حارث بن عبد کلال
آشنایی اجمالی
نسبه وی به نصر بن سهل بن عریب بن عبدکلال بن عبید بن فهد بن زید حمیری، یکی از پادشاهان یمن می‌رسد[۱]. برخی او را حارث بن عبدکلال اصغر گفته‌اند[۲]، ابن حجر[۳] در بخش اول الاصابه (صحابه) از او یاد کرده و مستند صحابی بودن او، روایات زیادی است که بر مسلمانی او دلالت دارد. گفته‌اند: پدرش از پادشاهانحمیر بود که به دین مسیح ایمان داشت، سپس قبل از بعثت به رسول خدا(ص) ایمان آورد "کان مؤمنا بدین المسیح فآمن بالنبی قبل مبعثه"[۴]. مالک بن مراره رهاوی فرستاده بزرگان حمیر[۵]، نامه سران حمیر را در سال نهم پس از آمدن رسول خدا(ص) از تبوک. نزد آن حضرت آورد و از مسلمان شدن بزرگان حمیر از جمله حارث خبر داد[۶]. بلال به دستور آن حضرت از فرستاده حمیریان پذیرایی کرد[۷]. رسول خدا(ص) مهاجر بن ابی امیه[۸] یا عمرو بن حزم[۹] یا معاذ بن جبل[۱۰] را به سوی حارث فرستاد و حارث اسلام آورد و در وصف پیامبر و دین ایشان چنین سرود:
| دينك دين الحق فيه طهارةٌ | وأنت بما فيه من الحق آمر |
دین تو، دین حق است که در آن پاکی است و تو امرکننده به آنچه حق است هستی.
آن حضرت در پاسخ نامه شرحبیل، حارث و دیگر حمیریان، پس از ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ﴾[۱۱] و حمد الهی چنین نوشت: فرستادگان شما پیامتان را رساندند و از کارهایتان مرا آگاه کردند و از پذیرفتن اسلام و به هلاکت رساندن مشرکان آگاهم نمودند. خداوند شما را هدایت کند و از خدا و رسولش اطاعت کنید و نماز به پا دارید و زکات بپردازید و از غنایم سهم خدا و پیامبرش و آنچه را برای او معین شده، و آنچه از صادقات را که بر مؤمنان واجب شده است مانند زکات زمین، چارپایان و صدقات پرداخت کنید[۱۲] و دیات را به تفصیل برای آنان نوشت[۱۳]. همدانی در کتاب الانساب گزارش کرده است: رسول خدا به حارث و برادرش نامه‌ای نوشت و به فرستاده‌اش امر کرد که آیه ﴿لَمْ يَكُنِ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَالْمُشْرِكِينَ مُنْفَكِّينَ حَتَّى تَأْتِيَهُمُ الْبَيِّنَةُ﴾[۱۴]. را برای آن دو بخواند. ابن اثیر[۱۵] به تصور اینکه تنها مستند صحابی بودن حارث همین نامه پیامبر به او و دیگر حمیریان است، بر ابن منده و ابونعیم خرده گرفته که نمی‌دانم چرا چنین شخصی که صحابی نیست و پیامبر را ندیده، مانند احنف بن قیس و مانند اینها، اما نامشان را در شمار صحابه می‌آورند؛ ذهبی[۱۶] نیز او را صحابی ندانسته است، اما چنین تصوری اشتباه است؛ زیرا حارث بعدها بر رسول خدا(ص) وارد شد، اسلام آورد و با آن حضرت معانقه کرد (تراجم نویسان به اشتباه «اعتنقه» را «اعتقد» آورده‌اند) و عبایش را زیرانداز او قرار داد و فرمود: مردی کریم و نیک صورت بر شما وارد شد[۱۷]. برادران وی معډیکرب، غریب، حمره[۱۸]، شرحبیل و نعیم نام داشتند[۱۹]، حارث در یمن درگذشت[۲۰]، ولی زمان مرگ او روشن نیست.[۲۱]
جستارهای وابسته
- معدیکرب بن حارث بن عبد کلال (برادر)
- غریب بن حارث بن عبد کلال (برادر)
- حمره بن حارث بن عبد کلال (برادر)
- شرحبیل بن حارث بن عبد کلال (برادر)
- نعیم بن حارث بن عبد کلال (برادر)
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.
- ↑ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۱۱، ص۳۷۲.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷.
- ↑ احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷ و ۲۰۳.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۸.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۵۵؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۸۱۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.
- ↑ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۸.
- ↑ «به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.
- ↑ ر.ک: ابن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۲۳۵ و ۲۳۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۷؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۸۵؛ صنعانی، عبدالرزاق، المصنف، ج۴، ص۱۳۴.
- ↑ ر.ک: السنن الکبری، ج۸، ص۵۸.
- ↑ «کافران از اهل کتاب و مشرکان، (از کیش خود) دست نمی‌کشیدند تا آنکه آن برهان به آنان رسد» سوره بینه، آیه ۱.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۲۲.
- ↑ ذهبی، تجرید أسماء الصحابه، ج۱، ص۱۰۴.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۷۷؛ احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، ج۲، ص۵۵۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.
- ↑ حاکم، ج۱، ص۳۹۵.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۵۱، ص۱۸۴.
- ↑ حسینیان مقدم، حسین، مقاله «حارث بن عبد کلال»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۷۶.