حمزه سیدالشهداء؛ زید بن حارثه؛ ابو مرثد غنوی و پسرش مرثد؛ انسه، مولی (غلام آزاد شده) رسول الله؛ ابوکبشه، مولى رسول الله؛ مقداد بن عمرو؛ خباب بن ارت؛ عبدالله بن مخرمه؛ عمیر بن عوف؛ وهب بن سعد؛ سعد بن خوله؛ ابوعبيدة بن الجراح؛ سهیل و صفوان، پسران بیضاء؛ معمر بن ابی سرح؛ عیاض بن زهير و عمرو بن ابی عمر.

و با توجه به اینکه پیامبر (ص) تا مدتی در خانه او بوده در نتیجه آمد و رفت مسلمانان به خانه کلثوم بن هدم بسیار بوده است. کلثوم در لغت به کسی گویند که گوشت گونه‌هایش برآمده باشد^[۵].^[۶]

سرانجام کلثوم بن هدم

کلثوم بن هدم قبل از جنگ بدر از دنیا رفت و او اولین مرد انصاری بود که پس از هجرت مسلمانان به مدینه از دنیا رفت^[۷].^[۸]

منابع

اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷

پانویس

↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۴۶۷؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۷؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵.
↑ السيرة النبوية، ابن هشام، ج۱، ص۴۵۸ و ۴۳۹؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۳۷۸ و ۳۸۲؛ دلائل النبوة، اصفهانی، ج۳، ص۴۶۴.
↑ تاريخ الطبری، طبری، ج۳، ص۳۸۴؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۲؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵. مسجد قبا را عمار یاسر پیش از رسیدن پیامبر (ص) تأسیس کرده بود و اهل سنت (معاویه) چنین نقل کرده‌اند تا انتظار پیامبر (ص) برای رسیدن على (ع) فراموش شود. (یوسفی غروی).
↑ اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۱۶.
↑ درباره افراد، ر. ک: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۶، ۳۲، ۳۵، ۳۵، ۱۱۴، ۱۱۹، ۱۲۳، ۳۰۹، ۳۱۰، ۳۱۱، ۳۱۳۳۱۱، ۳۱۷، ۳۱۸ و ۳۱۹.
↑ اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۸۹.
↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۷۷؛ الكامل، عبدالله بن عدی، ج۲، ص۱۱۰؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۲۸؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵.
↑ اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۱۷.

[1] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۴۶۷؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۷؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵.

[2] السيرة النبوية، ابن هشام، ج۱، ص۴۵۸ و ۴۳۹؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۲، ص۳۷۸ و ۳۸۲؛ دلائل النبوة، اصفهانی، ج۳، ص۴۶۴.

[3] تاريخ الطبری، طبری، ج۳، ص۳۸۴؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۸۲؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵. مسجد قبا را عمار یاسر پیش از رسیدن پیامبر (ص) تأسیس کرده بود و اهل سنت (معاویه) چنین نقل کرده‌اند تا انتظار پیامبر (ص) برای رسیدن على (ع) فراموش شود. (یوسفی غروی).

[4] اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۱۶.

[5] درباره افراد، ر. ک: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۶، ۳۲، ۳۵، ۳۵، ۱۱۴، ۱۱۹، ۱۲۳، ۳۰۹، ۳۱۰، ۳۱۱، ۳۱۳۳۱۱، ۳۱۷، ۳۱۸ و ۳۱۹.

[6] اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۸۹.

[7] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۷۷؛ الكامل، عبدالله بن عدی، ج۲، ص۱۱۰؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۳۲۸؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۱۹۵.

[8] اسماعیلی، ابوالحسن، مقاله «کلثوم بن هدم»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۱۱۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]