احسان در معارف و سیره نبوی
مقدمه
در سیره پیامبر اسلام(ص) آمده است که حضرت همواره بد مردم را با نیکی جزا میداد[۱]. اگر انسان بدی مردم را با خوبی و نیکی پاسخ گوید، بیتردید وجدان خفته شخص بیدار میشود و او بعد از محکومیت در دادگاه درونی خود زود تصمیم میگیرد تا تغییر موضع داده، به جای بدی، نیکی کند. قرآن کریم به این حقیقت اشاره نموده است: هرگز نیکی و بدی یکسان نیست، بدی را با نیکی دفع کن، ناگاه خواهی دید همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوست گرم و صمیمی است[۲].
خداوند میفرماید: یکی از صفات اولوالالباب (خردمندان) این است که آنها در برابر بدیهای مردم نیکی میکنند[۳]. در سوره مؤمنون[۴] نیز مضمون همین آیه آمده است که دستور داده شده تا بدی مردم را با خوبی پاسخ بگوییم.
حضرت فرمود: با کسی که سزاوار نیکی است و نیز آنکه شایسته نیکی نیست، نیکی کن؛ زیرا اگر نیکی تو شایسته اوست، چه بهتر و اگر نیکی تو به اهل آن نرسید، بدان تو خود سزاوار نیکی هستی: «اصنع المعروف إلى من هو أهله و إلى غير أهله فإن أصبت أهله أصبت أهله و إن لم تصب أهله كنت أنت أهله»[۵][۶]
پرسش مستقیم
منابع
پانویس
- ↑ منتهی الآمال، ج۱، ص۶۰.
- ↑ ﴿وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ﴾ «نیکی با بدی برابر نیست؛ به بهترین شیوه (دیگران را از چالش با خود) باز دار، ناگاه آن کس که میان تو و او دشمنی است چون دوستی مهربان میگردد» سوره فصلت، آیه ۳۴.
- ↑ ﴿وَالَّذِينَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُولَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ﴾ «و آنان را که در پی خشنودی پروردگارشان شکیبایی پیشه میکنند و نماز را برپا میدارند و از آنچه ما روزی آنان کردهایم پنهان و آشکار میبخشند و به نیکی، بدی را دور میدارند؛ فرجام (نیک) آن سرای است» سوره رعد، آیه ۲۲.
- ↑ ﴿ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَا يَصِفُونَ﴾ «بدی را با روشی که نیکوتر است دور کن؛ ما به آنچه وصف میکنند داناتریم» سوره مؤمنون، آیه ۹۶.
- ↑ نهج الفصاحه، حدیث ۳۲۰.
- ↑ برهانی، محمد جواد، سیره اجتماعی پیامبر اعظم ص ۶۶.